10 mei 2000 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Tien procent van de kinderen heeft een voorkeur voor de linkerhand. Dat zijn in elke klas een stuk of drie kindjes. Voor hen geen veterstrik-diploma, geen plakplaatjes voor netjes schrijven, altijd slordige knutselwerkjes en vlekkerige schriften: linkspootjes lijden. Hoe kun je dat als ouder voorkomen?
Sommige ouders proberen een beetje bij te sturen. Vooral vaders lijken te denken dat je de neiging tot linkshandigheid kunt afleren, blijkt op het Forum van Ouders Online. De man van Anne Marie pakt de lepel van hun peuter uit zijn linkerhand en stopt hem in zijn rechterhand. Anne Marie: "Hij denkt dat kinderen tot een bepaalde leeftijd gelijke aanleg hebben voor links- of rechtshandigheid en dat je door stimuleren dit kunt sturen. Ik denk dat het al vast ligt wat de sterkste kant is en dat stimuleren al gauw dwangmatig kan worden voor het kind."
Mieke: "Als ik zie dat onze Dani een sterke voorkeur heeft voor de ene kant, dan 'dwing' ik hem spelenderwijs om de andere kant te gebruiken. Straks mag hij een voorkeurshand hebben. Liever rechts, maar links is ook goed." Bij de kleuter van Sandra is het bijsturen mislukt. Hun dochter is duidelijk linkshandig: "Ik heb het geaccepteerd, maar mijn man niet. Hij verwacht veel problemen, vooral straks op school met schrijven. Heeft iemand tips?"
De linkshandige taalkundige en wetenschapsjournalist Rik Smits verdiepte zich breed in het onderwerp. Hij schreef er een boek over ('De linkshandige picador') en maakte een website ('Het linkshandig universum') waar je jezelf kunt testen op de mate waarin je links- of rechtshandig bent (http://www.xs4all.nl/~riksmits). Smits: "Het idee dat linkshandigen alleen al door hun afwijkende handvoorkeur geestelijke schade zouden kunnen oplopen, kan alleen maar opkomen bij een rechtshandige."
Maar het is toch geen fabeltje dat linkshandige kinderen meer moeite hebben met het leren schrijven, veters strikken en knippen? Smits: "Dat is ook niet verwonderlijk. Linkshandigen krijgen geen instructie, want de instructie die ze krijgen is voor rechtshandigen. Een rechtshandige doet dingen als breien en veters strikken rechtshandig, en dus verkeerd om voor. Je helpt het kind het meest met begrip en wat extra geduld. Knippen is ook zoiets: bij linkshandigen die met een gewone schaar leren knippen, en zeker zo'n knullig kinderschaartje, klapt het papier alsmaar om, omdat de bladen voor hun linkerhand verkeerd om zitten. Eigenlijk zou elke rechtshandige eens met een linkshandige schaar moeten knippen om te voelen wat dat betekent."
Volgens Smits zouden linkshandige kinderen anders schrijfles moeten krijgen: "Als linkshandigen proberen het rechtshandige voorbeeld te imiteren, vegen ze met hun hand over het geschrevene. Dat gaat vlekken en ze zien niet wat ze geschreven hebben. Om dat te voorkomen gaan ze met zo'n hoekhand schrijven, met de hand boven de schrijflijn. Goed linkshandig schrijven is echt iets anders dan rechtshandig schrijven. Rechtshandig schrijven gaat met een heen-en-weer-beweging vanuit de pols. Linkshandig schrijven is meer een beweging in de vingers. De beweging ligt in het verlengde van de hand en de pen en komt tot stand door de duim, wijsvinger en middelvinger gezamenlijk te krommen en te strekken (surf voor een bewegende tekening naar http://www.xs4all.nl/~riksmits). Die beweging is een stuk subtieler dan de beweging van een rechtshandige schrijver. Een linkshandig kind moet dan ook niet met een balpen schrijven, maar met iets waarbij je zo min mogelijk druk hoeft uit te oefenen, zoals een fijnschrijver of een potlood."
Natuurlijk voelen alle linkshandige ouders zich onmiddellijk uitgedaagd om te vertellen waar linkshandigen in de praktijk tegenaan lopen. Als mensen je iets aangeven, doen ze dat altijd van de verkeerde kant. Bij het loket zit de pen aan het koordje verkeerd. Dunschillertjes en blikopeners zijn onbruikbaar, videocamera's kunnen alleen met rechts worden bediend en het snoer van het strijkijzer zit aan de verkeerde kant.
Veel linkshandige ouders vertellen dat ze op school gedwongen werden -- soms tot bloedens toe -- om rechts te schrijven (met de linkerhand op de rug gebonden!). Marion: "Bij de nonnen leerden we dat linkshandig schrijven duivels was." Soms lukte het -- Marion is volleerd tweehandig -- maar meestal niet. Het lijkt achterhaald, maar Sandra weet van een school waar het nog steeds voorkomt dat kinderen gedwongen worden om rechts te schrijven.
Linkshandige ouders begrijpen de ophef eigenlijk niet. Linkshandigen zouden allerlei problemen hebben, maar zelf weten ze van niets. Veronique: "Het lijkt wel of mensen denken dat het een handicap is!" Smits: "Linkshandige kinderen zijn niet onhandiger dan andere kinderen. Wel een beetje eigengereider misschien. Vaak moeten ze zelf hun oplossing vinden: linkshandigen zijn heel inventief. Ze zijn van jongsaf aan een tikje meer op zichzelf aangewezen dan anderen. Volgzamer zullen ze daar niet van worden."
Smits: "Linkshandige kinderen hebben eigenlijk alleen last van rechtshandige ouders en andere grote mensen die niets weten of willen weten van linkshandigheid."
