|
|
Jacqueline Eckhardt In deze aflevering: het mooiste kinderboek van Nederland (Winterdieren), en andere boeken rond het thema 'Hallo Wereld', dat dit jaar centraal stond in de Kinderboekenweek.
26 oktober 2012
André Kuipers is nét terug van een lang verblijf in de ruimte. Zes maanden lang woonde en werkte hij in het Internationale Ruimtestation ISS. Tussen alle onderzoeken en experimenten door, vond hij ook tijd voor andere dingen. Zoals het schrijven van een kinderboek, gebaseerd op verhaaltjes die hij vanuit de ruimte vertelde aan zijn twee jongste kinderen. Geïllustreerd door 'Kolletje'-moeder Natascha Stenvert.
Het idee alleen al, dat je een boek uit de ruimte krijgt, is geweldig. Maar los daarvan is André het astronautje gewoon een erg leuk prentenboek. Mooi uitgewerkt qua tekst, en met tekeningen die ontzettend geestig zijn.
Een passerend ruimteschip blijkt een oer-Hollandse caravan. De hoofdpersoon neemt de raket waarmee hij de ruimte in wil, eerst even mee in zijn kruiwagen. En de kleermaker die het ruimtepak gaat maken, ziet eruit als de broer van mode-goeroe Mike de Boer. Het relativeert de complexiteit van een ruimtereis en maakt de materie goed behapbaar, ook voor de allerkleinsten.
Aan het eind van het boek droomt de kleine André van een nieuwe reis, een reis naar Mars. Laten we André Kuipers dus maar goed in de gaten houden, de komende jaren...
De hoogtijdagen van de grote, rondreizende circussen lijken voorbij. Stijgende kosten en dierenrechtenorganisaties maken het de branche moeilijk. Het Nederlandse Circus Herman Renz houdt echter vol. Fijn dus, dat zij hun medewerking verleenden aan het tot stand komen van dit bijzondere kijk- en leesboek over het circus. Want zij weten hoe het daar toegaat.
In 130 ludieke vragen komen alle aspecten van het circus voorbij. Heeft elk circus een clown? Werkt een circus met mannetjes- of vrouwtjespaarden? Gaat de voorstelling altijd door? En ook: hoe lang duurt het totdat een olifant een truc kent? Of: hebben circusartiesten wel eens vrij?
Heel af en toe sluipt er een beetje flauwe vraag tussendoor (Zakt een olifant wel eens door een krukje?), maar over het algemeen werkt de opzet van korte vragen en rijk gevulde plaatjes heel goed. Achterin zit trouwens een circuswoordenboek dat een heel nieuw licht op de zaak werpt. Want wat is charivari? Of humptsti-bumpsti? Wat doet een kutscher? En een contorsionist? Allemaal zaken die je leert en ontdekt in dit veelzijdige voorleesboek.
Het idee om een informatief boek over het circus te maken is overigens niet nieuw. Gouden Griffelwinnares Bibi Dumon Tak deed het al eerder (in 2002) met Wat een circus! maar dat is niet meer verkrijgbaar. Alles wat je wilt weten over het circus (2012) is een prima vervanger.
Natalie van der Horst, Gaby Kuijpers en Ellen de Roos maakten eerder (in 2010): Alles wat je wilt weten over Sinterklaas.
Bibi Dumon Tak kan dat echt als geen ander: onderwerpen beschrijven met feitelijke precisie, maar dan zo dat het ook nog leuk is om te lezen. Vooral ook voor kinderen. Met Winterdieren, haar nieuwste non-fictieboek, slaat Dumon Tak opnieuw de spijker op z'n kop. Het onderwerp is goed gekozen (want redelijk onbekend) en de uitwerking is weer des Taks: toegankelijk, origineel, energiek en aanstekelijk humoristisch. Bibi Dumon Tak kijkt met een speciale bril naar onze wereld en heeft daar terecht de Gouden Griffel 2012 voor gekregen.
De winterdieren van Dumon Tak wonen op de Noordpool en de Zuidpool:
Het is er altijd koud.
Niet gewoon koud, maar ijskoud.
Zomers en 's winters staat de diepvries aan.
Dat vraagt van de dieren die er wonen bijzondere aanpassingen. En daarmee worden ze zelf ook bijzonder. "Een verwaaid dennenbos op poten", zo beschrijft Dumon Tak de muskus-os. "Haveloos en hoogpolig van buiten, zorgzaam en oer-oud van binnen". Zo kleurrijk zijn ook de portretten van de andere winterdieren. De ijsbeer wordt natuurlijk besproken, net als het rendier, de beloega, de sneeuw-uil en de keizerspinguïn. Maar ook onbekendere beesten, zoals de krill, de veelvraat en de lemming komen aan bod. Steeds weer onderhoudende portretten, met leuke weetjes over elk dier.
Ooit ging ik in het hoge noorden van Zweden naar een dierentuin. Het was er koud, ijskoud. En alle dieren waren wit. Er hing een aparte sfeer van tintelende frisheid en wonderlijk avontuur. Precies die sfeer ademt het boek van Dumon Tak.
De titel - 'Spees de ruimtewees' - en het nogal lullige omslag zetten mij eerst op het verkeerde been. Beetje kinderachtig, beetje gezocht (spees vanwege space), en beetje verkeerd, met zo'n paars ruimtekonijn... Pikken kinderen van 7+ dat nog? Ja dus. Spees de ruimtewees is echt een hartstikke goed leesboek, vol vaart, met diepgang, en eigentijds geschreven.
Als Boelie tijdens de rekenles naar buiten kijkt, zie hij een heus ruimteschip op het schoolplein landen. Er stapt een soort teletubbie uit, en terwijl alle kinderen meteen zien dat het wezen goedaardig is, trekken de grote mensen andere conclusies. De directeur van de school gebaart iedereen dekking te zoeken. En de ME rukt uit om het 'gevaarlijke' schepsel te vangen. Dat vraagt om een tegenactie van de leerlingen. Boelie en zijn vriendjes ontvoeren Spees en verstoppen hem in de school.
Gedurende het verhaal wordt Spees op verschillende plekken verstopt, maar uiteindelijk wordt het wezen toch ontdekt en gevangen gezet. Minister Boeman – pardon, Koeman – wil Spees uitzetten. Hij is illegaal in het land en moet terug naar waar hij vandaan komt. De kinderen moeten iets verzinnen waardoor Spees kan blijven. En snel...
Anders dan gedacht kost het geen enkele moeite om je in te leven in het verhaal van Spees. Mirjam Mous werkt de karakters van de schoolkinderen goed uit, net als de omgeving waar alles zich afspeelt. In eigentijdse woorden lepelt Mous alle ingrediënten voor een smakelijk verhaal soepeltjes op. Onderweg stipt ze ook nog thema's als immigratie, inburgering, respectvolle samenleving en diversiteit aan. Ik vind het knap.
De beklemming begint al op de voorkant van dit prijzenswaardige boek. Van onder een zware wenkbrauw kijkt een donker oog je ijzingwekkend koud aan. Welkom in Erebos. Een jeugdthriller over internet, gamen en wraak. Waarin niets is wat het lijkt, of juist alles echt is wat niet echt lijkt. Waar ligt de grens tussen virtuele en echte werkelijkheid?
Tiener Nick krijgt op een Londense school een illegale game in handen gedrukt. Zijn klasgenoten zijn er ook mee bezig, maar hardop over het spel Erebos praten, is tegen de regels. Eenmaal in de ban van het spel, blijkt het verslavend en... vernietigend. Wie eraan begint, krijgt maar één kans. Als je personage doodgaat, of verliest, kun je nooit meer inloggen.
Ook Nick raakt al snel compleet in de ban van Erebos. Zijn personage Sarius, een Donkerelf-ridder, gaat op onderzoek uit in de virtuele wereld. Een angstaanjagende bode met gele ogen geeft aanwijzingen om naar een volgend level te komen. Sarius trotseert aanvallen van kobolds en watervrouwen, vecht met reuzenpadden en schorpioenen. Dan geeft de bode Nick een opdracht die hij in de echte wereld moet uitvoeren. Schijn en werkelijkheid gaan door elkaar lopen en Nick realiseert zich dat de game steeds meer invloed lijkt te krijgen op zijn echte leven. Als Nick de opdracht krijgt een virtuele vriend te doden, weigert hij. Maar in het echte leven krijgt zijn beste vriend Jamie een ernstig auto-ongeluk. Wil Nick nog wel aan Erebos meedoen? En... wat is eigenlijk het doel van dit spel?
Ursula Poznanski slaagt er uitstekend in dit verhaal over internet en gamen ook voor niet-gamers aantrekkelijk te maken. Sterker nog: Erebos is een bloedstollend verhaal. Opgebouwd uit twee sterke verhaallijnen: die van Nick en die van Sarius, die uiteindelijk samenkomen in een onverwachte ontknoping. Waar overigens niets virtueels aan is...
Het woord Erebos komt uit de Griekse mythologie en staat voor: diepte, donkerte, schaduw. Dat slaat niet alleen op de virtuele wereld waarin Sarius zich beweegt, maar ook op de echte wereld van Nick, waarin het gaat over gameverslaving, de levensechtheid van games en de invloed ervan op de realiteit. Poznanski stipt het aan, laat het zien, maar geeft geen oordeel. Haar oplossing is dat de echte wereld uiteindelijk toch triomfeert.
Jacqueline Eckhardt
p/a
[email protected]
Jacqueline Eckhardt is tekstschrijver en balletdocente. Ze is getrouwd met sportjournalist Dennis Jansen. Samen met hun vier kinderen verhuisden zij onlangs vanuit het oerdegelijke Westlandse tuindersdorp Kwintsheul naar de 'grote stad' Den Haag. De draai is nog niet helemaal gevonden, de weg naar het Haagse kinderboekenmuseum gelukkig wel. Vanaf april 2003 schrijft Jacqueline de kinderboeken-recensies voor Ouders Online.