|
|
17 oktober 2008
Kleine kinderen kunnen nog niet goed plannen. Maar wat is dat eigenlijk, goed plannen? En wat is normaal op welke leeftijd? De Universiteit van Amsterdam vraagt uw medewerking voor een belangrijk onderzoek naar 'executieve functies'.
door Mariëtte Huizinga
Jesse (10) moet vanmiddag op tijd op zijn voetbaltraining zijn. Daar is hij al heel vaak zelf naartoe geweest, hij weet hoe dat moet. Maar vandaag gaat het net een beetje anders dan anders. Hij vertrekt niet van huis maar van een vriendje en hij moet op de heenweg eerst nog langs de orthodontist. Dat vereist een aanpassing aan de gewone situatie. Jesse moet nu een plan maken om op tijd op voetbal te zijn, en zich ook houden aan dat plan, anders komt hij niet op tijd.
Niet alle kinderen kunnen dat even goed, en vooral jonge kinderen zijn er nog niet zo sterk in. Maar naarmate ze ouder worden kunnen ze het wel steeds beter. Althans, dat denken we, op grond van wat we globaal weten van kinderen. Maar hoe het precies zit, dat weten we nog niet. Dat moet nog worden uitgezocht.
Executieve functies
Wat ervoor nodig is om te plannen, noemen psychologen 'executieve functies'. Daarbij gaat het onder andere om:
De executieve functies maken het mogelijk om je gedrag goed te organiseren.
Ontwikkeling
Naarmate kinderen ouder worden, ontwikkelen ze hun executieve functies steeds verder. Doelgericht en efficiënt handelen wordt steeds gemakkelijker. Gelukkig maar, want dat heb je nodig in allerlei situaties die sociaal en intelligent gedrag vereisen. En niet alleen om op tijd op de voetbaltraining te zijn, maar ook om problemen op te lossen, sociaal te functioneren, en voor allerlei schoolse vaardigheden. Dat vereist allemaal dat je kunt plannen, je plan uitvoeren en nadenken over je eigen gedrag en het effect daarvan.
Steeds meer onderzoeken naar doelgericht gedrag laten zien dat de executieve functies zich al tijdens de kindertijd ontwikkelen, maar dat die ontwikkeling nog doorgaat tot ver in de adolescentie (dus tot ongeveer na je 20ste). Sommige executieve functies zijn al volgroeid in de kindertijd, andere pas in de adolescentie.
Hersenonderzoek
Sinds kort kunnen onderzoekers onderzoek doen naar de hersens van kinderen als ze taken uitvoeren. Dit onderzoek maakt gebruik van functional magnetic resonance imaging (fMRI) en het laat zien dat executieve functies vooral in het voorste gedeelte van de hersenen zitten, de zogenaamde prefrontale cortex. De ontwikkeling van executieve functies tijdens de kindertijd en adolescentie heeft te maken met de activatie van die prefrontale cortex.
Het ziet ernaar uit dat de hersenen steeds efficiënter gaan werken naarmate kinderen ouder worden. Jonge kinderen hebben als het ware meer hersengebieden nodig om taken uit te voeren dan jongvolwassenen. Dat kinderen steeds beter worden in het maken van rationele beslissingen, het maken en uitvoeren van een plan, komt dus ook doordat hun hersens zich ontwikkelen.
Wat is normaal?
Bij sommige kinderen is de ontwikkeling van executieve functies verstoord. Deze kinderen hebben problemen met doelgericht gedrag, zoals kinderen met ADHD, autisme en verslaving.
Maar hoe verloopt nu een 'normale' ontwikkeling? Dat weten we eigenlijk nog niet zo goed. Welke ontwikkeling past bij welke leeftijd? Daarvoor hebben we u nodig!
Oproep
In Nederland waren tot voor kort geen geschikte meet-instrumenten beschikbaar maar nu wel. Daarbij maken we gebruik van de Nederlandse vertaling van een succesvolle vragenlijst uit de Verenigde Staten, de Behavior Rating Inventory of Executive Function, afgekort BRIEF.
We zouden het zeer op prijs stellen als u deze vragenlijst wilt invullen voor ons onderzoek. Daarmee werkt u mee aan het krijgen van een beter inzicht in wat normaal is, zodat ook duidelijker wordt wat niet normaal is, en wat daaraan gedaan zou kunnen worden. De vragenlijst omvat 86 vragen en het invullen duurt ongeveer 8 à 10 minuten.
Let op: hoe meer deelnemers, hoe betrouwbaarder de resultaten. Dus: leen ons die 10 minuutjes van uw tijd, in het belang van alle kinderen.
Bijzonderheden:
Deelnemen:
Alvast hartelijk dank voor uw medewerking!
Mariëtte Huizinga
[email protected]