Ouders Online
Archief
April filosofie-maand – Filosoferen met kinderen – Deel 4

20 april 2002

Deze maand besteedt Ouders Online uitgebreid aandacht aan filosoferen met kinderen. Alle facetten komen daarbij aan de orde, van de 'echte' filosofie tot 'gewoon' praten en praten óver bijzondere boeken.


4 - Gewoon praten

door Justine Pardoen

Filosoferen kan ook 'gewoon' praten of vertellen zijn. Bijvoorbeeld om ingrijpende gebeurtenissen in een kinderleven emotioneel te begeleiden. Hieronder bespreken we diverse boeken die aanleiding kunnen geven tot een goed gesprek of daarbij kunnen helpen.

'Gewoon' praten met kinderen: soms gaat dat vanzelf, maar soms moet je er wat bewuster aandacht aan besteden. Een goed hulpmiddel voor ouders en opvoeders is bijvoorbeeld Luister je wel naar mij? van Martine Delfos, waar we vorig jaar al uitgebreid aan hebben besteed (SWP, ISBN 90 6665 340 X, EUR 18,04). Zie onze boekbespreking.

Communiceren in het algemeen

Ruigrok - Praten met je kind

Naast het boek van Delfos is er het boek van Jan Ruigrok: Praten met je kind (Kok, ISBN 90 435 0084 4, EUR 10,50). Ruigrok legt de nadruk op de inbedding van het gesproken woord in een veel ruimer kader: niet alleen praten doet ertoe, maar ook alle andere vormen van communicatie.

Ruigrok presenteert allerlei manieren om na te denken over de communicatie zelf. Daarmee kun je als ouder iets bewuster omgaan met het proces, waarbij het er vooral om begonnen is een goed evenwicht te bereiken tussen 'geven' en 'nemen'.

Contact maken door verhalen te vertellen

Spangenberg - Ridder Tim verjaagt de spoken

In sommige gevallen is het nodig om kinderen aan de praat te krijgen om hen te helpen om te gaan met nare ervaringen, traumatische gebeurtenissen of een crisis-situatie. Dat is natuurlijk lang niet makkelijk, maar het kan wel.

Een oude en beproefde manier om contact te maken met een kind dat het moeilijk heeft, is het vertellen van verhalen. Het verhaal werkt als een metafoor voor de ervaring van het kind, en kan – juist doordat het niet alles expliciet noemt maar er indirect naar verwijst – een grote helende werking hebben.

In deze traditie zijn vooral in Duitsland veel boeken verschenen. Bijvoorbeeld, vertaald uit het Duits: Ridder Tim verjaagt de spoken – Verhalen voor kinderen die het moeilijk hebben van Brigitte Spangenberg (Indigo, ISBN 90 6038 464 4, EUR 16,50). Het is een heel inspirerend boek met therapeutische verhalen voor het verwerken van stress-volle ervaringen, zoals een verhuizing, een sterfgeval, maar ook voor kinderen die het moeilijk vinden om vriendjes te maken, die gepest worden, er anders uitzien, stotteren, geadopteerd zijn, bang zijn voor de toekomst, niet meer naar school willen, van wie de ouders gaan scheiden of psychische geknakt zijn.

Het zijn allemaal sprookjes, bestemd voor kinderen van 4 jaar tot het begin van de puberteit. Ouders en andere opvoeders kunnen zich heel makkelijk laten inspireren tot het zelf bedenken van een sprookje voor een moeilijke situatie.

Spangenberg legt uit: "Het enige wat u nodig heeft is enthousiasme. Sprookjes vertellen betekent niets meer dan vertrouwen op het eigen onderbewuste. Veel sprookjes vertellen zichzelf. Maar is het dan niet gevaarlijk om sprookjes te verzinnen als je niet weet waar je op moet letten? Neen, juist omdat sprookjes appelleren aan het onderbewustzijn van een kind en niet vertellen wat het moet doen, hoeft het kind de aangedragen oplossing niet te volgen en heeft het de vrijheid een anderen oplossing te kiezen. Alleen al de emotionele aandacht van het vertellen camoufleert de inhoudelijke zwaktes en maakt het vertellen tot een belevenis."

Sprookjes om kinderen te bereiken

Stocklin - Kindergeheimen

Ook de Zwitserse therapeute Susanne Stöcklin-Meier gebruikt sprookjes om kinderen te bereiken. De schrijfster van het boek Kindergeheimen – Over kabouters, engelen en andere onzichtbare vriendjes (Christofoor, ISBN 90 6238 753 5, EUR 17,50) gaat ervan uit dat kinderen in hun magische jaren (de eerste zeven levensjaren) als vanzelf toegang hebben tot de diepere wijsheid die verborgen zit in sprookjes.

Het is een oude gedachte die nog steeds aangehangen wordt, dat we kinderen voldoende gelegenheid moeten geven om hiermee in aanraking te komen. Want als we dat niet doen, en ze te snel als volwassenen betrekken in onze wereld, dan ontnemen we hen daarmee de mogelijkheid om hun fantasie en creativiteit ten volle te ontwikkelen.

Ik kan het niet anders zeggen: het is een heerlijk boek om mee te werken. Zo rijk aan beelden en verrassende verbanden. De schrijfster raadt de volwassen lezers aan om het eerst zelf door te nemen, voordat je je kinderen er kennis mee laat maken. En dat advies is zinvol. Voel, ruik en fantaseer eerst zelf. Ga intuïtief mee op het pad dat je gewezen wordt, laat je nuchterheid even los, en laat je leiden door je kind.

Justine Pardoen
[email protected]


Justine Pardoen is hoofdredacteur van Ouders Online.