Ouders Online
Archief
April filosofie-maand – Filosoferen met kinderen – Deel 5

20 april 2002

Deze maand besteedt Ouders Online uitgebreid aandacht aan filosoferen met kinderen. Alle facetten komen daarbij aan de orde, van de 'echte' filosofie tot 'gewoon' praten en praten óver bijzondere boeken.


5 - Ongewone kinderboeken

Tot slot bespreken we een aantal kinderboeken die niet expliciet over filosofie of filosoferen gaan, maar die wel prikkelend zijn voor de (kinder)geest. Je weet niet half wat er allemaal voor moois beschikbaar is; we keken onze ogen uit!

Het hoofd van Marieke (4+)

Goeminne en Jagtenberg: Het hoofd van Marieke

In Mariekes hoofd zitten allerlei gedachten en fantasieën. Het boek doet een impressionistische poging om die uit te drukken in tekst en beeld. Heel bijzonder en heel inspirerend. Het doet een beetje denken aan de gedichten van Paul van Ostaaijen, maar dan met beeld erbij.

Op een gegeven moment, tegen het eind van het boek, roept Marieke dat het nu wel genoeg is geweest met dat gekijk in haar hoofd. Dan verschijnt er een leeg hoofd, dat ik heb overgetrokken op een wit vel papier, zodat mijn eigen dochter haar eigen gedachten daarin kon tekenen. Dat werkte wonderbaarlijk goed.

Een geweldig mooi en boeiend boekje, gemaakt door Siska Goeminne (tekst) en Yvonne Jagtenberg (illustraties): Het hoofd van Marieke, Hillen/Davidsfonds/Infodok, ISBN 90 768 9702 6, EUR 12,95.

Mijn hart is een pinguïn (5+)

Pantalone - Mijn hart is een pinguin

Het is onbegrijpelijk dat er in deze snelle en materialistische tijden nog tijd en geld genoeg is om een boek te maken als Mijn hart is een pinguïn. Een 'project' is het eigenlijk, want hier heeft een groot aantal mensen uit verschillende disciplines samengewerkt: musici, vormgevers, een componist, een regisseur, denkers en schrijvers...

Het project is uitgevoerd en uitgegeven door een (Belgische) groep, verenigd onder de naam Pantalone, zie www.pantalone.be. Het project omvat veel. Er is een voorstelling (nog tot eind april in Vlaanderen), maar ook een boek. Nu ja, doosje eigenlijk. In het doosje zit een boek dat de tekst bevat van een Japans verhaal van Chiharu Sakazaki, prachtig vertaald door Bart Moeyaert. Allemaal heel mooi vormgegeven.

Maar er zit ook een cd-tje in de doos, met muziek van Filip Bral en heel krachtig uitgevoerd om de gesproken tekst heen. In de doos zit ook nog een filosofisch gidsje, geschreven door Silvie Moors. Dat gidsje maakt Mijn hart is een pinguïn tot een filosofisch project: een volwassene kan samen met een of meer kinderen zonder brokken te maken beginnen aan een reis door de tekst. Die tekst is zoveel meer dan woorden: de poëtische beeldtaal laat je stilstaan, hollen, buitelen en kreunen. Wees voorbereid en neem de tijd!

"Hier is een punt waar je altijd naartoe kunt. Van hier word je rustig. Van rust kun je beter nadenken."

In het filosofische gidsje legt Silvie Moors aan het einde een verband met thema's in andere, zeer bekende kinderboeken.

In 'Mijn hart is een pinguïn' komen literatuur, muziek en beeld bij elkaar; een heel bijzondere ervaring. Een ervaring waardoor je ineens begrijpt wat 'verlangen' betekent, zonder dat er iets hoeft te zijn waarnaar je verlangt.

Mijn hart is een pinguïn, Pantalone, ISBN 90 8054 172 9, EUR 19,99 (boek, cd en filosofische gids). Bij de boekhandel, of anders te bestellen via e-mail: [email protected].

De woordeneter (7+)

Thierry Dedieu - De woordeneter

Het boek De woordeneter van schrijver/tekenaar Thierry Dedieu is een bijzonder geslaagde poging om de eenzaamheid van een kind te laten meebeleven (Luister, ISBN 90 7489 213 2, EUR 12,50). Pontificaal ligt het enorm grote boek op mijn schoot als ik mijn zieke 7-jarige probeer op te vrolijken met het verhaal van Bruintjes (die eigenlijk Toon van den Bruijne heet). Een gewoon jongetje, dat – zoals zoveel jongetjes – zijn kamer niet opruimt en heel veel vragen stelt.

Maar toch heeft Bruintjes het moeilijk. Zijn gedachten wachten namelijk niet tot de woorden klaar zijn. Met als gevolg dat niemand hem kon verstaan: Bruintjes heeft een eigen taaltje gefabriekt. Alle woorden at hij op. Wel lekker, maar onverstaanbaar. Daarom moet Bruintjes op een streng dieet. Langzamerhand wordt hij steeds verstaanbaarder.

Maar Bruintjes wordt er niet gelukkiger van: waarom zou je vragen "Hoe laat is het?" als je eigenlijk, diep in je hart, zou willen weten "Hoe worden wolken geboren? Hoe maakt de regen zichzelf? Waarom schijnt de zon alleen overdag?"

En dan gaat Bruintjes in hongerstaking en zegt hij geen woord meer. Waarop zijn ouders hem uit huis plaatsen. Hij was dan wel gestopt met praten, maar het denken ging gewoon door. En met zijn hele lijf maakte hij zich ook nog wel redelijk verstaanbaar. Bruintjes was niet normaal, maar hij wende eraan.

Totdat hij verliefd wordt op Lola.

Een prachtig verhaal. Onze zieke 7-jarige begreep Bruintjes wel. Hij kon vooral de beslissing waarderen die Bruintjes maakt om toch zijn mond maar weer eens open te doen. Hoewel die beslissing nog niet inhoudt dat het dan ook lukt.

Dit boek zal vooral voor herkenning zorgen bij kinderen met een taal- of spraakstoornis. Zoals een kind met dysfasie (zie ons Dysfasie-dossier). Een heel bijzonder boek, met fantastische tekeningen.

Mijn woordenboek (6+)

Desmarteau - Mijn woordenboek

Bij dezelfde uitgeverij als 'De woordeneter' verscheen Mijn woordenboek, van Claudine Desmarteau (Luister, ISBN 90 7489 267 1, EUR 14,50). Een boek "om voor te lezen aan je ouders voor je ze in bed stopt". Het had net zo goed 'Tegendraads woordenboek' kunnen heten, want het lijkt in niets op de woordenboek-boekjes die je normaal aan dreumesen of peuters aanbiedt.

'Mijn woordenboek' begint met het woordje 'ik'. Natuurlijk! Ik denk, dus... En de volgorde van de woorden in het boekje is al helemaal niet alfabetisch. Natuurlijk niet!

Bij 'kijken' lezen we: "Ouders kijken altijd naar hetzelfde: op de klok, naar je huiswerk, naar de televisie. Als ze hun ogen eens open zouden doen, dan zouden ze dingen zien die veel belangrijker zijn."

Van 'grootouders' tot 'uterus' en van 'werk' tot 'lachen'. Het is één groot avontuur door de wereld van een schoolkind, via een deel van zijn lexicon en dat wat hij zich nog eigen moet maken.

We lezen 'einde': één of andere idioot heeft bedacht dat alles een einde moet hebben. Dat is onzin. Er komt geen einde aan mijn huiswerk, de haren op de benen van mijn moeder blijven maar terug komen, het wordt altijd weer stoffig en dit woordenboek heeft ook geen einde, omdat jij ermee verder moet gaan."

De oorspronkelijk Franse versie van Mijn woordenboek kreeg dit voorjaar (april 2002) een eervolle vermelding op de Italiaanse boekenbeurs in het kader van de 'Bologna Regazzi Award'.

Korting voor lezers van Ouders Online!
Zin in dat te gekke woordenboek? Maak dan gebruik van de speciale korting van maar liefst EUR 3,50 voor lezers van Ouders Online. Print de bon uit en lever hem in bij de boekwinkel. De Ouders Online-kortingsactie (van EUR 14,50 voor EUR 11,00) loopt tot 5 juli 2002.

Klik hier voor het downloaden van de kortingsbon.

Justine Pardoen
[email protected]


Justine Pardoen is hoofdredacteur van Ouders Online.