2 juli 2010

Minister Hirsch Ballin werkt toe naar een totaal verbod op gewelddadige games. Justine Pardoen analyseert de ministeriële brief en ziet een verborgen agenda.
 

Waarom wil Hirsch Ballin gewelddadige games verbieden?

door Justine Pardoen

Demissionair Minister Hirsch Ballin van Justitie waarschuwt nog één keer: als de verkoop van extreem gewelddadige games aan jonge kinderen niet teruggedrongen wordt, komt er een algeheel verbod op deze games. Dus ook voor volwassenen. Dat schreef hij afgelopen week in een brief aan de Tweede Kamer.

Wat is er aan de hand?
De invoering van Pegi (de Kijkwijzer voor games) zou moeten voorkomen dat kinderen met games te maken krijgen die mogelijk schadelijk zijn. Aan kinderen mag dan ook niets worden getoond, verkocht, verhuurd of uitgeleend als ze jonger zijn dan de leeftijd die Pegi of Kijkwijzer aangeeft voor dat product. Maar volgens minister Hirsch Ballin werkt dat systeem onvoldoende.

Dat het systeem niet goed werkt, werd geconstateerd in 2008, toen bij een test met mystery-shoppers bleek dat het slechts in 14% van de gevallen goed ging. Meestal kregen kinderen met gemak games mee waar ze te jong voor waren. Daarna is een campagne gestart om de industrie bewuster te maken van de regels op dit gebied, die een grond hebben in de wet. (Voor wie het wil natrekken, zie de Mediawet, artikel 4.1 en 4.2, en de Strafwet artikel 240a en 240b).

Wat zegt de wet?
De Nederlandse media-wetgeving is bedoeld ter bescherming van kinderen onder de 16 jaar (dus geen 18). Dat is ook de reden dat Kijkwijzer – voor films, dvd's en tv-programma's – maar tot 16 gaat en geen label voor 18 heeft. Bij Pegi, voor de games, ligt het anders. Dat is een Europees systeem, en in aansluiting op de wetgeving in andere landen, is daarvoor wél een label 18 beschikbaar.

Onze wet zegt eigenlijk alleen iets over kinderen tot en met 15 jaar: iemand is strafbaar als hij een afbeelding of een gegevensdrager vertoont, verstrekt of aanbiedt, aan kinderen onder de 16 jaar. In de praktijk vallen bioscopen, winkels, verhuurders, maar ook scholen, kinderopvang, buurthuizen en bibliotheken onder deze wet.

Thuis mag het strikt genomen ook niet, maar daar kan de overheid (nog) niet controleren. Vergelijk het met de wetgeving voor de verstrekking van alcohol. Wat ouders binnen doen, moeten ze ook vooral zelf weten. Ik kan dus gerust zelf bepalen of mijn 14-jarige een glaasje champagne mag meedrinken met de jaarwisseling, of Battlefield mag spelen met zijn oom.

Dít alles is dus geregeld in het strafwetartikel 240a. Die wetgeving heeft ertoe geleid dat de overheid samen met de branche regels heeft afgesproken, gebaseerd op Kijkwijzer en Pegi, een en ander vorig jaar nog eens vastgelegd in een convenant, waarna een paar maanden geleden een campagne volgde met de aankondiging dat de overheid de wet strenger zou gaan handhaven, ondersteund door het Nicam met Buro 240a, die scholing verzorgt voor alle mensen die in de praktijk te maken hebben met uitgifte, vertoning, uitleen, verhuur, enzovoorts.

Een verbod kán
Tegelijkertijd ging de minister onderzoeken of een algeheel verbod op games met extreem geweld en seksueel geweld juridisch haalbaar zou zijn. Kán het met de huidige wetgeving? Het antwoord dat hij nu aan de Tweede Kamer geeft is: ja, het kan. Met in de toelichting: voor films gaat het niet meer lukken, want dat is al teveel ingeburgerd, maar dat met die games dat krijgen we er nog wel door.

Blijkbaar, en dat is opmerkelijk, houdt de minister ernstig rekening met de mogelijkheid dat de Kijkwijzer/Pegi-campagne mislukt, en dat een verbod nodig is omdat samenwerken met de industrie niet effectief genoeg is om kinderen voldoende te beschermen. Dit is wel enigszins voorbarig, want voor zover ik weet is het effect van de campagne nog niet gemeten.

Ongeduld
Waarom komt de CDA-minister hier nú mee? Waarom zoveel haast? Zou het ermee te maken kunnen hebben hij al bijna weg is, en dat hij nog net kans ziet om iets door te drukken wat het CDA en de SGP al langer wilden? Ook de PvdA heeft zich in het verleden overigens voorstander getoond van het verbieden van extreem geweld in games, maar misschien gaat dat met de VVD erbij niet meer lukken.

Kortom: Hirsch Ballin is ongeduldig, want de tijd dringt. En dus heeft hij nu besloten om de industrie nog tot maximaal eind van dit jaar de tijd te geven. Om dit kracht bij te zetten, maakt de minister van Justitie in zijn brief een opmerkelijke move: hij veegt 'extreem geweld' op één hoop met 'seksueel geweld'.

Seksueel geweld
Naast artikel 240a is er ook nog een artikel 240b, dat kinderen moet beschermen tegen seksueel geweld en misbruik. Het stelt een algeheel verbod op de verspreiding, openlijke tentoonstelling, vervaardiging, invoer, doorvoer of het bezit van kinderporno. Deze wet beschermt wél tot 18 jaar en inmiddels valt 'virtuele' kinderporno daar ook onder (beelden die zijn gefabriceerd op basis van bestaand materiaal).

Veel mensen, niet alleen binnen het CDA of de SGP, walgen van beelden van seksueel geweld, of die nu in scène zijn gezet voor pornografische doeleinden of niet. Maar daadwerkelijk seksueel geweld, zoals verkrachting, en andere vormen van moedwillig molest, zijn al strafbaar. Dus voor een verbod op beelden hiervan krijg je al snel de handen op elkaar. Daarvoor hoef je je niet eens te beperken tot kinderen...

Praten over geweld
En dus is het een handig argument: wie is er nu niet voor een verbod? Smaken verschillen natuurlijk, maar strafbaar is strafbaar. Wie nu nog een verschil wil maken tussen extreem seksueel geweld in porno en extreem geweld in games, moet van goeden huize komen. Voordat je het weet wordt je poging om 'vrijheid van meningsuiting' te verdedigen, opgevat als een verdediging van daden van extreem geweld en seksueel geweld zelf.

Games met Pegi 18 zijn voor volwassenen bedoeld en niet geschikt voor kinderen. De wet zegt dat kinderen tot 16 jaar ze ook niet mogen zien, en dat lijkt me helemaal terecht. Ook voor ouders is Pegi een belangrijke richtlijn. Maar door dit soort discussies durf ik inmiddels niet meer te vertellen welke games wij in huis hebben. Call of Duty: Modern Warfare 2 bijvoorbeeld. En dat dat tot zeer boeiende gesprekken heeft geleid met onze pubers, waarvan de oudste (15) het gespeeld heeft.

Maar hier in huis gelden wel regels. Als mijn zoon thuiskomt met een Pegi 18-game dan moet hij hem terugbrengen, tenzij er vantevoren over gesproken is en hij toestemming heeft gekregen. Manhunt 2 komt er in ieder geval niet in voorlopig, en hij weet ook waarom. Toch zal hij het ook zelf willen proberen een keer. Wij onderhandelen hier dus over geweld.

Zelf mag ik graag kijken naar verontrustende films als Pulp Fiction van Tarantino, en mijn zoon speelt games met geweld. Wat is het verschil? Daar heeft hij ondertussen dus over leren nadenken: wat is de rol van geweld in games? In films? In verhalen? In kunst? Waarom zijn al eeuwen lang allerlei verbeeldingen van geweld zo belangrijk in de menselijke cultuur? En waarom zijn discussies daarover altijd zo heftig?

Aap uit de mouw
De minister staat niet alleen. Heel veel mensen vinden extreem geweld en vooral de verbeelding ervan voor entertainment "smakeloos", "stuitend" en "schokkend" (woorden die hij in zijn brief gebruikt). Wat de minister wil verbieden, is: alle beelden van seksueel of ander geweld waarbij het altijd de agressor is die geweld gebruikt in zijn eigen voordeel om anderen te benadelen (en dus niet om iemand te redden), waarbij je goed te zien krijgt hoe zwaar het slachtoffer lijdt, en waarbij het niet zelden de bedoeling is om sadistisch genot op te wekken.

Hirsch Ballin vindt dat niet geschikt voor kinderen. Ik ook niet, en waarschijnlijk niemand. Maar dan komt de aap uit de mouw: de minister vindt het ook niet geschikt voor volwassenen!

Want als je goed leest, is dit zijn redenering: als blijkt dat Kijkwijzer, Pegi, convenanten en cursussen niet voldoende zijn om te voorkomen dat kinderen verkrachtingen en sadistisch geweld te zien krijgen, dan moet er maar een wettelijk verbod komen voor iedereen, en niet alleen voor kinderen onder de 16 jaar.

Kinderen beschermen is een nobel doel, waar ik helemaal voor ben, maar ik krijg toch sterk de indruk dat de minister die kinderen gebruikt voor een ander doel. Hirsch Ballin in zijn brief: "Een effectieve bescherming van kinderen kan rechtvaardigen dat ook volwassenen verstoken blijven van bepaalde vormen van voor kinderen schadelijk beeldmateriaal."

Anders gezegd: Hirsch Ballin vindt het helemaal niet erg als we de vrijheid van volwassenen inperken. Zo doet een grote groep van de christelijke achterban dat zelf ook al: ze kiezen voor een internet-provider (Filternet) die alles filtert wat God verboden heeft. Dat is niet alleen bescherming van de kinderen, maar meteen ook van de man in huis, wiens vlees nu eenmaal zwak is. Voor het CDA en de SGP is het een droom om ook de rest van de wereld van deze wat de minister "stuitende" en "schokkende" viezigheid noemt, te bevrijden.

Kortom
Pegi en Kijkwijzer zijn uiterst nuttig en belangrijk, omdat ouders aan de hand daarvan hun keuzes in huis kunnen bepalen. Ook is het belangrijk dat kinderen die zelfstandig naar de bieb of de bioscoop gaan, een game kopen van hun zakgeld, of er eentje downloaden, niet iets te zien krijgen waar ze aantoonbaar te jong voor zijn. (Pegi en Kijkwijzer zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.) Ook is het natuurlijk prima als een naïeve ouder bij de bioscoop te horen krijgt dat zijn 5-jarige niet naar binnen mag, omdat de film Kijkwijzer 12 heeft. Die classificatie is er niet voor niets.

Kortom: dit soort bescherming is belangrijk, maar daar houdt het ook eigenlijk wel op. Een algeheel verbod op gewelddadige games dat ook voor volwassenen geldt, gaat mij te ver.

Meer informatie: