|
|
3 maart 2002
Ouders Online en uitgeverij Gottmer presenteren: het prentenboek van de maand. Een gezamenlijk project, met iedere maand een prentenboek van de bovenste plank. En een prijsvraag waarmee u het boek van de maand kunt winnen. Onder de verliezers worden drie prachtige kalenders verloot.
Inhoud van deze pagina
- Jury-rapport "De meest fantastische fantasie"
- Boekbespreking: "Een citroen is roze"
Met het ene been in de magische wereld van spoken en draken, en met het andere in de realiteit. Dat is de spagaat van kleine kinderen. Het prentenboek van de maand februari, "Een citroen is roze", appelleert aan de realiteit, wij vroegen u naar de fantasie.
Het mannetje in de maan, de krododil onder het bed, dat zijn natuurlijk de bekendste fantasieën van kinderen. Maar uw eigen kind kan nog veel mooier fantaseren, zo dachten we. En inderdaad, dat bleek te kloppen. We ontvingen tientallen inzendingen, de ene nog mooier dan de ander.
Ontroerend lief en vindingrijk kunnen kinderen zijn. En dat geeft volwassenen vaak troost, zo blijkt uit de inzendingen. Dood en lijden is fascinerend voor een klein kind, maar lang zo beladen niet als voor ons. Veel inzendingen gingen over een fantasie van een kind rond het overlijden van een geliefd persoon of dier.
De mooiste was deze:
1. Vleugeltjes
Ingezonden door mevrouw Noels, Kalmthout (België)
Soms wil je dat een fantasie werkelijkheid is. Zoals deze. Mijn moeder was nog niet zo lang overleden en aan de kinderen was over 'de hemel' verteld. Toen we uit de kerk kwamen na de begrafenisdienst, vlogen enkele duiven op. Mijn zoon Steven van bijna vier vraagt me: "Is oma daarbij? Je kan niet achter de wolken komen zonder vleugels, toch?" Ik ging er niet op door.
Enkele maanden later wordt zijn jongere broertje gedoopt. Plotseling vliegt er een duif de kerk in. Iedereen probeert het beestje zijn vrijheid terug te bezorgen, maar dan begint Steven verschrikkelijk te huilen. Na een tijdje komt het: dat was vast oma, die erbij wilde zijn...
Er is nóg een winnaar uit Belgenland deze keer. Over een jongetje van 4 jaar met een ouderwetse, bijna utopische fantasie.
2. Mijn land (een paarse utopie)
Ingezonden door de ouders van Basile Berckmoes, De Pinte (België)
Basile (4 jaar) heeft zijn eigen land, waar alles mogelijk is. Enkel hij kan er naartoe, want hij is de baas. Hij vliegt erheen met een of ander motorisch tuig en eenmaal ter plekke ziet ij zijn fantastisch land. Overal dino's, maar ook poesjes, honden, giraffen, en sinds kort ook buffels.
Merkwaardig is, dat alles paars is. Het is zijn lievelingskleur. Overal staan verkeersborden en hangen vlaggen. Als het paarse vlaggen en paarse verkeerstekens zijn, betekent dat "overal vrede en niet schieten". Op mijn vraag of ik ook eens, als mama van de baas, op bezoek mag in zijn land, zegt het meewarig: "Nee". En waarom niet? "Ha, omdat je niet paars bent, natuurlijk!
De laatste keer hoorde ik dat het er een beetje hectisch was. Iedereen was ziek en zelfs de dokter die iedereen moest genezen, was geveld door de vreemde ziekte. Als het te lang zou duren, ging hij wel eens zelf kijken, maar hij heeft nog geen tijd gehad. Hopelijk is dit niet het eind van zijn toch wel fijne fantasie.
Dit soort fantasieën past natuurlijk in de categorie van voorstellingen waarin een kind zichzelf groot en sterk kan wanen. Met de situatie in je macht voel je je sterk. De baas zijn. Alles kunnen. Heerlijke dromen zijn het. Sommige volwassenen herinneren het zich vast nog wel: het moment dat je als kind ging dromen dat je kon vliegen!
Wat is er nu heerlijker dan te kunnen beleven dat je overal bovenuit kunt stijgen? Dat je zelf bepaalt waarheen je gaat, wanneer, en met wie... En dat elk probleem op te lossen is. Met louter wilskracht.
Hele mooie inzendingen kregen we binnen, qua 'groot en sterk'. De winnaar in deze categorie is "De wind is mijn vriend".
3. De wind is mijn vriend
Ingezonden door de moeder van Sytze de Souza, Amsterdam
Op een bijzonder waaierige dag helpt mijn zoontje Sytze (6 jaar) de kinderwagen tegen de storm op naar huis te duwen. Een rukwind blaast onverwacht onder de kap. Mijn zoontje pakt mijn hand en zegt gedecideerd: "Mama, wees maar niet bang; de wind is mijn vriend. Hij zorgt voor de vlinders en de vogels, dat ze kunnen vliegen. En ik praat met hem. Hij helpt me naar school. Dan ben ik een beetje laat en dan duwt hij me een beetje mee en zo. Maar nu wil hij spelen. Hij snapt niet dat de baby dat niet leuk vindt. Ik zal vragen of-tie even gaat liggen."
Sytze gooit zijn koppie achterover en roept de storm tot de orde. Bezwerend, alsof hij het tegen een iets te uitgelaten hond heeft: "Hé vriend, ga eens liggen! Liggen zeg ik! Euh-euh-euh! Liggen! Blijijijf liggen. Goeeeed zo!" En dan teder: "Morgen gaan we weer spelen, hoor. Dan doen we tikkertje, okee?"
De laatste twee winnaars horen thuis in de categorie 'kort maar krachtig'. Prachtige kleine, maar zeer verrassende fantasietjes. De ene is zo mooi omdat een 8-jarig kind ons een terugblik gunt in zijn eigen gedachtenwereld. De ander is groots in de ambitie om je te vereenzelvigen met het kleine.
4. IJs
Ingezonden door C. van Drunen, Waddinxveen
Geert (8) vertelde mij onlangs het volgende: "Weet je wat ik vroeger dacht? Ik dacht dat als er ijs in de sloot lag, dat er allemaal mannetjes onder zaten om het ijs omhoog te houden. Met hun handen. Anders zou ik erdoor krakken.
5. Blaadje
Ingezonden door C. van Mouwerik, Amsterdam
Camilla (3 jaar) wilde heel graag eens aan een boom hangen. Toen ik verder vroeg, zei ze: "Ik wil zo graag eens als een blaadje zijn.
De drie kalenders van deze maand gaan naar: [namen verwijderd op verzoek van de deelnemers].
door Henk Boeke
Een citroen is roze
Hervé Tullet
Gottmer 2001
van EUR 13,50 voor EUR 10,13 (verkrijgbaar in elke boekhandel)
Binnen de redactie van Ouders Online zijn er twee kampen. Het ene kamp vindt het bijna misdadig dat kinderen al zo vroeg in een keurslijf worden geperst van 'hoe het zit en hoe het moet' en dat alle fantasie er stelselmatig wordt uitgeramd. Verplicht kleuren binnen de lijntjes, auto's kunnen niet vliegen, spreek de waarheid, vul in op de puntjes: "Zo groen als ...." en als je iets anders invult dan 'gras' - punt eraf.
Het andere kamp – dat wat beter theoretisch onderlegd is – kijkt hier anders tegenaan. Kleuren binnen de lijntjes is bedoeld om de fijne motoriek te trainen, auto's kunnen niet vliegen omdat je anders zou vergeten dat het bloedgevaarlijk is op straat, en het leren van cliché's (zo groen als gras) is nodig om te begrijpen waarom varianten daarop grappig zijn, enzovoorts.
In de laatste opsomming miste u het tegenvoorbeeld bij 'spreek de waarheid'. Daar is namelijk iets bijzonders mee aan de hand, waar wel wat meer over te vertellen valt. Want wat is 'waar'? Dat hangt er vanaf. Niet alleen in de filosofie, maar ook in de ontwikkeling van een kind.
Dat weet ik eigenlijk niet
Is een appel grijs? Als ik die vraag voorleg aan mijn zoontje van 7, zal hij diep gaan peinzen. "Nou, uh ..., dat weet ik eigenlijk niet", zal hij zeggen. "Je hebt natuurlijk groene appels, en rode, en gele... maar ook bruine als ze rot zijn, of grijze als ze bij wijze van beeldhouwwerk in het park zijn gezet."
Een kind van deze leeftijd kan 'de werkelijkheid' of 'de waarheid' dus al tamelijk genuanceerd beoordelen. Maar voor een kind van ongeveer 3 ligt dat anders. Met het ene been staat zo'n kind weliswaar nog in de magische wereld waarin spoken en draken volstrekt normaal zijn, maar met het andere been probeert het de 'echte' wereld in te stappen. En daar hoort bij dat het dolgraag wil weten hoe het werkelijk zit.
Kortom: voor een kind van 3 kan een appel niet grijs zijn, ook al kan hij bij gebrek aan vaardigheid (of bij gebrek aan kleurpotloden) nog best grijs getekend worden. Als je ernaar vráágt, moet die appel groen zijn of rood, desnoods groen met rode wangetjes, maar meer ook niet. En dat moet het kind eerst leren, voordat het kan gaan spelen met de varianten. Hij wil dat ook leren, hij vraagt erom, en als hij het zelf al weet, is hij apetrots.
Is een citroen roze?
Het prentenboek van de maand februari, "Een citroen is roze", speelt in op die behoefte van kinderen van 3 à 4 om te leren hoe het zit. Althans één specifiek aspect daarvan, namelijk de kleur die dingen plegen te hebben.
Het boek bevat ongeveer 50 (!) prachtige prenten, waarin telkens één object gepresenteerd wordt in 'de verkeerde kleur'. Met de vraag erbij of dat ding inderdaad die kleur heeft. Rechts ervan staan steeds drie mogelijkheden die het kind kan kiezen om aan te geven wat 'de juiste kleur' zou moeten zijn.
Is de zee geel?
In het hier afgebeelde voorbeeld ervaar je meteen al het dilemma. Is de zee geel? Nou en of! - zou ik zeggen. Bij bepaalde weersomstandigheden kan dat heel goed (waarbij ik mij gesteund weet door de beroemde schilder Turner, die ook wel eens een gele zee geschilderd heeft.) Maar goed, laten we coöperatief blijven, en braaf "Neeeeeeee" roepen, in koor met het kind. Maar ook de alternatieven zijn nog lang niet makkelijk. Blauw ligt voor de hand, maar zwart mag ook wat mij betreft ('s nachts), of zelfs rood (zojuist heeft een gevaarlijke haai het been van de bootsman afgebeten, waarna de zeer rood kleurde door het bloed, enzovoorts).
U begrijpt tot welk redactioneel kamp ik behoor. En u kunt natuurlijk ook meteen invullen hoe het geleerde – andere – kamp hierop reageerde. "Doe nou niet zo vervelend! Voor een kind van 3 hoort een zee blauw te zijn! En als je zonodig verwarring wilt stichten, doe dat dan bij oudere kinderen, vanaf een jaar of 6. Die kunnen dat beter waarderen!"
Kortom: een boek dat op verschillende niveaus bruikbaar is...