Over ouderschap tussen verstand en gevoel - aflevering 17

20 april 2012

Veel ouders worstelen met het dilemma dat het verstand soms iets anders zegt dan het gevoel. Discipline is nuttig maar verzaken mag ook. De leerplicht is okee maar schoolziek moet kunnen. Alcohol tijdens de zwangerschap is schadelijk, maar een glas wijn ontspant.

In deze aflevering gaat het over de vraag of verplichte anticonceptie aanvaardbaar is of niet. Het hart zegt ja maar het verstand zegt nee.
 

Verplichte anticonceptie voor slechte ouders

door Justine Pardoen

Het is gemakkelijk om tolerant, solidair en goedgeefs te zijn in tijden van overvloed. Als iedereen genoeg heeft, heb je minder last van elkaar. Eerlijk delen kost geen moeite als er genoeg is voor iedereen, en elkaar iets gunnen doet geen pijn. Inmiddels zie ik hoe waardeloos deze waarden zijn in tijden van schaarste.

De zeven vette jaren zijn voorbij, nu hebben we zeven magere jaren. Dan is het dus extra moeilijk om te laten zien wat we als samenleving belangrijk vinden: tolerantie, eerlijk delen, uitgaan van vertrouwen, opkomen voor elkaar, en zorgen voor de zwakkeren.

Het lijkt wel alsof al die waarden opnieuw uitgevonden of opnieuw bevochten moeten worden. In tijden van schaarste verdampen vrijheid, gelijkheid en broederschap als sneeuw voor de zon.

Neem nou die discussie die om de zoveel jaar weer de kop opsteekt: moeten ouders die er niets van bakken, verplicht aan de anticonceptie?

Ja, vindt Pieter van Vollenhoven, die zich gespecialiseerd heeft in rampspoed en ongelukken. Veel jeugdzorgers vinden dat ook. Zij vinden dat je ouders hun recht op zelfbeschikking moet kunnen ontnemen. Als dat nodig is. En óf dat nodig is, bepalen zij natuurlijk, want wie anders?

Het gaat daarbij om ouders die verslaafd zijn, een psychiatrische ziekte hebben, of gebrekkige verstandelijke vermogens. De integriteit van het eigen lichaam is blijkbaar alleen voorbehouden aan mensen met hooggeleerde goedkeuring.

Wie komt er straks in aanmerking voor verplichte anticonceptie? Iedereen die zijn kinderen mishandelt? Of met een risicoprofiel voor kindermishandeling? Workaholics zijn ook vaak minder goede ouders. Wel eens gehoord hoe kinderen praten over hun tweeverdienende ouders die ze alleen in het weekend zien? Of wat te denken van gezinnen met streng gelovige ouders, die hun kinderen slaan omdat de dominee of de imam dat zegt?

Ik wil niet flauw zijn. Ik begrijp heus wel dat de kinderbeschermers deze discussie willen voeren in het belang van de kinderen die nu lijden onder slechte ouders. Het leven van die kinderen gaat inderdaad niet over rozen. Ze komen met een slechte start de wereld in, zijn vaak niet goed gehecht, en krijgen niet de beste kansen. Blijkbaar is de zorg die deze moeilijke gezinnen nodig hebben nog steeds niet goed te regelen.

Erik Gerritsen, bestuursvoorzitter van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, stelde al voor om onmachtige ouders onder toezicht te stellen. Dan kun je de kinderen zelfs met de ouders erbij uit huis plaatsen. Kennelijk zijn we met al onze jeugdzorg, maatschappelijk werk, jeugdgezondheidszorg, en wat niet al, niet in staat om ouders en kinderen daadwerkelijk te helpen en bij te staan.

Ga er maar vanuit dat deze gezinnen 24 uur per dag zorg nodig hebben. Maar waarom dóen we dat niet gewoon: zorgen dat zo'n gezin 24 uur per dag zorg krijgt? Omdat het dan nog steeds kindermishandeling is? Of omdat het te duur is? Is dat het: dat we het er niet voor over hebben?

Als dat het geval is, zal dat in tijden van schaarste al helemaal overwogen worden. Dan is verplichte anticonceptie een stuk goedkoper. Te denken valt ook aan verplichte sterilisatie. Dat is nog goedkoper en nog veiliger.

Mijn hart ligt bij de kinderen en hun beschermers. Maar mijn hoofd zegt: niet doen, het verplichten van anticonceptie. Ik begrijp alle goede bedoelingen heus wel. En ik weet dat die kinderen het niet gemakkelijk hebben. Maar ik ken ook ouders en kinderen die ermee leren leven: dít zijn mijn ouders, maar ik ben blij dat ik er ben. En zwakke ouders zijn vaak blij met de structurele hulp, hoewel het soms een tijd duurt voordat ze het rouwproces door zijn om te accepteren dat ze dat nodig hebben.

Het komt er nu op aan te laten zien wat onze fundamentele menselijke waarden ons waard zijn: dat we tolerant, goedgeefs en solidair kunnen zijn en kunnen opkomen voor de zwakkeren, ook in tijden dat het zwaar wordt en er wat minder te verdelen valt.

Ga rondom die gezinnen staan, ook al kost het een boel. Ga met al je middelen en menskracht helpen waar het echt nodig is, in plaats van alle Nederlandse gezinnen lastig vallen met onnozele controles. Blijf verslaafden, andersdenkenden, criminelen, geestelijk gestoorden en zwakbegaafden als mens zien. Zie jezelf in de ander en vraag je dan af: wat zou ik willen?

Laten we in ieder geval voorkomen dat we gaan tornen aan fundamentele mensenrechten, zoals het recht op zelfbeschikking als het gaat om het krijgen van kinderen. Geen arts, geen jeugdzorger, geen lid van het koninklijk huis die voor een ander mag beslissen dat hij zich niet mag voortplanten.

Laten we bewijzen dat we pal staan voor de belangrijkste waarden die een samenleving menselijk maken. Juist nu komt het erop aan om de volgende generatie te laten zien hoe je dat doet: samenleven in niet ideale omstandigheden.

Justine Pardoen
[email protected]

Justine Pardoen is hoofdredacteur van Ouders Online. Ze schrijft deze column op persoonlijke titel.