2 april 2012 door Justine Pardoen
Bangalijsten zijn vervelend maar geen drama. Eigenlijk is het vooral een media-hype. Ouders Online geeft tips om ermee om te gaan.
Bangalijsten... iedereen had het erover, afgelopen week. Er werden leerlingen geschorst, de politie Flevoland riep op om aangifte te doen, de kranten stonden er vol van, en ook radio en tv besteedden er uitgebreid aandacht aan. Zie o.a.:
Het gaat om lijstjes met namen van meisjes en hun unique selling point op het gebied van seksuele handelingen. Denk aan: 'doet alles, maar niet anaal'. Of: 'pijpbeurt voor 7 euro'.
Het is een angst van alle tijden, om als slet te boek te staan. Je hoeft maar een beetje 'anders' te zijn, of aandacht te trekken met wat je draagt of doet of zegt, en je speelt jezelf in de kijker. Dan gonst je naam over het schoolplein, of hij staat op de wc-deur, of op de muur van het fietsenhok, of op een tafeltje in de klas gekrast. In het oude Pompeï stonden er al namen van vrouwen op de muren, met de bijbehorende prijzen.
Alleen is de muur nu de wall op Facebook, of andere plekken op internet, zoals Hyves, forums en Twitter. Er circuleert van alles en nog wat in kleine groepen via internet. Maar als er aandacht van buiten zo'n groep komt, gaat ineens iedereen meekijken. Dat was wat er afgelopen week gebeurde. Iemand vertelde over 'bangalijsten' (banga is straattaal voor 'hoer', of 'slet') waarop top-10's van favoriete banga's worden bijgehouden. De Spits en het AD begonnen erover, en toen was het hek van de dam.
Zo ontstond er een media-hype. De meeste tieners wisten van niets. Ze wisten wel dát ze bestonden, maar zelf hadden ze die bangalijsten nog nooit gezien. Maar ook zij mochten op televisie vertellen hoe erg het was, en hoezeer je er je schouders over moet ophalen.
"Maar hoe erg is het nou?", vroeg de journalist steeds weer. Tiener: "Het is erg als je daarop staat, ja heel erg. En ik vind het stom." Een 'deskundige' daaroverheen: "Het is een nieuwe vorm van pesten!" En hop, daar gingen we weer: dit is ernstig! We moeten iets doen!
Door de media-hype werd een nieuw internet-probleem gekweekt. Er werd zelfs een verband gelegd met een tiener die zelfmoord had gepleegd, zogenaamd omdat ze op zo'n lijst stond. Dat verband wordt echter nergens door bevestigd.
Opvallend was dat iedereen ná de berichtgeving op zoek ging naar die bangalijsten. Men wilde het wél zelf allemaal zien. En wat vond men? Vooral lijsten die pas vorige week, ná de eerste berichten erover in de media, waren aangemaakt.
Tientallen tieners zijn meegegleden op de hype, en hadden grote lol met het alsnog maken van die lijsten. Het Korps Flevoland raadde aan om aangifte te doen (wat overgenomen werd door de Spits, alsof alle korpsen dat zouden aanraden), scholen schorsten de eerste makers van die lijsten, de politie sloot een twitteraar op, en zo werd het nog leuker om eraan mee te doen. Veel lijsten werden ook door meiden zelf gemaakt... lachûh!
Voor ouders en andere opvoeders is het belangrijk om goed te begrijpen hoe internet werkt: geruchten en ander nieuws gaan met een ongekende snelheid rond in groepen mensen die elkaar niet of nauwelijks kennen. Maar de jeugdcultuur op internet is een soort onderwereldcultuur: bepaalde verschijnselen zijn vaak heel bekend voor een beperkte groep jongeren.
Pas als de media in de bovenwereld ergens aandacht aan besteden, is dat een enorme versneller. Dat zag je ook met 'happy slapping', 'chat roulette', 'bezemen' en de 'breezer sletjes'. We zullen het ongetwijfeld nog vaker gaan zien. Allemaal verschijnselen die op internet al lang kunnen bestaan, maar pas als het in de Spits staat, of op De Wereld Draait Door komt, worden deze zogeheten 'rages onder tieners op internet' ineens écht een rage.
Daarom is het wijs om je kalmte te bewaren. Altijd. Als je iets leest op je wall, of in je timeline, is het belangrijker dan ooit om veel relativeringsvermogen aan de dag te leggen. Nog meer dan televisie, of de krant, moet je wat op internet voorbij komt, zeer kritisch tot je nemen. Met drie basisregels:
Veel tieners leken dit niveau van mediawijsheid beter onder de knie te hebben dan volwassenen. Vooral bij mediaredacties, op scholen, bij de politie en ouders, ontstond verwarring. Wat ís het, wat moeten we ermee, en kunnen we het stoppen?
Voor ouders en scholen is er eigenlijk maar één ding belangrijk:
En hóe praat je er dan over? Zorg dat je je kinderen bewust maakt van hun gedrag. Leer ze nadenken, leer ze reflecteren:
Niets is belangrijker dan reflectie als het gaat om mediawijsheid: zonder reflectie kom je niet tot wijsheid.
Praten dus, en nog eens praten. Mediaopvoeding is nu eenmaal een doorlopend gesprek over wat kinderen ervaren via media: wat zie je, wat voel je en wat vinden wij ervan. En dus ook over seks, over beeldvorming van mannen en vrouwen, bijvoorbeeld in het geval van zo'n bangalijst.
Pak het onderwerp op, en zie het als een kans voor een gesprek. Zet ze maar aan het denken, en stel ze ook vragen waar je niet per se zelf een antwoord op hoeft te weten:
Kortom: onderzoek het verschijnsel, onderzoek je eigen oordeel, en vertel tussendoor dan ook maar dat het wel strafbaar is om iemand zo voor schut te zetten. Het heet 'laster' of 'smaad' en dat is in principe strafbaar.
Aangifte doen kan dan ook. Zie 'Vraag het de politie':
Bedenk echter wel dat de politie geen oplossingen heeft: ze kunnen niets doen als je niet weet waar die lijst staat en wie hem gemaakt of doorgestuurd heeft.
Voer dus een goed gesprek, thuis, en op school, en ga daarna over tot de orde van de dag. De volgende dag is er gewoon weer wat anders. Zo gaat dat nu eenmaal met pubers.
