Een boek voor domme opa's en oma's

Bespreking van:
Lenny Duijvelaar en Anjo Geluk, Het opa en omaboek. Kosmos- Z&K. ISBN 90 215 8598 7, ƒ 40,90

"Oma en opa worden overkomt je", zeggen de auteurs in het voorwoord. Daarmee bedoelen ze waarschijnlijk dat het iets is waar je niets aan kunt doen. Blijkbaar zitten oma's en opa's daarmee. Dat konden de makers van Ouders Online niet bedenken, want die zitten nog volop in de jonge kinderen. Vol verwachting gaven ze het boek aan mij. Ik ben tenslotte al grootmoeder. Wat ik ervan vond. Welnu, ik voel me beledigd.

De schrijfsters, allebei vijftigers en zelf nog geen oma, hebben geprobeerd een boek te maken om grootouders te helpen 'goede' grootouders te zijn. Dat wil zeggen: "de leukste en gezelligste grootouders", zoals op het achterplat staat. Zouden ze nu werkelijk denken dat je dit uit een boekje kunt leren?

Betutteling
Ik ben razend benieuwd als ik het boek in handen krijg; ik ben tenslotte oma. Maar na een flink eind opgeschoten te zijn, leg ik het teleurgesteld weer weg. Dit boek staat vol adviezen en vol belevenissen van andere grootouders. Zo proberen de schrijfsters ons te leiden op het enge pad van grootouders. Grootouders moeten het vooral voor iedereen aangenaam maken, is de boodschap. En beslist geen problemen veroorzaken voor de ouders van hun kleinkinderen. Wat een betutteling!

Zou het er iets mee te maken kunnen hebben dat de samenstellers van dit boekje zelf nog geen grootouder zijn? Zijn ze soms bang voor het eigen grootouderschap? Vrezen ze nu al problemen met hun eigen kinderen als ze straks de oma-rol in moeten?

Oma-alfabet
In zesentwintig hoofdstukken werken de auteurs letterlijk van A tot Z het grootouderschap door. Van 'Apetrots' en 'Blije verwachting' via 'Omatitus' en 'IJsjes eten' tot 'Zilverdraden tussen het goud'. Je kunt het zo gek niet bedenken of de twee vijftigers hebben er tips en adviezen voor bedacht.

De tekst is geschreven in de Libelle-stijl van twintig jaar geleden: een beetje oubollig en hier en daar belerend. Bijvoorbeeld:

"Je kind zwanger! Hoera! Je mijmert al over babykleertjes en als je goed ruikt, komt de lucht van babylotion al in je neus."

Strenge waarschuwingen
Van het 'je' in 'je kind zwanger' en het gehoera met vele uitroeptekens, springen de auteurs soepel over op 'u' wanneer de strenge waarschuwingen komen:

"Tussen u en uw dochter of schoondochter groeit langzaam een andere band, want zij wordt moeder. Een band van moeders-onder-elkaar. U zou haar wel willen volstoppen met adviezen en aanraders. Maar tegelijk weet u dat u niet moet overdrijven."

En opa is natuurlijk gewoon 'hij'. Opa krijgt ook helemaal geen band van moeders onder elkaar. Opa mijmert helemaal niet over babykleertjes. Opa doet eigenlijk gewoon helemaal niet mee.

"Telkens als je 's ochtends wakker wordt, denk je: wat is er ook alweer voor leuks? O ja, ik word OMA. Met hoofdletters. Opa doet ook enthousiast mee."

Opa? Met opa ga je ijsjes eten. Als een soort surrogaat voor voetballen. Arme opa.

Overbodige tips
Elk hoofdstuk besluit met een aantal tips. Over van alles en nog wat. Dat je de familiewieg opnieuw kunt bekleden. Dat je veel moet praten met andere grootouders als je te bemoeizuchtig dreigt te worden. Dat je tekeningen van je kleinkinderen kunt inplakken. "Leuk voor later". (Leuk voor wie en welk later? Nog even en we zijn de pijp uit, hoor, mevrouw Duijvelaar en mevrouw Geluk.)

De tip om als kraamcadeau een spaarrekening te openen voor de kleine, laten ze niet volgen door de nog veel belangrijkere tip om daarover eerst even te overleggen met de ouders. Kan veel narigheid schelen.

De tips voor boeken die verder gaan over het besproken onderwerp kunnen handig zijn. Ook de tips met voorleesboeken voor kinderen zijn nuttig. Maar de rest, daar zit ik echt niet op te wachten ("De NS bieden allerlei mogelijkheden om voordelig te reizen. Voor 60-plussers is er de seniorenkaart.")

Het is dus niet alleen dat betuttelende toontje dat me ergert, maar ook het feit dat er allerlei problemen gesuggereerd worden die er helemaal niet zijn. Niet bij mij althans. En ook niet bij de oma's en opa's die ik ken. Het boek lijkt een soort grootouder aan te spreken dat niet meer bestaat.

Inburgeringscursus
Grootouders van nu zijn moderne grootouders. Zeer van deze tijd. Zij zullen in het hele boek geen nieuwtje kunnen lezen. Het is misschien dan ook helemaal niet geschreven voor mensen zoals ik. Een grootouder die gewoon leeft zoals iedereen, alles zelf kan opzoeken, leeft met krant, Internet en email. Grootouders van nu reizen veel, plannen hun leven en werk zelf. Studeren vaak nog.

Maar voor wie is het dan wel? Toen ik me afvroeg wie er baat bij zou kunnen hebben, dacht ik dat het uitstekend dienst zou kunnen doen in een inburgeringscursus voor oudere mensen. Het is een aanrader voor iedereen die nog niet weet en wel wil weten hoe je je als gemiddelde grootouder in onze cultuur moet voelen en gedragen.

Leuk om te plagen
Misschien is het ook een leuk geschenk als je zwanger blijkt te zijn, en je dat gaat vertellen aan je eigen ouders. Om ze te plagen kun je dan dit boek als cadeautje meenemen. Met een hele grote knipoog erbij: "Kijk pap, mam, zó moet het nou straks..." (Maar wel een dure grap. Veertig piek voor zo'n flutboekje...)

En voor héél onzekere mensen is het misschien geschikt als een soort naslagwerkje. Als je echt niet meer weet wat je moet, wanneer je kleinkind op bezoek komt, dan kun je het hierin opzoeken.

Maar verder? De liefde en het respect voor je kinderen en kleinkinderen is er, of niet. Dát overkomt je inderdaad. En als we die liefde niet hebben of kunnen hebben, dan leren we die ook niet uit een boekje. En wijsheid... ach, die komt toch met de jaren?

Tine Peeters
p/a [email protected]

Tine Peeters (66) is moeder van drie kinderen en grootmoeder van vier kleinkinderen.