Christelijk tv-kijken

Nicole Orriëns
juni 2001

Bespreking van:
Henk van Dam, Uw kind en de tv, Uitgeverij Boekencentrum, ISBN 90 239 06667, ƒ 16,50.

Dit boek maakt deel uit van een nieuwe reeks boekjes over alledaagse opvoeding: Over opvoeding gesproken. De boeken zijn bedoeld als praktische ondersteuning voor ouders bij de opvoeding. Ze zijn geschreven vanuit een algemeen christelijk perspectief; de reeks staat onder de eindredactie van orthopedagoge Marja Bos-Leeuwen.

De auteur heeft als uitgangspunt dat ouders weinig – of in ieder geval minder – weten van de nieuwe media dan hun kinderen. Hij gaat ervan uit dat ouders dat gênant vinden, maar toch raadt hij ouders aan om vooral eerlijk te zijn, omdat kinderen er anders toch wel doorheen prikken. Daarom pleit hij voor een zo open mogelijke communicatie met je kind, ook in de opvoeding in het omgaan met televisie.

Versterkingseffect
Wat is nu eigenlijk de invloed van televisie op een kind? Daarop kan Van Dam geen antwoord geven, ook omdat het volgens hem afhangt van het kind zelf: zijn persoonlijkheid. Volgens Van Dam versterkt het kijken van televisie bij het kind bepaalde voorkeuren en afkeuren die er in aanleg al zijn. Dit versterkingseffect van de televisie is extra krachtig doordat de televisie zowel auditief als visueel prikkelt.

Blijkbaar is het nodig dat ouders dit beïnvloedingsproces sturen. En dan komt de vraag: maar hoe doe je dat dan? Van Dam bespreekt hiervoor drie methodes.

1. Je kunt bepaalde programma's verbieden.
2. Je kunt onderhandelen over welke programma's mogen en welke niet.
3. Je kunt met je kind meekijken.

Van Dam komt met praktische tips, en een suggestie voor het maken van een tv-kijklijst waarin je bijhoudt waar het gezin naar kijkt.

Vervolgens diept de auteur het onderwerp televisie dieper uit aan de hand van een aantal thema's: geweld, soaps, reclame en occultisme. Hij gaat in op de invloed hiervan op je kind, en wat je als ouders daarmee kunt doen.

Helder en praktisch
Het boek is helder van opzet, met een duidelijke opbouw en uitwerking van het onderwerp. Het is jammer dat de auteur binnen die opzet niet altijd consequent is: zo worden er bij het hoofdstuk over reclame wel tips aangereikt voor de ouders, terwijl het hoofdstuk over geweld vrij abrupt eindigt. Hetzelfde geldt voor de afsluiting van het boek: die ontbreekt. Geen samenvatting, geen mooie slotgedachte: het boek is plotseling uit.

Het boekje is echt praktisch, met stellingen en voorbeelden waarover gediscussieerd kan worden in oudergroepen. De auteur wil niet zozeer informeren – er is al genoeg geschreven over de rol van televisie – maar aanzetten tot nadenken en tot het voeren van een gesprek. De onderwerpen zijn prikkelend en nodigen uit tot lezen.

Lachwekkend belerend
Wat wel vervelend is, is dat het hele boek toch behoorlijk belerend van toon is. Zo erg zelfs, dat het soms op de lachspieren werkt. Bijvoorbeeld als hij 'we' gebruikt om de ouders iets voor te houden: "We slikken niet alles en we laten ons niets aanpraten".

Ook lachwekkend, in ieder geval weinig realistisch, is de tip van Van Dam om je kind tijdens het kijken naar zijn favoriete programma te storen en te vragen naar zijn gedachten en gevoelens op dat moment. Of ze die zouden willen missen, en zo nee, waarom niet. Stel je voor zeg...

Daarnaast gaat de auteur uit van bepaalde basisprincipes waar niet iedereen het mee eens zal zijn. Allereerst de eerder genoemde achterstand van ouders ten opzichte van hun kinderen, en de gevoelens van gêne die dit op zou roepen. Het daaruit voortvloeiende advies van eerlijkheid is voor de meeste ouders bovendien een open deur. Ook belerend is het advies voor de kleur viltstiften die je moet gebruiken bij het invullen van de tv-kijklijst.

Hoe komt het toch dat schrijvers met een christelijk perspectief zo goed zijn in het kiezen van de meest oubollige voorbeelden? Zo komt in een voorbeeld een dochter thuis van catechisatie. Vader en moeder kijken televisie. Op de televisie wordt gevloekt, waarop de dochter de vader aanspreekt: "Pa, hoorde u die vloek niet?!"

Niet geschikt voor het moderne, christelijke gezin
Het boek stimuleert wel tot nadenken over de plaats van televisie in het christelijke gezin, maar de dwingende presentatie van bepaalde uitgangspunten is niet aangenaam (jongens houden niet van poppen, en ouders schamen zich ten opzichte van hun kinderen voor hun gebrek aan kennis van de nieuwe media).

Met de belerende toon, waardoor het moeilijk is om de schrijver serieus te blijven nemen, boet het boek daardoor in aan waarde voor de moderne ouder die wil nadenken over opvoeding vanuit een christelijk perspectief.

Nicole Orriëns
p/a [email protected]

Nicole Orriëns is ontwikkelingspsychologe, moeder, en oprichter van de website voor thuismoeders (Themapagina bij Ouders Online).