11 juni 2010

Psycholoog Gijs Jansen schreef een zelfhulpboekje voor pubers, met tips en trucs om het leven te leven. Niet belerend, maar prettig en open van toon. De oefeningen zijn simpel en speels, en uiterst effectief.

Bespreking van:
Verboden voor ouders. Leren leven [alleen voor pubers]
door: Gijs Jansen
uitg.: Thema (2009)
ISBN 098 90 5871 692 7
prijs: EUR 17,95
bestel dit boek bij onze partner 6B.nl
 

Peptalk voor pubers

door Justine Pardoen

De auteur van 'Verboden voor ouders' is psycholoog en pas 31 jaar oud. In zijn boek (of beter: boek-je, lekker dun!) presenteert hij zich als "een oude lul van 30", iemand "uit de Middeleeuwen". Dat is wel geinig, als je bedenkt dat de ouders van de pubers die het lezen, natuurlijk nóg ouder zijn.

Maar Gijs doet dat bewust. Hij is nu eenmaal wel die deskundige psycholoog, maar ook gewoon Gijs. Hij is niet degene die het allemaal beter weet, maar een coach die zich kwetsbaar opstelt. Zo vertelt hij over zijn eigen moeilijke puberteit:

"Ik vond het supermoeilijk om puber te zijn en begreep in die periode helemaal niets van mijn leven. Op school leerde ik bij aardrijkskunde dat er ergens in Drenthe een podzolkleibodem lag op 500 meter diepte (lekker belangrijk!). En uiteindelijk schoot ik er helemaal niets mee op."

En hij citeert uit zijn eigen dagboek van toen hij 15 was:

"Ik weet niet eens hoe ik met mezelf om moet gaan, laat staan hoe ik me naar anderen moet gedragen. Het is vaak zo'n chaos in m'n hoofd dat ik wel eens denk dat ik gek word."

Kortom: Gijs was ook ooit puber (in de vorige eeuw dan), en weet waar de lezer mee zit.

Goedgekeurd
Ik weet nog niet wat mijn eigen pubers ervan vinden, maar mij bevalt het boekje wel. Hoewel het 'verboden voor ouders' is, vond ik toch dat ik het eerst zelf moest lezen. Ik laat nu eenmaal niet zomaar elke jonge hond die zich psycholoog noemt los op mijn toch al zo beïnvloedbare pubers... Maar Gijs is goedgekeurd door deze moeder, die al het huis uit was toen Gijs nog in de luiers liep (maar dat terzijde).

Sterker nog: elke puber zou dit boekje in handen moeten krijgen. Het is dun genoeg om er even in te bladeren en bij wie het aanslaat, zou het wel eens een groot verschil kunnen maken.

Hij leert pubers omgaan met gedachten en gevoelens volgens beproefde methoden. Om te beginnen is het belangrijk om gedachten en gevoelens te scheiden, en te bekijken of die gedachten van jezelf zijn of van anderen. Ook verwoordt hij de verwarring die pubers meemaken: het ene moment haat je je ouders, het andere moment voel je diepe liefde voor ze.

Gedachtenmannetje
Nadenken over je eigen gedachten is niet eenvoudig, maar Gijs geeft de lezer een handje om samen de nodige stappen te kunnen zetten. Zo laat hij zien dat je je gedachten ook opzij kunt zetten, als ze je niet bevallen. Ook introduceert hij het 'gedachtenmannetje', dat vaak maar wat raak kletst, heel irritant kan zijn, en nooit z'n kop houdt.

Je gedachten kun je niet uitzetten, maar je kunt wel zelf bepalen hoe je ermee omgaat. Een paar simpele opdrachten helpen daarbij. Zo kan een puber al op bladzijde 29 een idee krijgen van de negatieve gedachten die hem (m/v) met regelmaat teisteren, en weet hij dán al welke gedachten bij hemzelf horen, en welke bij anderen, zoals zijn ouders, zijn vrienden of zijn docenten.

Hormonenbeestjes
Na de gedachten komen de gevoelens aan de beurt. Tussendoor krijgt de puber korte lesjes over zijn eigen puberhersens: die zijn hevig op zoek naar nieuwe prikkels, en gaan onder invloed van hormonen – "een soort beestjes die door je lichaam racen" – gewoon hun eigen gang. Citaat:

"Op jouw leeftijd is je lichaam een beetje een stuiterbal. Je zult vaak meemaken dat je dingen voelt die je niet kunt plaatsen. Als je geen directe oorzaak voor je gevoelens kunt vinden en je gedachtenmannetje ook geen rare dingen zegt, besef dan dat je lijf weer aan het stuiterballen is."

Wie ben ik?
Het laatste deel is gewijd aan zelfvertrouwen en identiteit: wie ben ik, en wat wil ik zelf nou eigenlijk? Zo simpel als dat klinkt, zo moeilijk is dat als je puber bent. De auteur benadrukt terecht dat je op die vragen nog helemaal geen antwoord kunt geven op die leeftijd! Alleen door dingen te doen, wat uit te proberen hier en daar, en vooral veel fouten te maken, ontdek je wie je bent en wat je wilt.

En dus spoort hij pubers aan zich te bedenken wat ze zouden willen veranderen in kleine stapjes, en dat dan gewoon te doen. "Eh..." zegt je gedachtenmannetje, "ja, maar...?" Dan roep jij: "Nou en?" en gaan!

De kunst is dan wel om alleen te willen wat je echt zélf wilt. En niet wat je ouders of leraren willen. Dus dat kleine beetje zelfonderzoek is wel belangrijk.

Peptalk die werkt
"Durf vrij te denken en besluit om je leven zelf in eigen hand te nemen", zegt Jansen. Waarna hij de lezer oefeningetjes laat doen om dat in te vullen.

Zo gemakkelijk is het dus: peptalk voor pubers. Hoe vaak hebben wij als ouders van pubers dat zelf al niet geprobeerd! Maar dan werkt het blijkbaar niet. Als ouder sta je kennelijk te dichtbij. "Ja, jij denkt dat ik alles kan wat ik wil omdat jij nu eenmaal mijn moeder bent!" jammerde mijn eigen puberdochter eens, toen ik haar probeerde op te beuren. Missie mislukt. Maar het zou me niet verbazen als het wél overkomt als die wildvreemde Gijs het haar voorhoudt.

Geruststellend
Behalve leerzaam en praktisch toepasbaar is de aanpak van Gijs Jansen reuze geruststellend. En dat is maar goed ook, want pubers hebben heel veel geruststelling nodig. Eigenlijk zou dit boekje helemaal niet zo verboden moeten zijn voor ouders. Want elke ouder die het zelf leest, krijgt onmiddellijk compassie met alle pubers. Hemeltjelief, als ze dít allemaal moeten doormaken, dan mag je blij zijn voor elke dag dat ze nog wél te pruimen zijn, een voldoende halen, en zich niet suf zuipen of blowen!

Gijs weet wat hij doet. Heb je pubers die je ziet worstelen met hun zelfvertrouwen? Of pubers die bang zijn dat ze nooit de ware zullen ontmoeten? Neem de gok, schaf dit boekje aan, en verzin een zotte smoes om het zonder al te veel lading aan je kind te kunnen geven. "Kijk, dit zat gratis bij de pindakaas." Of zo.

Website met e-coaching
Ook heel goed: de website Verbodenvoorouders.com die bij het boek hoort. Dit is een platform (inclusief forum) waar jongeren elkaar kunnen helpen om om te gaan met al die rare gevoelens, obscure gedachten, en andere grillen van het leven.

Jansen biedt hier ook e-coaching aan voor pubers. Gijs is hier dus gewoon Gijs, met wie pubers rechtstreeks in gesprek kunnen komen.

Justine Pardoen
[email protected]