Hoger onderwijs - Studiekeuze
15 juni 2013
Hoe help je je kind bij het kiezen van een vervolg-opleiding? Mart Kok vertelt wat je beter wel en niet kunt doen. Met tal van praktische tips en trucs.
Hulp bij het kiezen van een studie
door Mart Kok
Het is behoorlijk lastig om een vervolgopleiding te kiezen, na de middelbare school. Het aanbod is enorm, en als je niet goed weet wat je kunt en wat je wilt, is het nog veel moeilijker...
Als je kunt kiezen uit meer dan 10 varianten, dan kies je minder bewust (en daardoor minder goed), zo blijkt uit onderzoek. Er is gewoon te veel om uit te kiezen, wat verlammend kan werken.
De beste keuze maak je als je weet wat je wilt en wat je kunt. Maar tegelijkertijd is het ook goed om te weten wat je niet wilt en wat je niet zo goed kunt. Dan vallen er steeds meer mogelijkheden af, en wordt het kiezen een stuk eenvoudiger.
Mogelijke obstakels
Er kunnen verschillende obstakels zijn bij het kiezen van een studie. Bijvoorbeeld:
als je kind niet goed weet waar zijn of haar talenten en interesses liggen;
als je kind verdwaald is in het aanbod aan studies en door de bomen het bos niet meer kan zien;
als je kind brede interesses heeft en niet een bepaalde weg wil afsluiten;
als je kind weet wat het niet wil (en kan), maar niet goed weet wat het dan wél wil (en kan).
Maar ondanks die obstakels is het toch belangrijk dat je kind een weloverwogen keuze maakt. De kans op vroegtijdig stoppen met een studie – omdat die studie toch niet zo leuk bleek te zijn, of niet aan de verwachtingen voldeed – is dan veel minder groot. Straks volgen daarvoor een aantal praktische tips.
Het belangrijkste is dat je kind weet (of erachter komt) waar het goed in is, en welke dingen hij of zij interessant vindt. Dan is er vast een manier om dat te combineren in een studie. Misschien niet direct in de bachelor, maar wel met een specifieke master ná de bachelor, bijvoorbeeld. Onderzoek samen met uw kind welke mogelijkheden er zijn.
Tips
Laat je kind zijn of haar wensen en interesses duidelijk maken. Zorg dat je kind zich vrij voelt om te praten over alles wat het belangrijk vindt. Stel open vragen, probeer vooral goed te luisteren, en noem niet meteen allerlei bezwaren.
Spoor je kind aan om op tijd te beginnen met nadenken over een studie. Bij voorkeur al in het jaar van de profielkeuze. En voor de definitieve keuze: aan het begin van het laatste schooljaar.
Als je kind niet wil praten op het moment dat je er zelf naar vraagt, zeg dan dat je altijd klaar staat om te helpen, en dat je kind altijd bij je terecht kan.
Vraag waar je kind behoefte aan heeft. Zo kun je gerichte ondersteuning geven, zonder je overal mee te bemoeien. Bijvoorbeeld: meegaan naar een open dag (of juist niet), samen websites bekijken (van onderwijsinstellingen, opleidingen en studies), of je kind in contact brengen met een vriend of kennis die een beroep heeft dat je kind interessant vindt.
Ga na welke ondersteuning de school te bieden heeft. Is er een studiedecaan? Of kan de mentor helpen? Als je er niet uitkomt, zijn er ook externe bureaus en vrij gevestigde studiekeuzebegeleiders.
Een interessetest zoals die op Studiekeuze123.nl kan nuttig zijn. Beschouw de uitslag niet als bindend, maar als één van de middelen om de gedachten te bepalen.
Als je kind wel een globaal idee heeft, maar nog niet definitief kan kiezen, stel dan gerichte vragen. Waarom lijkt deze studie zo leuk? Wat voor werk kun je er later mee doen? Is dat werk dat leuk lijkt en past het bij je kind? Heeft je kind al informatie opgezocht op internet over deze studie?
Blijf bedenken dat het kind zelf moet kiezen, en niet de ouders. Het is je kind dat de studie moet gaan doen, en er later werk in moet zoeken. Als ouders heb je misschien een heel eigen idee over de toekomst van je kinderen, maar het blijft hún keuze en hún toekomst. Ze zijn bijna volwassen en vrij om te kiezen.
Wil je kind iets gaan doen wat je zelf onverstandig vindt? Bespreek dit dan zo rustig en neutraal mogelijk. Als je heftig protesteert en je teleurstelling te veel laat blijken, loop je het risico dat je kind niet meer wil praten hierover. En dan ben je nog verder van huis.
Mart Kok
p/a [email protected]
Naschrift van de redactie
We vonden het belangrijk om dit artikel te publiceren, omdat het een steuntje in de rug kan geven voor iedereen die worstelt met het studiekeuzeprobleem. Toch willen we graag een paar relativerende opmerkingen toevoegen:
De jeugdwerkloosheid is hoog op dit moment. Veel afgestudeerden kunnen geen werk vinden in het vak dat ze gestudeerd hebben. Dat is vervelend, maar wat ons betreft geen reden om niet te gaan studeren wat je leuk vindt. Van studeren leer je nadenken, en aan weldenkende mensen is altijd behoefte, wat ze ook gestudeerd hebben. Dus zó belangrijk is die studiekeuze nou ook weer niet.
Los van het werkloosheidsprobleem is het altijd al zo geweest dat veel mensen ergens anders terecht komen dan in het vak waarvoor ze doorgeleerd hebben. Ook dat pleit ervoor om gewoon te studeren wat je leuk vindt, en je niet zo te bekommeren om de beroepsperspectieven van die studie.
Natuurlijk is het verstandig om tijdig te beginnen met nadenken over een studie. Maar kinderen ontwikkelen zich sprongsgewijs, dus wat vandaag een passende keuze lijkt, kan er morgen weer heel anders uitzien. (Eén van onze redactieleden switchte de dag voor zijn eindexamen van Natuurkunde naar Nederlands, en heeft daar nooit spijt van gehad.)
In 2011 publiceerden we zelf een aantal tips. Zie: 10 Tips voor het kiezen van een vervolg-opleiding.
Redactie Ouders Online
Reacties
1.
Blijf als volwassenen (ouders, mentoren, etc.) wel NAAST het kind lopen. Niet vooruit trekkend, of duwend erachter. Alhoewel het ook dan uiteindelijk wel 'goed' komt met die studiekeuze (zie Puurmaaike.nl/4-havo-en-de-boekenlijs.
Maaike van Kempen
2.
Mijn reactie op de opmerkingen van de redactie:
- ja, ga inderdaad studeren wat je leuk vindt, want dat is vaak ook waar je goed in bent. Maar iemand die een sportopleiding doet op mbo-niveau wordt straks niet aangenomen in de techniek. Daarvoor is zijn opleiding te ver weg van wat men zoekt.Kijk vooral naar wat iemand belangrijk vindt: is baangarantie een prioriteit of niet zo? Belangrijke werkwaarden negeren leidt tot stress, ongelukkig zijn in het werk, etc.
- Mensen doen niet wat ze gestudeerd hebben om meer dan 1 reden: ze hebben achteraf toch verkeerd gekozen, of hun beroep verandert (de digitalisering en automatisering hebben bep. beroepen doen uitsterven. Kent u nog de ponskaarttypiste?), of weer de samenhang met bovenstaande: werkwaarden, persoonlijkheid en interessen matchen minder dan verwacht met het beroep.
- En juist over dat laatste gaat het: leer jezelf dusdanig kennen dat je in ieder geval iets doet wat in de juiste richting ligt. En bij een enkeling zal dat van de ene op de andere dag veranderen, maar bij het grote gros meestal niet!
Hoe dan ook, studiekeuze blijft een complex iets, waarbij ouders net zo hard met de handen in het haar zitten als hun zoon of dochter!
Carine Vos, studiekeuze-adviseur
