|
|
4 juli 2013
Mediaopvoeding thuis is dweilen met de kraan open, zolang school niet meewerkt. Philomeen Lelieveldt, ouder én leerkracht, signaleert media-wildgroei op school.
door Philomeen Lelieveldt
Half-11 's avonds, de dag is voorbij. Iedereen maakt zich op om naar bed te gaan, maar dan sluipt zoon stilletjes naar de iPad. "Nog even checken of er morgen lesuitval is mam." Andere avond, 10 uur. Een klein drama, want er is een tegenvallend cijfer op het digitale scorebord Magister geplaatst.
Of: je wilt aan tafel, maar zoon komt niet, want moet 'nog even' checken of de wiskundeleraar zijn nagekomen opdracht al gemaild heeft. "Hoe laat zou hij dat doen?" "Weet ik niet." Dus wordt er de hele avond elk half uur ingelogd om te checken of de opdracht er al is. Weg concentratie voor de rest van het huiswerk.
Schooldag houdt niet meer op
Digitalisering heeft ons veel gebracht. Maar – in het kielzog van computers, iPads en mobiele telefoons – ook een intensivering van de communicatie tussen de school en de leerlingen.
Veel vernieuwingen zijn ingevoerd onder het mom van 'het verbeteren van de communicatie tussen school, leerlingen en ouders'. Maar de onbedoelde neven-effecten van dat nobele idee beginnen zich meer en meer af te tekenen.
Het feit dat je op ieder moment van de dag berichten kunt ontvangen van school brengt onrust in het huishouden. De schooldag houdt op die manier nooit meer op.
Smartphone in de les
Onze kinderen zijn van de wifi-generatie: altijd en overal verbonden met hun peers via mobiele telefoons. Velen hebben smartphones, waarmee ze altijd online kunnen, maar die ook dienen als wekker, sms-apparaat, foto/videocamera en muziek-database. Dit gebeurt geheel buiten het zicht van de ouders.
De handboeken over pubers en sociale media, en tal van deskundigen, benadrukken dat de ouders verantwoordelijk zijn voor een goede en gezonde omgang van onze kinderen met dit nieuwe fenomeen. Maar de rol van de school in het kweken van een gezonde relatie met nieuwe media komt vrijwel nergens aan bod, en lijkt op veel scholen nog weinig doordacht. Integendeel. Dat veel pubers smartphones hebben, betekent dat scholen daar juist weer nieuwe kansen zien:
Soms wordt zelfs gevraagd het materiaal op YouTube te plaatsen. Niet alle ouders zijn daar blij mee: "YouTube als verzamelplaats van huiswerk? Wat betekent het als schoolwerk tot in lengte van dagen online voor iedereen beschikbaar is voor toekomstige kansen op toelating voor opleidingen? En what about de privacy van de geïnterviewden?" Aldus een bezorgde ouder, die een brief naar school stuurde.
Gelukkig leidde deze brief tot aanpassingen in het beleid. YouTube is niet langer het platform waarop schoolwerk ingeleverd kan worden. Prima, voortschrijdend inzicht. Maar dat inzicht is nog lang niet op alle scholen doorgedrongen.
Met wie zitten de kinderen op school?
Op sommige scholen worden iPad-klassen ingevoerd, en van die ouders hoor ik dat leerlingen in de pauze op hun iPad spelen, in plaats van met elkaar te kletsen. Ook in mijn eigen lessen met oudere leerlingen zie ik een toename van leerlingen die in de pauze niet meer met elkaar gaan kletsen maar zich terugtrekken met hun mobiel en in contact gaan met 'de buitenwereld'.
Met wie zitten kinderen eigenlijk op school? Wat betekent het voor de schoolgemeenschap en de kwaliteit van het leerproces, als kinderen permanent in contact staan met de hele wereld?
Fase 2
Tot nu toe ging het op ouderavonden vooral om de vraag hoe je pestgedrag voorkomt, en hoe je de online-privacy van je kind beschermt. Dat is inmiddels niet meer voldoende.
De drie voorbeelden die ik gaf (communicatie met school, smartphones in de les, en afnemend sociaal gedrag met klasgenoten) geven aan dat sociale media heel wat meer vragen losmaken...
We lijken toe te zijn aan 'fase 2': een constructieve dialoog tussen school, ouders en leerlingen, over de normatieve kanten van sociale-mediagebruik. Een dialoog om tot duidelijke afspraken komen. Ik heb daar wel ideeën over.
Heldere regels
Sommige scholen maken gebruik van een zogenaamd Positief social media protocol. Uitgangspunt is dat een school "haar medewerkers geen regels op hoeft te leggen over sociale media, anders dan de gangbare omgangsvormen en afspraken". Ik denk dat er wel degelijk specifieke regels afgesproken moeten worden.
Wie de afgelopen jaren de debatten over roken, frisdrankautomaten, kleedgedrag en alcoholgebruik heeft gevolgd, weet dat 'de gangbare omgangsvormen en afspraken' zeer weerbarstig zijn, en dat scholen nu met terugwerkende kracht, na veel soebatten, strengere regels invoeren omdat we gezondheids-issues over het hoofd hebben gezien. Die fout hoeven we niet opnieuw te maken. Wat is er mis met heldere regels?
Een voorzet:
Herhalen, herhalen...
Voorlichting over sociale media is op veel scholen ondergebracht in 'projecten'. Veel van die projecten, zoals een unplugged survival in de Ardennen, of een turn off the media-week, kunnen leerlingen helpen ervaren wat sociale media met hen doen. Maar 'projecten' helpen niet bij het inslijpen van gezonde mediagewoontes.
Voor het inslijpen van gezonde mediagewoontes is een ander soort inspanning nodig, gebaseerd op een dagelijkse herhaling van gedragsregels. Het is niet logisch om dat alleen bij ouders en leerlingen neer te leggen. Het is nadrukkelijk ook een verantwoordelijkheid van de school.
Het resultaat kan zijn: meer rust-momenten (zowel voor de kinderen als het gezin), meer aandacht en concentratie om de boeken van de leeslijst ook echt te lezen, meer tijd om het huiswerk te doordenken, en meer tijd om te overdenken wat je met je leven wil.
Philomeen Lelieveldt
p/a [email protected]