20 oktober 1999 door Justine Pardoen

Te veel grootouders om op te noemen

Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.

Oma en opa leven tegenwoordig niet alleen langer, maar vaker ook gescheiden van elkaar. Als ze dan opnieuw een partner vinden, vermenigvuldigt het aantal dat potentieel in aanmerking komt om 'oma' en 'opa' te heten, zich rap. Zo heeft de zoon van Aafke drie oma's, twee opa's, drie overgrootmoeders en nog een overgrootvader (dat zijn er negen).

Hoe moeten ze heten? Wie weet er iets anders dan 'oma Leiden' en 'oma en opa Mijdrecht'? Mirjam heeft gekozen voor 'grootvader' en 'grootmoeder', maar dat bleek zo moeilijk voor de kleine, dat ze nu verbasterd zijn tot 'Foefa' en 'Somoeë'. Het ouderwetse 'opi' en 'omi' zijn nog steeds in gebruik. De dochter van Lieke noemt er een paar bij de voornaam. Opa Ton woonde vroeger samen met oma Boven, maar nu met oma Jannie. Oma Snoep woont samen met opa. En haar overgrootmoeder heet 'kleine oma' (dat zijn er zeven).

Niet iedereen kan het aanhoren dat zijn vader en moeder, die vroeger toch echt alleen maar 'papa' en 'mama' waren en geen 'Rien' en 'Tine', nu door de kleinkinderen voortdurend bij de voornaam worden genoemd. Soms mag alleen aangetrouwd bij de voornaam. Sommigen gaan te leen bij andere talen. Om 'nonno' en 'nonna' te heten, zoals in het Italiaans, moet voor grootouders toch werkelijk geen straf zijn. Maar ook de moeder die als oma 'ama' heette, was erg verguld: wat is er mooier dan aangesproken te worden met het Baskische woord voor 'moeder'?

Als oma of opa moet je maar hopen dat je zelf nog wat in te brengen hebt, en vooral goed uitkijken wat je toelaat. Voordat je het weet heet je 'opa Duifie' omdat je duiven houdt, of 'oma Kitje' omdat je een poes hebt die Kitty heet. Het kan lang duren voordat je daar weer vanaf bent.

Overgrootouders hebben de mooiste namen van allemaal. Behalve het traditionele 'opoe', heten ze 'opapa' en 'omama', 'grootoma' en 'grootopa'. Of: 'oma-oma', 'kleine omaatje', 'mevrouw oma', 'bon-mama', 'superoma', 'granny' of zelfs 'oma granny': allemaal overgrootmoeders, maar zij leven nu eenmaal langer dan de overgrootvaders. Maar de hoofdprijs gaat naar 'popa' en 'moma', bedacht door een hummel van twintig maanden.