Zogen, zoogde, gezoogd:
borstvoeding in volle notendop

Bespreking van:
Liddie Austin, Borstvoeding, in de serie "Op de groei" van uitgever Van Holkema & Warendorf, 1999, ISBN 90 269 2149 7, prijs ƒ 14,90.

In Borstvoeding vindt de lezer de nieuwste inzichten over dit onderwerp plus een handige ja/nee-boomstructuur voor de ontsluiting van het boek. Ondanks een paar kleine tekortkomingen is het een toegankelijke aanrader voor een breed publiek.

Borstvoeding is een herziene uitgave. De oorspronkelijke editie had als ondertitel "Feiten en ervaringen van lezers van Ouders van Nu". Deze ondertitel is verdwenen. Het boek is dunner geworden, en er staan wat minder ervaringsverhalen in. De informatie is bovendien aangepast aan de nieuwste inzichten over borstvoeding. Het boekje maakt nu deel uit van een serie van praktische boeken over zwangerschap, baby's, kinderen en opvoeden 'Op de groei'.

Ik schrijf "boekje", maar dat is niet denigrerend bedoeld. Het is een praktisch naslagwerk, dun, met kleine duidelijk geschreven hoofdstukken, waarin ervaringen van vrouwen zijn opgenomen als illustraties van de informatie. Het handzame formaat zorgt ervoor dat het gemakkelijk meegenomen kan worden, bijvoorbeeld in het ziekenhuiskoffertje, dat klaarstaat als een vrouw in het ziekenhuis wil bevallen.

Voorin het boek, aan de binnenkant van het omslag, is een opzoekschema opgenomen, waarin je bij acute problemen verwijzingen kunt vinden naar de informatie die je zoekt. Dit opzoekschema is opgezet als ja/nee diagram waarin door het beantwoorden van vragen snel de gezochte pagina gevonden kan worden. Tegelijkertijd is dit schema ook chronologisch opgebouwd: van zwangerschap, via kraamweek, gangbare problemen, borstvoeding en werken, tot afbouwen.

Precies het belanrijkste
Wat ik mis in het schema is de vraag over zere tepels. Ondanks dit gemis vind ik dit schema een mooie binnenkomer van het boek. Het maakt het uitermate toegankelijk. Over de rest van het boek ben ik ook enthousiast. Austin is erin geslaagd precies de belangrijkste informatie op te nemen. In eenvoudige bewoordingen legt ze uit dat het bij borstvoeding gaat om het aanleggen: goed en vaak. En dat borstvoeding gebaseerd is op het vraag-aanbod principe. Ook wijst ze de lezer er op dat de begeleiding van borstvoeding hier en daar te wensen overlaat, en dat het daarom goed is om je zelf van te voren te verdiepen in de borstvoeding. Ze doet dat op een manier die niet meteen een beschuldigende vinger wijst naar 'anderen'.

Onjuistheden
Er zijn wel wat puntjes die naar mijn idee niet juist zijn. Zoals de tip om de baby op een vinger te laten zuigen ter bevrediging van de zuigbehoefte. Dat is gangbare gewoonte in Nederland, maar heeft zijn nadelen: sommige baby's zuigen te veel aan de pink, en daardoor te weinig aan de borst. Bovendien kan zuigen op de pink ook zuigverwarring opleveren, zodat de baby aan de borst niet goed meer weet hoe hij de borst in de mond moet nemen.
Noot van de redactie: laten zuigen op een vinger vergroot ook het risico op borstontstekingen, vooral bij tepelkloven.

Een ander punt van kritiek heb ik op Austins suggestie dat te veel melk ook met te veel drinken door de moeder te maken kan hebben. Dit is een hardnekkig misverstand. Veel vrouwen denken dat ze meer moeten drinken als ze te weinig melk hebben, of minder moeten drinken als ze een borstontsteking krijgen. Echter, uit onderzoek blijkt dat er geen relatie bestaat tussen het een en het ander. Integendeel, een vrouw met borstontsteking zou veel moeten drinken, omdat ze koorts heeft en veel vocht verliest. En aan de andere kant kan een vrouw met te weinig melk zoveel gaan drinken dat haar lichaam ververzadigd raakt met vocht, waarna er een rem wordt gezet op de melkproductie: een tegengesteld effect dus van wat werd beoogd.

Negatieve spiraal
E�n van de adviezen in het boek vind ik zelfs gevaarlijk. Op pagina 51 staat: "Als je baby te veel gaat afvallen, lusteloos wordt, te weinig natte luiers en harde ontlasting produceert, kun je hem na de borstvoeding nog wat flesvoeding geven." Als ikzelf een dergelijk geval aantref stuur ik moeder en kind onmiddellijk naar de dokter. Je hebt namelijk kans dat de baby al te zwak is geworden om te drinken, en in een negatieve spiraal terechtkomt. Een ziekenhuisopname kan dan nodig zijn.

Ik zou dit zo formuleren: Als een baby gaat afvallen (en dus niet zoals Austin schrijft: te veel gaat afvallen) zal er bijgevoed moeten worden. Doe dat bij voorkeur met afgekolfde melk, maar als dat niet voorhanden is, geef dan kunstmatige zuigelingenvoeding. Neem ook contact op met een borstvoedingsvereniging of een lactatiekundige om de borstvoeding te evalueren en te kijken wat er moet gebeuren om borstvoeding weer goed te laten verlopen.

In dit soort situaties is vaak sprake van een samenspel van meerdere problemen. Bijvoorbeeld het gebruik van tepelhoedjes �n een langzame start als gevolg van een zware bevalling �n aanlegproblemen �n verkeerde adviezen. Dit kan niet alleen opgelost kunnen worden door de baby vaker aan te leggen.

Weinig over spruw
Verder vind ik het jammer dat spruw, een schimmelinfectie op de tepel en in de borst niet wat uitgebreider wordt besproken. Het komt namelijk heel vaak voor, maar wordt evenvaak niet herkend. Het zou fijn zijn als er wat meer kenmerken van spruw werden besproken: branderige tepels, soms steken in de borst en soms is de baby onrustig aan de borst.

Ondanks deze minpuntjes ben ik enthousiast over het boek. De laatste jaren verschijnen er steeds meer goede boeken over borstvoeding op de markt. Zoals die van Adrienne de Reede, Henri�tte Weilers-Haagen, en het handboek borstvoeding van La Leche League. Het blijkt echter dat die vooral hogere en middenklasse vrouwen als lezers hebben. Datzelfde geldt voor de folders en brochures van de borstvoedingverenigingen. Daarom wordt de laatste tijd gewerkt aan goede informatie voor lager opgeleide vrouwen. Het borstvoedingscijfer in deze groep is erg laag, dus de informatie is hard nodig! Momenteel is de stichting Zorg voor Borstvoeding bezig met foldermateriaal voor allochtone vrouwen. Naar mijn idee is dit boek Borstvoeding van Liddie Austin ook een stap in die gewenste richting. Als een volgende editie voorzien zou worden van illustraties, en er een borstvoedingsdeskundige geconsulteerd zou worden dan zou dit boek in die lacune kunnen gaan voorzien.

Annelies Bon
[email protected]