Over veilig speelgoed zonder veel feiten

Bespreking van: Hoe veilig is speelgoed voor kinderen..?
Geschreven door SWBC International bv en Coen Schoenmakers
75 pagina's, ISBN 90 7624 502 9, ƒ 24,95

Dit boek geeft clous, maar geen antwoord op de door de auteurs opgeroepen vraag. Het is een mooi, handig en zeer leesbaar boekwerkje vol informatie over spelen, maar bevat weinig feitelijke gegevens.

Statistieken in het boek over ongelukken in huis maken duidelijk dat de meeste slachtoffers jonger dan vier jaar zijn, de meeste verwondingen ontstaan door vallen of ergens door geraakt worden en de gevaarlijkste plaatsen in huis nog altijd de trap en de keuken zijn. Maar waar is het oorzakelijke verband met speelgoed? Hoeveel ongelukken zijn daaraan te wijten? Hoeveel gevaarlijker is een bal dan een puzzel?

De auteur maakt terecht duidelijk dat de veiligheid van speelgoed wordt bepaald door veilig gemaakt, veilig gegeven en veilig gebruikt. Impliciet blijkt hieruit dat tweederde van de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van speelgoed ligt bij de ouders, en niet bij de fabrikanten of de kinderen die nogal eens de schuld krijgen. Zij kiezen het speelgoed, geven het en dragen de verantwoordelijkheid voor het gedrag van hun spelende kinderen.

Aard van kind
Het wemelt van de vage algemeenheden in dit boek. Dat een dreumes alles in zijn mond steekt en een peuter wil ondernemen. Ik mis daarbij de handvatten voor individuele zorg. Bij de zorg voor veiligheid hoort immers het inzicht dat kinderen verschillend met speelgoed omgaan. Het ligt er maar aan of uw kind een rauwer, een douwer, een schouwer of een bouwer is. De aard van een kind zegt veel over hoe het speelt en waar u voor op kunt passen. Net als de zorg voor de omstandigheden. Een speelgoedhamer levert bij samenspelende kinderen meer gevaar op dan een kind dat speelt onder leiding van een volwassene, om maar iets te noemen.

Leeftijd + omstandigheden
Bovendien is de combinatie van leeftijd en omstandigheden belangrijk. Praktische informatie hierover ontbreekt in het boekje. Bijvoorbeeld: het feit dat er ieder jaar in maart de meeste kinderen verdrinken in vijvers in een woonwijk. Meer jongens dan meisjes, veelal in de leeftijd van amper twee tot drie jaar. De verklaring daarvoor: in het najaar konden ze nog niet alleen naar buiten lopen, nu wel. De inrichting van de tuin en de wijk kan veel ellende voorkomen. Burgers kunnen daar iets aan doen. Hoe? Dat staat niet in dit boek. Daarbij ontbreekt ook informatie over aansprakelijkheid voor bijvoorbeeld een schommel in de tuin.

De auteur houdt het op het aangeven van de voorwaarden voor veilig spelen: voor peuters bijvoorbeeld; "voortdurend deskundig toezicht, in afgestemde ruimte en met veilig speelgoed".

Geen gangbare indeling
Over de kenmerken van veilig speelgoed wordt veel gezegd, maar het blijft vaag. Om speelgoed aan te sluiten bij de leeftijd wordt bijvoorbeeld een leeftijdsindicatie voorgesteld van 0-1, 1-2, 2-3 jaar, enzovoorts. Deze leeftijdsindicatie komt in de praktijk op speelgoed nauwelijks voor. De fabrikanten willen hun doelgroep zo groot mogelijk houden: van 7 tot 77. Bovendien dekken zij zichzelf in door te pas en te onpas de mededeling 'niet geschikt voor kinderen onder de 3 jaar' op de verpakking te zetten. Dus ook op rammelaars, babyballen en stoffen poppen. Hoe veilig is dit speelgoed?

Fabrikant bepaalt het zelf
De grootste aandacht schenken de schrijvers aan de voorwaarden waaraan fabrikanten en importeurs moeten voldoen om hun speelgoed terecht te voorzien van het CE vignet. Dit vignet is verplicht op al het speelgoed dat binnen de EG gemaakt of verhandeld wordt. Pas op de allerlaatste bladzijde staat dat de fabrikant of importeur zelf mag bepalen of zijn speelgoed aan de voorwaarden voldoet. Omdat onafhankelijke toetsing niet verplicht is, en controles nauwelijks plaatsvinden, blijft opletten geboden.

Veel fabrikanten en importeurs laten hun speelgoed overigens wel onafhankelijk keuren maar dat is aan het CE vignet niet te zien. Daarvoor zijn andere vignetten, zoals T�V en GS, maar daar staat in dit boekje niets over vermeld. Datzelfde geldt voor de verplichting de naam en het adres van de fabrikant of importeur op de verpakking te zetten, zodat ze te vinden zijn bij klachten. En de winkelier neemt speelgoed voorzien van verpakking en kassabon misschien terug, maar dat haalt alleen dit exemplaar uit de handel. Doeltreffender is om het speelgoed op te sturen naar de importeur of zelfs de keuringsdienst van Waren.

Geen speelgoed
Het grootste gevaar zit bij speelgoed dat volgens de wet geen speelgoed is. Het boekje gaat niet verder dan het opsommen van die speelwaren. Veel meldingen van gevaarlijk speelgoed vallen echter onder deze categorie. Met name bij artikelen die vallen onder de schrijfwaren (vlakgum lijkt op snoepje, met balpen is te schieten, tekenblok heeft scherpe spiraal) en decoratiespeelgoed. Decoratiespeelgoed is mooi om neer te zetten. Het is dikwijls te koop in leuke winkeltjes vol nostalgische hebbedingetjes. Zoals:

• speelgoed gemaakt van tin, lood of blik (allemaal verboden),
• teddyberen gevuld met houtwol (mag niet, want brandbaar),
• nostalgische porseleinen poppen (kunnen gevaarlijk zijn),
• treintjes met haakjes aan de wagonnetjes (mag niet, die draaien kinderen soms in hun oor of neus),
• metalen zandschep en emmer (mag niet, scherp),
• door particuliere gemaakte poppen zonder CE vignet (met vullingen vol huis- of wolmijt)
• houten speelgoed zonder timmermansverbindingen en verzonken schroeven maar met spijkers, nieten en losliggende assen.

Dit is een mooi vormgegeven boekje vol algemeenheden. Wat mist is praktische, duidelijke, minder voor de hand liggende, actuele informatie en feiten toegespitst op speelgoed. Bijvoorbeeld: een garage met een plat dak moet stevig genoeg zijn om op te kunnen zitten, of geperste kunststofverbindingen zijn steviger dan gelaste, of dat poppenogen tegenwoordig veilig in een oogholte worden 'geschoten'.

Marianne de Valck ([email protected]) is auteur van 'Het speelgoedboek, eerste hulp bij het kiezen van speelgoed' Uitgeverij Vroegindeweij 1996, ƒ 39,90.