Opinie

Pijnloos bevallen, wie wil dat nou niet?

Barbara Corsetto
november 1999

Steeds vaker vragen vrouwen vooraf of ze een ruggenprik kunnen krijgen ter bestrijding van de pijn bij een normale bevalling. De druk op vroedvrouwen en gynaecologen om daaraan toe te geven neemt toe, maar toch zullen ze dat niet snel doen. Barbara Corsetto (fysiotherapeut, zwangerschapsdocent en hypnotherapeut) legt uit waarom die terughoudendheid terecht is, en wat er dan wél gedaan kan worden.

Archief Ouders Online - Fotowedstrijd 1997

De verloskundige zorg in Nederland staat op een hoog peil. En toch doet het baren van een kind nog altijd veel pijn. Wonderlijk eigenlijk, dat in Nederland alle vrouwen op eigen kracht moeten baren, terwijl in de andere Westerse landen pijnbestrijding volkomen normaal is. Er is bijna geen aandoening waarbij de artsen niet proberen om de pijn te verlichten (ook al lukt dat natuurlijk niet altijd). Waarom krijgen vrouwen dan niet in alle gevallen een ruggenprik aangeboden bij de bevalling?

Medische risico's
De meeste deskundigen zullen hun standpunt tegen een normale bevalling onmiddellijk verdedigen door te wijzen op de grote medische risico's, die soms nogal ernstige gevolgen hebben voor moeder en kind. Bekend zijn de volgend risico's:

• een plotselinge daling van de bloeddruk, waardoor de moeder in coma kan raken en de baby zuurstofgebrek kan krijgen;
• het per ongeluk aanprikken van de hersenvliezen (die lopen namelijk door in de rug), waardoor er hersenvocht kan weglekken, met wekenlang zeer heftige hoofdpijn als mogelijk gevolg;
• het aanprikken van een van de zenuwbanen naar de benen, met als gevolg gevoelloosheid, gedeeltelijke of gehele verlamming. Dit kan tijdelijk maar ook blijvend zijn;
• chronische rugpijn.

Pijn is niet noodzakelijk, maar wel nuttig
Vrouwen die baren zijn tegenwoordig ouder dan vroeger. En dat betekent: mondiger. Ze weten wat ze willen, en terecht. Maar pijn hoort daar niet bij. Een kind krijgen tussen alle andere ambities in het leven door, dat is al moeilijk genoeg. Dus waarom zouden zij de bevalling niet zo gemakkelijk mogelijk mogen maken?

Dan kun je natuurlijk niet komen aanzetten met het argument dat pijn noodzakelijk is. Dat is ook maar de vraag. Maar nuttig is het wel. Pijn heeft nu eenmaal een functie. Ook bij een bevalling. In de eerste plaats om aan te geven dat de bevalling begint. Ten tweede maakt je lichaam endorfines aan, een lichaamseigen morfine-achtig hormoon. Dit zorgt ervoor dat je in een soort roes of trance komt, zodat de pijn beter te verdragen is. De endorfines geven je vaak een prettig, gelukkig gevoel. Hierdoor komen de weeën beter op gang en dat is nu eenmaal nodig om te ontsluiten. Zonder ontsluiting vordert de bevalling niet.

Enorme kick
Na de bevalling zie je vaak een enorme toename van energie en voelen vrouwen zich heel helder, gelukkig en sterk. Het kan een enorme kick geven. Het doormaken en het doorstaan van zoveel pijn geeft sommige vrouwen ook veel zelfvertrouwen. Ik ben ervan overtuigd dat het feit dat je zoveel pijn hebt doorstaan, je ook sterker maakt.

Mijn antwoord op de vraag 'waarom zou ik bevallen met pijn?' is dan ook: wat is erop tegen om eerst eens af te wachten hoe de bevalling verloopt? Hoe de weeën aanvoelen en in hoeverre je in staat bent om ze op te vangen?

Nadelen van de ruggenprik
De ruggenprik is een medische ingreep, waarvoor je naar het ziekenhuis moet. Een thuisbevalling is dan dus niet meer mogelijk, terwijl we weten dat thuis blijven juist een positief effect heeft op de bevalling.

Door een ruggenprik neemt soms de kracht van de weeën af, zodat die weer kunstmatig gestimuleerd moeten worden. Hierdoor bestaat er weer een grotere kans op een kunstverlossing (tang, vacuüm, of keizersnede). Een kunstverlossing brengt sowieso meer risico's met zich mee dan een natuurlijk baring. Met alleen al een grotere kans op scheiding van moeder en kind (couveuse). Soms heeft het kind een langzamere start, als reactie op de chemische stoffen. En er is nog maar weinig bekend over de effecten op langere termijn.

Roes verdwijnt
Door de ruggenprik stopt de eigen endorfine-productie. Je wordt dus weer helder en de bevallingsroes verdwijnt. Als de verdoving tot het einde van bevalling doorwerkt, voel je vrijwel geen persweeën. Daardoor verloopt de uitdrijving vaak moeizamer en als de verdoving aan het einde van de bevalling gestopt wordt (wat meestal zo is), dan komen de weeën in alle hevigheid terug en moet je alsnog zonder verdoving door de naarste weeën heen. Maar nu zonder de hulp van endorfines, en met de handicap dat je niet langzaam aan de pijn hebt kunnen wennen.

En tot slot is er nog de grotere kans op een postnatale depressie van de moeder.

De ene pijn is de andere niet
Elke vrouw is verschillend. Elke bevalling ook. Maar ook de beleving van pijn is subjectief. Natuurlijk kunnen vrouwen pijnbestrijding krijgen bij een zeer zware, moeilijk verlopende, extreem pijnlijke en langdurende bevalling, die een uitputtingsslag en kwelling is voor iedereen. Voor de barende vrouw, voor haar partner en voor andere betrokkenen.

Als iemand extreem opziet tegen de bevalling, zullen ook de meeste verloskundigen niet aarzelen om pijnbestrijding aan te bieden. Behalve de ruggenprik zijn er nog andere mogelijkheden, afhankelijk van de situatie, maar die laat ik hier nu even buiten beschouwing.

Het nut van zwangerschapsbegeleiding
Het is in Nederland gewoon dat vrouwen tijdens hun zwangerschap een vorm van zwangerschapsbegeleiding kiezen. Of je nu kiest voor zwangerschapsgym, yoga, samen bevallen, haptonomie of hypnotherapie: je leert hoe je pijn beter aankunt. Een voorbereiding op wat je te wachten staat, is beslist niet overbodig. Want ook met hypnose is een bevalling niet pijnloos.

Na al die jaren dat ik zwangerschappen begeleid, is me opgevallen dat het niet de pijn op zich is waar vrouwen zo bang voor zijn, maar veel meer dat ze in paniek raken, zichzelf kwijtraken of het niet aankunnen. En daar kun je iets aan doen.

Minder angst, minder pijn
Naarmate je beter weet wat je kunt verwachten, en naarmate je je dieper en effectiever kunt ontspannen, neemt de angst voor de pijn af en het zelfvertrouwen toe. Met als uiteindelijk gevolg dat de pijn als minder hevig wordt ervaren. Hierdoor zijn de meeste vrouwen in staat om zonder extra pijnstilling te bevallen. Achteraf hebben zij een goed en tevreden gevoel over de bevalling en dat is heel wat waard.

Barbara Corsetto, Amsterdam
[email protected]

Over de auteur
Barbara Corsetto is fysiotherapeut, zwangerschapsdocent en hypnotherapeut. Ze heeft een hypnotherapie-praktijk in Amsterdam en geeft daar onder andere de cursus 'Bevallen en Hypnose'. Barbara is moeder van Daniël (8) en Jessica (5).