Lezen, kijken, bladeren, genieten
Produkt-informatie: kunstboeken voor kinderen
Beth Johnson
april 1999
Kunst voor kinderen? Op welke leeftijd begin je die interesse te stimuleren? Ik nam mijn kinderen voor het eerst mee naar musea toen ze twee jaar oud waren -- vooral omdat IK het huis uit wilde! Mocht U ook een dergelijk uitstapje proberen met kinderen van die leeftijd, let er dan op dat uw kind veilig in de buggy zit vastgemaakt. Mijn oudste glipte uit haar wagentje en onder het koord door in het Rijksmuseum en stevende recht op de Nachtwacht af. Ondanks dit ene voorval zijn mijn dochters altijd gefascineerd geweest door schilderijen. In het Teijlers Museum in Haarlem attendeerde mijn -- toen vijfjarige -- dochter mij erop, dat er een poesje in ieder schilderij was. Ik had er niet een gezien, maar zij had ieder kunstwerk uitgebreid bestudeerd!
Het aanbod van Nederlandse kunstboeken voor kinderen is jammer genoeg klein en nogal wisselend van kwaliteit. Dit kan deels verklaard worden door het feit dat de boeken vaak coproducties zijn -- d.w.z uitgegeven in samenwerking met een buitenlandse uitgeverij die soms geen herdruk wil -- en deels door het feit dat de Nederlandse markt klein is en de belangstelling voor kunstboeken voor kinderen nog kleiner. Toch zijn er altijd boeken voor kinderen over belangrijke kunstenaars te vinden.
Wereldberoemde schilderijen
Een van de mooiste is het boek Het Kleine Museum (ISBN 90-214-7087-x), oorspronkelijk uitgegeven door Ludion en nu overgenomen door Uitgeverij Querido, die onlangs een herdruk deed verschijnen. Een alfabetboek voor alle leeftijden (van 3 tot 99) met afbeeldingen van details van wereldberoemde schilderijen. (ƒ 49,95)
Bijzondere serie (uitgeverij Waanders)
Uitgeverij Waanders is, in opdracht van Kunsthal Rotterdam, begonnen met een bijzondere Nederlandstalige serie over verschillende soorten kunst. Er zijn tot nu toe vier delen verschenen.
1. In Wat is een kat? (ISBN 90-400-9224-9) bespreekt Midas Dekkers op een geestige manier hoe katten door de eeuwen heen zijn geportretteerd door kunstenaars.
2. Bianca Stigter geeft een beeld van het leven en werk van Mondriaan, gebruikmakend van het alfabet (Abstract, Broodwerk, Compositie, Dans, Encyclopedie, Familie,...) in een schitterend vormgegeven boek, getiteld Mondriaans Alfabet (ISBN 90-400-9958-8).
3. Het grootste schilderij van Nederland wordt besproken in Saskia de Bodt's Mesdag en zijn vrienden (ISBN 90-400-9980-4) waarin onder andere de werkelijkheid, illusie, milieu en perspectief van het beroemde panorama aan bod komen.
4. De vierde in de serie gaat over Escher: Tovenaar op papier (ISBN 90-400-9281-8) geschreven door Bruno Ernst. In zijn wonderlijke prenten is te zien hoe Escher toverde met tijd, ruimte en perspectief.
Het zijn levendige en toegankelijke boeken waar echter wel wat uitleg bij nodig is voordat een kind ze zelf pakt. Voor kinderen en volwassenen vanaf 8 jaar, rond de ƒ 25,-.
Bekende schilders (uitgeverij Casterman)
Uitgeverij Casterman geeft al jaren een serie uit voor kinderen over bekende schilders -- De Schilder en Zijn Verhaal. Nog leverbaar zijn de delen over Breughel, Chagall, van Gogh, Leonardo da Vinci, Picasso, Matisse en Degas.
Het boek over van Gogh, (ISBN 90-303-1203-1) geschreven door Jacqueline Loumaye, verloopt als een verhaal over twee kinderen die ervan overtuigd zijn dat een schilderij van hun oom een echte van Gogh is. Ze ondernemen een zoektocht en reizen naar het Van Gogh museum in Amsterdam en het Kröller-Müller museum op de Hoge Veluwe, om het werk en de achtergronden van de schilder te leren kennen. Het verhaal is doorspekt met reproducties van schilderijen en foto's van de plaatsen waar van Gogh heeft gewoond. Hoewel relatief oud en een tikkeltje oubollig, biedt het boek op een toegankelijke manier veel informatie, voor kinderen van 8 tot 12 jaar. (ƒ 24,90). Ik hoop dat de uitgeverij de boeken blijft herdrukken!
Meer diepte (uitgeverij Ars Scribendi)
De Nederlandse uitgeverij Ars Scribendi is erg goed bezig met het uitgeven van coproducties van de allernieuwste kinderboeken over kunst (en veel andere thema's). De boeken bieden wat meer diepte in de verschillende onderwerpen en lenen zich daardoor prima voor werkstukken voor de basisschool.
De serie Meesters der (Schilder)Kunst toont ons de werken van de grootste kunstenaars en de grote tijdperken in de geschiedenis:
- De Renaissance
- De Impressionisten
- Van Gogh
- Michelangelo
- Picasso
- Leonardo da Vinci
- Beeldhouwkunst
- Architectuur (in voorbereiding)
De Impressionisten (ISBN 90-5495-190-7) geeft een overzicht van de hoofdrolspelers in de beweging en plaatst ze in het nieuwe Parijs tegenover de meesters van het realisme. Aan elk van de grootste impressionistische schilders worden steeds twee bladzijden gewijd. Mooie en bruikbare boeken, ook voor scholen en bibliotheken (ƒ 34,50).
Doe het zelf met Vincent van Gogh
Het Van Gogh Museum heeft in 1998 een doe-boek op de markt gebracht: Doe-boek voor kinderen: Vincent van Gogh (ISBN 90-803092-9-x). Het is geschreven en mooi vormgegeven door Ceciel de Bie en Martijn Leenen, en biedt een heerlijke combinatie van informatie en activiteiten voor kinderen van 7 tot 10.
Opgesplitst in onderwerpen als 'De slaapkamer' en 'Zelfportret,' worden details gegeven over het leven en de manier van werken van Van Gogh, maar ook over de werking van perspectief en het tekenen van je droomslaapkamer of je eigen zelfportret. Knap in elkaar gezet en zeer aantrekkelijk voor kinderen! Een uitstekend initiatief (ƒ 39,50).
Vijftig boeiende kunstwerken
Kinderboekenschrijver, dichter, illustrator en vormgever Ted van Lieshout heeft een prachtig boek gemaakt waarin hij een hoogstpersoonlijk portret schildert van de geschiedenis van meer dan 50 kunstwerken van vroeger tot nu die hem boeien of ergeren. Stil Leven -- een tentoonstelling (Uitgeverij SUN, ISBN 90-616-8618-0) is een feest!
Van Lieshout laat ons de geheimen van 'zijn' schilderijen zien en leert ons hoe we beter naar kunst kunnen kijken. Het beste Nederlandstalige boek over kunst, voor alle leeftijden vanaf 10 jaar. Zeker de moeite waard om te vertalen voor de internationale markt. (ƒ 34,50; zie ook eerdere bespreking in de rubriek Nieuwe kinderboeken).
Engelstalige boeken
Voor degenen die hun kinderen nog meer over kunst willen aanbieden, heb ik een selectie gemaakt uit het enorme aanbod Engelstalige boeken.
• Getting to Know the World's Greatest Artists, Children's Press, Chicago. Deze serie kleine paperbacks geeft een summier overzicht van het leven en werk van meerdere kunstenaars (beeldhouwers en schilders) voor kinderen vanaf 8 jaar. Schitterende foto's van het oeuvre van de kunstenaar worden afgewisseld met strip-achtige tekeningen en grappige tekstjes voor de jonge lezer. Bijvoorbeeld: Da Vinci, Mike Venezia, ISBN 0516422758 (ƒ 21,80).
• Famous Artists: An Introduction to the Artist's Life and Work, Watts, London. In deze boeken wordt wat meer detail geboden over een aantal gerenommeerde schilders (Cézanne, da Vinci, Matisse, Michelangelo, Miró, Monet, Picasso, van Gogh). Het leven, het oeuvre en de manier van werken van de kunstenaar worden gepresenteerd met suggesties en oefeningen voor de kleine kunstenaar in wording. Bijvoorbeeld: Cézanne, Antony Mason, ISBN 0749623047 (ƒ 21,80).
• First Discovery/Art, Moonlight Publishing, London. Een serie prachtige boekjes voor jonge kinderen, oorspronkelijk uitgegeven door Editions Gallimard Jeunesse. Met plastic overlays en eenvoudige tekst voor kinderen van 4 tot 8 jaar. Er zijn acht titels beschikbaar:
- Portraits
- the Louvre
- Henri Matisse
- Landscape
- Sculpture
- Pablo Picasso
- Paintings
- Vincent van Gogh
- Animals.
Bijvoorbeeld: Vincent van Gogh, naar een idee van Frederic Sorbier, Education Officer, Musée d'Orsay, ISBN 1851032231 (ƒ 29,20).
• Jigsaw Art, Macmillan Children's Books, London. Er zijn nu vier thema's voor deze bijzondere vierkante boeken, met elk vijf stevige en kleurrijke puzzels van beroemde schilderijen:
- Children
- Toys
- Games
- Pets.
Achterin staan de namen van de schilderijen, hun makers en de plaats waar de werken te bezichtigen zijn. Voor kinderen van 4 tot 7 jaar. Bijvoorbeeld: Children, ISBN 0333684133 (21,80).
• Uitgeverij Dorling Kindersley heeft in 1993 een bijzonder boek voor kleintjes uitgegeven: A Child's Book of Art: Great Pictures, First Words (ISBN 1564582035, ƒ 51,-). Samensteller Lucy Micklethwaite heeft kinderthema's en kunst zeer mooi bij elkaar gebracht.
• Uitgeverij Prestel vertaalt zijn kunstboeken voor kinderen van 8 tot 12 jaar uit het Duits in het Engels. Tot nu toe zijn verschenen (à ƒ 31,75 per titel):
- René Magritte
- Giuseppe Arcimboldo
- Claude Monet
- Keith Haring
- Henri Rousseau
- Paul Klee
- Native Americans
- Blue Rider
- Vincent van Gogh
- African Masks
- Pieter Breughel
- Marc Chagall
- Life in the Middle Ages
Sinds kort heeft Prestel ook twee interactieve CD-roms beschikbaar. Hierop vindt u relatief eenvoudige legpuzzels, een galerie om je lievelingsschilderijen op te hangen, en een educatief gedeelte. Beschikbare titels (à ƒ 62,50 per CD-rom):
• Uitgeverij Abbeville Publishing (New York) heeft een leuke serie, getiteld How Artists See. Beschikbare zijn:
- Cities
- Play
- Family
- the Weather
- People
- Elements
- Work
- Animals
- Families.
Ik ben heel enthousiast over deze thematische aanpak van kunst voor kinderen, vooral vanwege de diversiteit van de schilders die erin vertegenwoordigd zijn. Ook de minder bekende schilders komen voor het voetlicht, en eindelijk wat meer dan alleen maar de grote impressionisten waarover al zoveel boeken verschijnen.
De nieuwste titels van de serie laten ieder vier aspecten van respectievelijk steden en spelen zien: Cities (Shops, Transportation, Streets, Buildings) en Play (Games, Toys, Imagination, Sports). In Play zien we bijvoorbeeld een paardenrace van Eduard Manet, een rugby-wedstrijd in Wales van Robert Delaunay, Cheyenne Winterspelen van Dick West, knikkerspelletjes van Norman Rockwell, bellen blazen van Jean-Baptiste Chardin, een verkleedfeest van Picasso, en een lezend kind door Winslow Homer.
De samensteller van de serie, Colleen Carroll, schrijft in haar nawoord voor ouders en leerkrachten: "How Artists See is designed to teach children about the world by looking at art, and about art by looking at the world through the eyes of great artists."
De boeken kunnen gebruikt worden voor alle leeftijden van de basisschool. Achterin staan korte biografieën van de kunstenaars. Bijvoorbeeld: How Children See Play (ISBN 0789203936, ƒ 27,60).
• Uitgeverij Harry N. Abrams (New York) is in het najaar van 1998 begonnen met Essentials. Het zijn kleine boekjes à ƒ 32,- over (tot nu toe):
- Willem de Kooning
- Picasso
- Magritte
- Matisse
- Rockwell
- Pollock
- Hopper
- van Gogh
"Quick, savvy, entertaining books at a popular price on artists and pop culture", aldus de uitgever. Iedere kunstenaar wordt geplaatst in de context van zijn tijd en waar mogelijk in zijn kunstbeweging. Voor kinderen van 10 tot 15 jaar.
• Er worden steeds meer prentenboeken voor kinderen over kunst en musea aangeboden. Bijvoorbeeld: de Katie-reeks. Katie's Picture Show (ISBN 1852135670), geschreven door James Mayhew en uitgegeven door Orchard Books in 1989, is nu aangevuld door Katie Meets the Impressionists (ISBN 1860397689) en Katie and the Mona Lisa (alleen nog gebonden, ISBN 1860397050). Prijs: ƒ 42,- per stuk. Katie and the Dinosaurs (ISBN 1852136480) neemt ons mee naar het natural history museum. Katie laat haar oma lekker dutten op een stoel, terwijl zij schilderijen en tentoonstellingen in en uit springt om wat van de wereld van de schilder te laten zien. Vrolijk, met aandacht voor details die kinderen opvallen in kunst.
• You Can't Take a Balloon into the Metropolitan Museum, van Jacqueline Preiss Weitzman, met geestige illustraties van Robin Preiss Glasser, laat afwisselend scènes van New York City en schilderijen van de Metropolitan zien. Een gek boek met onwaarschijnlijke links tussen de twee omgevingen -- "Is dat niet het meer in het Central Park dat George Washington aan het oversteken is?" Dial Books for Young Readers, ISBN 0803723016, ƒ 52,-.
• Laurence Anholt heeft een prachtig geïntegreerde serie kunstboeken geschreven voor jonge kinderen over de schilders Degas, Van Gogh en Picasso (uitgegeven door Barrons Juveniles). De heldere kleuren van deze verhalende boeken over de tijd en het werk van de kunstenaars zijn zeer opvallend.
Inmiddels zijn er drie titels in deze serie verschenen (à ƒ 25,-):
- Degas and the Little Dancer: A story about Edgar Degas (ISBN 0812065832)
- Camille and the Sunflowers: A story about Vincent van Gogh (ISBN 0812064097)
- Picasso and the Girl with a Ponytail: A story about Pablo Picasso (ISBN 0764150316)
• Voor Engelstalige toeristen die naar Nederland komen is er een smaakvolle versie van de legende van de jongen met zijn vinger in de dijk, The Boy Who Held Back the Sea, verteld door Lenny Hort en geschilderd door Thomas Locker. De fraaie illustraties doen aan als oude meesters en geven kinderen een beeld van de kunst van vroeger. Veel volwassenen schijnen te denken dat alleen schilderijen vanaf de impressionisten de moeite waard zijn voor kinderen. Niets is minder waar volgens mij! Dial Books for Children, ISBN 0140546138, ƒ 19,50)
• Er zijn ook biografieën van bekende schilders, waaronder een aantal over vrouwelijke kunstenaars. Bedoeld voor 6 tot 9 jaar is het boek My Name is Georgia over de Amerikaanse Georgia O'Keefe. De schrijfster Jeanette Winter schildert O'Keefes werk na en gebruikt haar landschappen en portretten om een beeld te geven van het leven van de schilder. Harcourt Brace & Co., New York, ISBN 015201649X, gebonden ƒ 45,00.
Een andere portret van Georgia O'Keefe (Little Brown and Company, ISBN 031685654, paperback ƒ 25,00) zien we in de serie Portraits of Women Artists for Children voor oudere kinderen. De auteur, Robyn Montana Turner, heeft al eerder Rosa Bonheur, Mary Cassatt, Frida Kahlo en Faith Ringgold's levenswerk beschreven. Een aantrekkelijke, meer volwassen aanpak.
• Dan twee naslagwerken die speciale aandacht verdienen. De klassieker History of Art for Young People van H. W. Janson en Anthony F. Janson is oorspronkelijk in 1971 uitgegeven door Harry Abrams en is nu af en toe te vinden in de ramsj in Nederland (4e druk). Deze prachtige en complete kunstgeschiedenis is een naslagwerk voor kunstkenners van middelbare schoolleeftijd en ouder. (Meest recente versie: ISBN 0810941503, Harry Abrams, 1997 ƒ 100,-.)
Veel toegankelijker voor hedendaagse kinderen is echter Looking at Pictures: An Introduction to Art for Young People, geschreven door Joy Richardson van de National Gallery of London (Harry Abrams Publishers, New York, 1997). Dit boek geeft een uitstekende uitleg van de doelstellingen van musea (kunst toegankelijk maken voor iedereen), van wat er achter de schermen gebeurt (zoals restaureren en onderzoek doen naar de herkomst van kunstwerken), van verhalen in schilderijen, symbolen, kleur, lagen van verf, trompe l'oeil, portretten, stillevens en landschappen. De illustraties en voorbeelden zijn intrigerend en nodigen uit tot meer studie. Geweldig! (ISBN 0810942526, ƒ 50,-).
• Optical Illusions in Art -- Or Discover How Paintings Aren't Always What They Seem To Be van Alexander Sturgis is een boek voor oudere kinderen dat veel informatie geeft over perspectief, spiegelbeelden, camouflage en trompe l'oeil. De voorbeelden en de bijbehorende uitleg zijn uitstekend. (Sterling, ISBN 080696135X, ƒ 45,-.)
• Uitklap-boeken (pop-ups) zijn er ook in overvloed. Twee die mijn aandacht hebben getrokken zijn:
- Van Gogh's House: A Pop-up Experience van Bob Hersey, Bellew Publishing, Great Britain, 1998 (ISBN 1857251288, ƒ 35,90). De vierkamerwoning van Van Gogh én zijn vrienden, zoals hij ze zelf verbeeld heeft. Kinderen kunnen zelf schilderijen ophangen in de verschillende kamers.
- Botticelli's Bed and Breakfast Pop-up House van Jan Pienkowski, uitgegeven door Larousse (ISBN 0753400855, ƒ 45,-). Een echt kasteel-achtig huis met kunstverrassingen achter de verschillende kleppen. Om van te genieten!
Tot hier en niet verder. Er is nog véél meer, maar dit lijkt me voorlopig wel genoeg. Mocht U meer informatie willen, dan kunt U mij altijd bellen in Boekhandel van Rossum.
Beth Johnson
p/a Boekhandel van Rossum
Beethovenstraat 32
1077 JH Amsterdam
tel: (020) 470 70 77
[email protected]
Naschrift van de redactie
Zoals altijd kunt u ook in het openbaar reageren op onze produktinformatie. In dit geval zijn we geïnteresseerd in uw eigen leeservaringen met kunstboeken, hetzij één of meer van de bovenstaande titels, hetzij een titel die (nog) niet genoemd werd. Reacties kunt u sturen aan [email protected].
