Je kind een keer thuishouden, eerder weg voor vakantie of een bruiloft: hoe strafbaar is (ongeoorloofd) schoolverzuim?
Kinderen zijn tot hun 16e verjaardag leerplichtig - tot hun 18e kwalificatielichting.
Dit betekent dat kinderen van 5 tot 16 jaar verplicht op een school ingeschreven moeten zijn. Jongeren tussen de 16 en de 18 die nog geen startkwalificatie (een havo-, vwo- of mbo2-of hoger-diploma) hebben gehaald.
Stel nu dat uw kind nog geen diploma heeft en met regelmaat spijbelt, kan het dan vervolgd worden? Of worden de ouders vervolgd? In hoeverre bent u als ouders eigenlijk verantwoordelijk voor het spijbelgedrag van uw kind? En wat gebeurt er als je buiten de schoolvakanties op vakantie gaat, of als een kind helemaal niet op een school staat ingeschreven?
Overal waar 'kind' staat, kunt u ook tiener, puber, of jongere lezen. En overal waar 'ouders' staat, kunt u ook pleegouders of verzorgers lezen.
Allereerst is van belang dat kinderen tot hun 16e verjaardag op grond van de Leerplichtwet 1969 leerplichtig zijn, tenzij ze al voor die datum een zogenaamde 'startkwalificatie' hebben behaald. Een startkwalificatie is een havo- vwo- of mbo2-diploma.
Dit betekent overigens niet dat de overheid zich niet bemoeit met de opleiding van jongvolwassenen van 18 jaar en ouder. De overheid probeert namelijk om iedereen tot 23 jaar die gedurende korte of langere tijd geen onderwijs volgt en ook nog geen startkwalificatie heeft behaald, weer terug naar school te krijgen, of werk te laten vinden. Maar aangezien je niet meer leerplichtig bent na je 16e verjaardag, kun je dan ook niet meer vervolgd worden als je niet naar school gaat.
In de Leerplichtwet wordt onderscheid gemaakt tussen drie soorten schoolverzuim:
De directeur van de school moet schoolverzuim melden aan de leerplichtambtenaar wanneer het kind 3 dagen achter elkaar heeft gespijbeld, of meer dan een 1/8 deel van het totaal aantal lesuren gedurende 4 weken heeft verzuimd. Deze meldplicht zegt echter nog niets over de strafbaarheid. Er kan al sprake zijn van een overtreding van de wet na 1 dag spijbelen of afwezigheid wegens vakantie.
Schoolverzuim is een overtreding en geen misdrijf. Maar ook voor overtredingen kun je vervolgd worden (door het Openbaar Ministerie). De vraag is dan: wie kunnen er vervolgd worden, en hoe groot is de kans op vervolging?
Let op: kinderen tot 12 jaar kunnen voor geen enkel feit worden vervolgd. Volgens de wet zijn zij nooit strafbaar.
Nadat het schoolverzuim gemeld is, moet de leerplichtambtenaar een aantal dingen onderzoeken:
Wanneer er zorgen zijn over het kind, schakelt de leerplichtambtenaar Bureau Jeugdzorg in. En als de leerplichtambtenaar vindt dat een straf gewenst is, maakt hij (m/v) een proces-verbaal op, dat wordt opgestuurd naar het Openbaar Ministerie. Bij de procedure die vervolgens door het OM in gang wordt gezet, worden ook andere partijen betrokken, waaronder: de Raad voor de Kinderbescherming, de politie en soms Bureau Jeugdzorg.
Voordat het Openbaar Ministerie een besluit neemt om al dan niet te vervolgen, moeten ze de Raad voor de Kinderbescherming om advies vragen. Daarna kan het OM besluiten om de zaak aan de rechter voor te leggen, met name als er sprake is van ernstig spijbelgedrag, of als eerdere maatregelen of straffen niet geholpen hebben.
Op veel plaatsen in Nederland wordt bij beginnend en niet ernstig spijbelgedrag Bureau Halt ingezet. Halt (voor 'Het ALTernatief') is een instantie waarin gemeenten samenwerken met politie en justitie om kleine vergrijpen snel af te doen met een eenvoudige straf, meestal een leerstraf of een werkstraf.
Kinderen kunnen echter niet naar Halt worden verwezen als ze al twee keer eerder aan een Halt-project hebben deelgenomen, of één keer eerder in de 12 maanden daarvoor. Deelname aan een Halt-project kost maximaal 20 uur.
Het Openbaar Ministerie gaat als volgt te werk:
Het OM kan een zogenaamd transactievoorstel doen (ook wel 'voorstel tot afdoening van de zaak' genoemd). Door daar op in te gaan kun je voorkomen dat je voor de rechter moet verschijnen. In plaats daarvan volgt dan een werkstraf, een leerstraf of een geldboete.
Een geldboete kan alleen worden opgelegd als het spijbelende kind 16 of 17 jaar is, en eigen inkomsten heeft, en als het spijbelgedrag niet ernstig is.
De meeste schoolverzuimzaken worden op deze manier - met een transactievoorstel - afgehandeld. In de praktijk worden er maar weinig zaken aan het oordeel van de spijbelrechter onderworpen.
Waarschuwing - als je akkoord gaat met een transactievoorstel (omdat je niet voor de rechter wilt verschijnen) erken je impliciet dat er een overtreding is begaan zonder dat een rechter dit heeft vastgesteld! Het is dus belangrijk om goed na te denken voor je zo'n voorstel accepteert, en zonodig juridisch advies in te winnen.
Verzuimzaken die voor de rechter komen, worden behandeld door de kantonrechter of de kinderrechter. Deze rechters worden ook wel 'spijbelrechters' genoemd.
De spijbelrechter beoordeelt de strafvordering van het OM en legt zonodig een straf op (als hij of zij de overtreding bewezen acht en de verdachte daaraan schuldig vindt). In theorie kan de rechter iemand wel schuldig verklaren en géén straf opleggen, maar in de praktijk komt dat weinig voor.
Maximale straffen:
