Zieken en zuigen
Ik heb drie fantastische tieners, doorgaans heel behulpzaam en handelbaar, hard werkend en sociaal.
Maar er zijn momenten dat het gruwelijk mis gaat. De jongste (15) kan om futiele dingen heel boos worden. Boos betekent bij haar: schelden, grof taalgebruik, sarcasme, expres kwetsen en gezinsleden heel erg irriteren, bijvoorbeeld door vlak bij iemand die huiswerk zit te maken non-stop keihard liedjes te zingen, of continu beledigingen tegen iemand te fluisteren.
Ze luistert dan nergens naar. Ze houdt niet op. Ze gaat niet weg. Ze stopt niet. Als je zelf weggaat, komt ze achter je aan. Niets helpt op zo'n moment. Boos worden niet. Begrip opbrengen niet. Haar aanspreken op redelijk gedrag niet. Grenzen stellen niet. Het enige waar ze op uit is, is net zo lang zieken en zuigen totdat iemand ontploft. Dat lukt altijd. Dat leidt tot toestanden. Dingen eruitflappen die je niet wilt en soms ook fysiek gesjor, bijvoorbeeld om haar apart te zetten van een broer of zus die ze treitert.
We praten uitgebreid in ons gezin, ook met haar. Ik weet wat aan haar gedrag ten grondslag ligt. Ze voelt zich niet altijd even goed gehoord. Ze heeft een zus met autisme die veel kan vragen. In het verleden hebben we hulp bij de opvoeding gehad. We doen ons best om rekening te houden met de gevoelens en behoeften van de jongste, maar tsja, je kunt niet álles krijgen wat je wil en er zijn gewoon grenzen. We krijgen haar met geen stok naar een hulpverlener. Met mij is niks mis, het ligt aan jullie, is haar motto.
Ik weet dat er gezinnen zijn waar elkaar uitschelden niet geaccepteerd is. Lijkt me heerlijk. In het kader van pick your battles laten wij heel veel over onze kant gaan. Onze grens ligt bij dingen stuk maken en klappen uitdelen.
Ik vind het vooral naar dat ik in dit soort situaties mezelf niet kan beheersen. Dat getreiter en gezuig haalt het bloed onder mijn nagels vandaan, vooral als ze het bij een broer of zus doet. Hoe bewaar ik mijn zelfbeheersing en zorg ik toch dat ze stopt.
Algemene adviezen als: 'ik zou dit niet accepteren' of 'je moet gewoon grenzen stellen' of 'hier is hulpverlening nodig' kunnen achterwege blijven. Die krijg ik al genoeg van mijn zus en vriendinnen die geen idee hebben hoe een gezinscultuur gekleurd kan worden door 1 kind met een klein beetje autisme. Gelukkig heb ik nog een zoon van 16 als referentiekader, die op een normale manier pubert, waardoor ik wel de overtuiging heb, dat we niet helemaal van de pot gerukte opvoeders zijn.
Het zou fijn zijn als er iemand reageert die het ook aan de hand heeft gehad en die tips kan geven uit ervaring.
herkenbaar
Deels herkenbaar, met name elke ochtend, in vrije situaties en als er iets spannends staat te gebeuren (zoon, 12). Ik gooi het over een andere boeg en ben ook aan het zoeken. Voorheen was het een time-out (maar dan moest ik er bij blijven staan en wie had dan straf? ja, ik dus). Of ik werd boos (hielp helemaal niet). Of er werd schermtijd afgenomen, wat tijdelijk hielp en resulteerde in wenselijk gedrag voor mij als toeschouwer op het moment dat hij bedacht dat hij iets wilde. Overigens klinkt het gedrag nu onaardiger dan in werkelijkheid: zoveel planning gaat er niet aan vooraf, het is voornamelijk opportunistisch van aard. Het resulteert er in dat ik vervolgens de keuze heb tussen een soort bewaker (van rust, orde, eerlijkheid, gerechtigheid) met constante alertheid of een gevangene (heel overtrokken gezegd) in mijn eigen huis te zijn. Daar heb ik mijn buik van vol.
Op het moment zelf heeft iets doen geen zin merk ik. Ik geef nu lik op stuk zodra ik rustig ben, liefst zwijgend. En dat is alles wat met het gunnen te maken heeft, de hele dag door. Alleen moet ik afleren dat aan te kondigen of te verklaren maar gewoon te doen. En hij weet ook zonder mijn preek dondersgoed waarom het is, maar kan er niets van zeggen als het onderwerp niet op tafel wordt gelegd (wat ik dus moet leren volhouden). Het is geen natuurlijke reactie van mij maar ik moet zeggen dat er nu een besef lijkt te groeien, dat zie ik in zijn houding, dat door zijn eigen gedrag, zijn omgeving niet meer zo vanzelfsprekend is voor wat betreft het gunnen (van een toetje, een film mogen uitkiezen, kiezen wat we eten, als eerste of juist als laatste iets hoeven doen, de afstandbediening mogen bedienen tot het brengen naar een feestje (dilemma: je mag wel naar het feestje, alleen wij brengen je niet). Als ik nu het feestje had afgepakt, had hij terecht boos kunnen zijn en verdrietig maar dan stopt het denken over zijn eigen houding en gedrag. Overigens is zijn fiets stuk (die dus pas na het feestje gerepareerd wordt maar anders had ik er een slot om gedaan want in dat deel van de stad mag hij nog niet alleen fietsen) en dus het wordt lopen (is wel erg ver, heen en terug) of met de bus (lang en ingewikkeld), of iets zelf iets regelen (mits wij het veilig en verantwoord vinden).
Vanochtend was hij rustig. Ik ben dus benieuwd waar dit tot leidt.
Boetes
Ik heb een puber gehad die het eigen ongenoegen met de wereld in het algemeen en zichzelf in het bijzonder afreageerde door de andere kinderen te kleineren . Toen praten niet hielp heb ik een turflijst zichtbaar opgehangen waarop bepaalde termen/gedrag concreet benoemd werden, met een fiks prijskaartje eraan. Iedere loser kostte een euro. Ik heb daarbij ook uitgelegd dat ik ook niet gelukkig was met die maatregel, maar dat ik dit gedrag heel schadelijk vond voor de anderen, en dat het mijn verantwoordelijkheid was hen daartegen te beschermen. Dat ik het ook niet toe zou staan als betrokken kind zo gekwetst zou worden.
Het was een paardenmiddel, en ik zou het zeker niet ingezet hebben voor een wissenwasje. Maar het hielp wel. En vrij snel ook.
Inmiddels zijn (bijna) alle kinderen uitgegegroeid tot aardige , sociale volwassenen, en hebben ze onderling een prima verstandhouding.
Aandacht
Wij hebben hier zo'n heftige periode gehad met de jongste, ook zus van een kind met autisme. Opvoedondersteuning gehad en toch ingezet op extra aandacht en begrip voor hoe het is om een autistische zus te hebben. Het bleek dat er toch ongemerkt een scheve verhouding was ontstaan in privileges die samenhingen met het autisme. Zus heeft een eigen plek op de bank, altijd inbreng in het dagprogramma, alles erop gericht om haar zoveel mogelijk te ontzien qua prikkels. En jongste heeft de nodige ADHD-trekken dus levert door 'normaal doen' al heel veel rumoer en prikkels op die je haar niet altijd mag ontzeggen. 'Gelukkig' was ik de enige die het moest ontgelden als ze het op haar heupen kreeg, ik vermoed dat ze toch een beetje bang is voor haar (veel fellere) zus waar ze zeker niet tegenop zou kunnen. Ik zat de buien dus over het algemeen maar uit. Wat bij haar overigens ook frustratie opleverde want ik ben altijd rustig en ontplof nooit.
Inmiddels heeft ze nog maar zelden uitbarstingen, en die blijven beperkt tot heel hard met deuren slaan en zich opsluiten in haar kamer waar ze dan onbereikbaar is. Na een uurtje kan ik het gesprek weer aangaan en drinken we een kop thee.
Overigens kwam de opvoedondersteuning met een three strike out methode, waarbij ik haar haar iPad en andere leuke dingen moest afnemen als straf. Dat heb ik niet gedaan, omdat ik daarmee vooral mezelf zou hebben. Bovendien is het ook geen onwil van haar maar pure machteloosheid, dus straffen vind ik dan niet aan de orde. Ik heb meer gehad aan de adviezen van Karmijn en AnneJ, (proactief de-escaleren en zorgen dat er niemand gewond raakt.
Dank
Ook voor de namen. Ik wist de ervaringsdeskundigen niet meer te vinden. Kaaskopje ook toch, bedacht ik me?
Ik ga hun verhalen weer eens lezen.
Wat zegt de 15 jarige?
Heeft ze na afloop spijt van haar uitbarstingen of vindt ze het zelf gerechtvaardigd? Heeft ze zelf een idee wat zou helpen? En als je je zelfbeheersing verliest, stopt het dan?
