Terug naar overzicht Leeszaal

Bouw mee aan woordenboek 2

Uitslag woordenboek-prijsvraag Kindernederlands

maart/april 1998

In het kader van de februari-prijsvraag startte Ouders Online met de bouw van het woordenboek Kindernederlands. Met mooie prijzen van uitgeverij Zwijsen. Hieronder leest u de uitslag. Inzenden blijft mogelijk!

  • Jury-rapport
  • De winnaars
  • Alle inzendingen
  • Nieuwe woorden toevoegen (buiten mededinging)
  • Jury-rapport

    Het heeft de afgelopen maand werkelijk gestormd in het woordenboek Kindernederlands. Op dit moment zijn al 117 inzendingen geplaatst, en er zijn al weer nieuwe. Ook de kwaliteit van de inzendingen is hoog: het kostte grote moeite om uit zoveel leuke, ontroerende en grappige inzendingen vijf winnaars te kiezen. We zijn ervan overtuigd dat het woordenboek Kindernederlands voor veel lezers een bron van plezier is. Wij danken u hartelijk voor uw inzendingen tot op heden, en hopen dat u nieuwe vondsten van uw kinderen blijft insturen ter lering en vermaak van uw collega-ouders.

    Waarover praten zij?
    Waar gaan de ingestuurde woorden over? Van de opgenomen woorden heeft 36% betrekking op eten of het menselijk lichaam, precies gelijk verdeeld over die twee categorieën. Van de overige woorden ging het merendeel over kleding en speelgoed.

    Voor wie geïnteresseerd is in de taalontwikkeling van kinderen, zijn de zelf gemaakte woorden om verschillende redenen interessant. Enerzijds zijn zulke woorden het ontroerende bewijs van de grote creativiteit die kinderen in hun taalgebruik aan de dag leggen. Aan de andere kant laten de nieuwvormingen van kinderen juist zien hoezeer ze zich de regelmaat van hun moedertaal al hebben eigengemaakt. Wil een nieuw woord begrepen worden, dan moet het immers opgebouwd zijn volgens de regelmaat van het taalsysteem van de omgeving.

    Als Tjacco (3 jaar en 6 maanden) armpijpen uitvindt voor mouwen, dan laat hij zien dat hij de woorden arm en pijp al kent. Maar niet alleen dat. Hij maakt ook gebruik van de regel dat in samengestelde woorden het 'hoofdwoord' achteraan komt. Hij zegt dus niet pijparmen, maar armpijpen. Had hij pijparmen gezegd, dan was de kans groot dat zijn omgeving hem niet begrepen had.

    Hetzelfde geldt natuurlijk voor de beenmouwen die Fraukje die gebruikt voor broekspijpen, en voor al die andere samengestelde woorden die werden ingezonden.

    Dezelfde systematiek blijkt ook uit de indeling van het dierenrijk die door Elisabeth van 6 jaar wordt gehanteerd: zweefkatten (vogels), blafkatten (honden), waterkatten (vissen) en tokkatten (kippen). Bij Elisabeth hebben ze thuis één huisdier dat héél veel indruk heeft gemaakt.

    Originaliteit en charme
    Bij het vaststellen van de vijf prijswinnaars heeft de jury zich niet of nauwelijks laten leiden door het wetenschappelijk belang van de inzending. In de eerste plaats hebben de criteria originaliteit en charme een rol gespeeld. Aan deze twee criteria voldeden erg veel inzendingen.

    Uiteindelijk werd besloten om de inzendingen naar hun voornaamste charme in vier categorieën in te delen en de prijzen over die categorieën te verdelen:

    • begrip waarvoor geen woord bestaat
    • beeldende omschrijving
    • originele omschrijving
    • bijzondere woordvorm.

    In iedere categorie is een prijs toegekend. Alleen in de categorie 'begrip waarvoor geen woord bestaat' werden twee prijzen uitgereikt. Uiteindelijk bleven er toch in iedere categorie een aantal inzendingen over waar de jury alleen met zeer veel moeite tussen kon kiezen.

    We danken alle inzenders nogmaals voor hun tomeloze inzet, die ons nieuwe woordenboek meteen al tot zo'n enorm succes (en bron van leesplezier) hebben gemaakt. Ga zo door!

    Namens de jury: Maaike Verrips
    [email protected]

    De winnaars

    Categorie 1: 'begrip waarvoor geen woord bestaat'

    elestrik
    elastiekjes en haarspelden met bijvoorbeeld balletjes, lintjes, poppetjes of strikjes die bedoeld zijn om in het haar te doen (Hannah, 2;7). Die elestrik moet ook in mijn haar.
    Fam. Lim, Amsterdam
    [email protected]

    zlop/zloppen
    kant en klare omkeerpudding, bijvoorbeeld van Mona (Anne, 2 jaar). Ook als werkwoord: zo'n pudding uit de vorm laten glijden (naar aanleiding van het geluid dat zo'n pudding maakt bij het loskomen van de vorm). Jippie, we eten zlop! en vervolgens: Mag ik zloppen?
    Maaike Bijnsdorp, Utrecht
    [email protected]

    Categorie 2: 'beeldende omschrijving'

    bibberspikkels
    kippenvel (Zissely, 2;4). De waterpokken noemden we spikkels. Gelukkig waren ze snel verdwenen. Op een ochtend was het wat koud in huis. Bij het aankleden kreeg ze kippenvel wat haar het woord deed maken. We gebruiken het altijd in plaats van kippenvel. Mamma, allemaal bibberspikkels! Koud, koud!
    Fam. van Bercum, Alphen a/d Rijn.
    [email protected]

    Categorie 3: 'originele omschrijving'

    breivlees
    rollade -- vanwege het netje eromheen (Pauline, 4 jaar). Pauline zat indertijd altijd op de hoek van het aanrecht als ik aan het koken was. Rollade eten we niet vaak en het netje eromheen vond ze erg bijzonder. Toen haar vader thuiskwam sprong ze van het aanrecht af en riep: Papa, papa, we eten breivlees. We gebruiken nu natuurlijk nooit meer het woord 'rollade'.
    Eveline Rodenburg, Groningen
    [email protected]

    Categorie 4: 'bijzondere woordvorm'

    aantegenen
    tegen iemand aanliggen (Eline 3;6). 's Nachts toen ze tussen ons in lag en ik tegen haar zei: "schuif eens een stukje op". Nee ik wil aantegenen.
    Fam. van Doorn, Driebruggen
    [email protected]

    Het bijzondere van dit woord is dat Eline een werkwoord maakt van voorzetsels. Je kunt werkwoorden maken van naamwoorden (verf -- verven), van bijvoeglijke naamwoorden (snel -- versnellen), maar normaal gesproken niet van voorzetsels (op -- oppen?).

    Copyright © 1996-2001 Ouders Online BV
    Uitsluiting aansprakelijkheid
    Pagina voor het laatst bijgewerkt op: 4 juli 1999