Gewoon 'druk', of echt ADHD?

Bespreking van:
Russel A. Barkley & Christine M. Benton, Druktemakers. In acht stappen naar beter gedrag van uw kind met ADHD, Swets & Zeitlinger Publishers, ISBN 9026515774, ƒ 35,- (236 blz.)

Heeft mijn kind echt ADHD of is het gewoon een druktemaker? Bij het lezen van dit boek blijft die vraag lange tijd bestaan en eigenlijk wordt hij ook niet volledig beantwoord. Druktemakers leest als een spannend boek. Alsof elk moment het stempel 'ADHD' ook op jouw kind van toepassing zou kunnen zijn. Het ene moment denk je: het valt allemaal wel mee. Maar nadat je de vragenlijst hebt ingevuld, dreigt de diagnose toch weer ADHD te zijn.

Het boek begint met een zeer eenvoudige vragenlijst, met vragen als: "Wordt mijn kind vaak boos?" Of: "Spreekt hij/zij volwassenen tegen of geeft hij/zij vaak anderen de schuld?" Als je vier keer vaak hebt ingevuld, dan moet je je volgens het boek al ongerust gaan maken.

Methode
In 'Druktemakers' wordt een methode beschreven waarmee ouders probleemgedrag van hun kinderen weer onder controle zouden kunnen krijgen of in de hand zouden kunnen houden. Het is een heel praktische methode waarmee elke ouder in principe meteen aan de slag kan. Het draait om veel belonen en consequent straffen.

Er wordt gewerkt met fiches. Deze kan een kind verdienen bij gewenst gedrag. Bijvoorbeeld: Piet ruimt nooit zijn kamer op. Iedere keer als hij wel zijn kamer opruimt, verdient hij 3 fiches. Doet hij het niet, dan moet hij fiches inleveren.

In het boek staat een positieve houding van de ouder echter centraal. Er wordt vooral gekeken naar de beloning. Straffen mag, maar pas dan als het kind voldoende complimenten heeft gekregen voor bereikt gewenst gedrag.

Boordevol tips (voor iedereen)
Behalve met de fiches-methode staat het boek boordevol tips die voor iedereen goed bruikbaar zijn. Ook voor ouders met 'gewone' kinderen. Zo is het altijd verstandig om bij je kind te blijven als hij een bepaalde opdracht uitvoert. Dus niet iets voor je zelf gaan doen. En: vráág niet of je kind een opdracht wil uitvoeren, maar gééf die opdracht, zodat het kind geen nee kan zeggen. [Zie echter ook het naschrift onderaan dit artikel - red.]

Steeds komt het op hetzelfde neer: consequent zijn, aandacht geven, en belonen. Pas op het allerlaatst komt het straffen, wat dan ook weer consequent moet gebeuren. Zoals het apart zetten van het kind. De vuistregel voor de lengte van de verbanning is: leeftijd maal 2 geeft aantal minuten. (Bijvoorbeeld, bij een kind van 3 jaar: 6 minuten.)

Checklist
Het boek wil zowel ouders van gewone druktemakers helpen, als ouders met kinderen die ADHD hebben. Dat schept een moeilijke – heterogene – doelgroep. Ouders van kinderen zónder ADHD-ziektebeeld zouden namelijk wel eens meer achter het gedrag van hun kinderen kunnen zoeken dan nodig is.

Van de andere kant brengt het boek ouders met drukke kinderen wel op ideeën. Want wat kan er allemaal bereikt worden met veel complimenten, fiches als beloning en bijvoorbeeld het kind apart zetten als straf... En als blijkt dat je kind écht een probleem heeft, dan verwijst het boek je naar de therapeut. Ook daarover geeft het werk praktische tips.

Voordat u de eerste de beste hulpverlener in de arm neemt, kunt u het beste wat veldwerk doen en proberen om ervaringen van anderen te verzamelen. (Bijvoorbeeld via het Forum van Ouders Online.) En wat kun je doen om goed voorbereid op de eerste afspraak te komen? In het boek staat een handige checklist met zaken waaraan je moet denken. En tenslotte kunt u zich aan de hand van het boek ook alvast voorbereiden op datgene wat u van de hulpverlener kunt verwachten.

Zelfhulp of hulpverlener?
Het boek 'Druktemakers' hinkt op twee gedachten. Enerzijds is het een zeer uitgebreid zelfhulpboek voor ouders met ADHD-kinderen. Maar anderzijds herhaalt dat zelfde boek maar steeds dat u bij diagnose ADHD toch beter een hulpverlener moet inschakelen.

Eigenlijk zouden de handige tips en de methode met belonen en straffen in een apart boekje moeten staan, voor de 'gewone' druktemakers. Een soort handboek voor consequent opvoeden. De rest van het huidige boek zou dan apart gepubliceerd moeten worden, voor ouders met kinderen die echt ADHD hebben. Voor die diagnose is echter meer nodig dan de vragenlijsten in het boek. Ze helpen de ouder op weg, maar een bezoek aan de hulpverlener ligt meer voor de hand.

Agnes van der Straaten
per adres: [email protected]

Agnes van der Straaten (37) werkt sinds 1989 in de journalistiek. Daarvoor studeerde zij aan de Katholieke Universiteit Brabant (studie net niet afgemaakt) en aan de Academie voor de Journalistiek in Tilburg (wel afgerond). Vanaf 1990 werkt zij als presentator / redacteur bij de regionale Omroep Brabant. Agnes heeft drie zoons, van 2, 5 en 7 jaar. ADHD hebben ze niet, maar druktemakers zijn het wel.

Naschrift van de redactie
Het hierboven genoemde advies om geen vragen te stellen maar bevelen te geven (wanneer je iets van je kind gedaan wilt krijgen) is heel bekend, en staat in praktisch elk opvoedboek. Het vreemde is echter dat het in de praktijk vaak heel anders uitpakt dan de boekjes voorspellen. Probeer maar! Binnenkort zal Ouders Online u verrassen met een verklaring voor dit opmerkelijke verschijnsel, dat – even opmerkelijk – altijd wordt verzwegen. (Terug naar de desbetreffende tip in de tekst.)