|
|
Jacqueline Eckhardt Deze maand: eerste leesboeken (groep 3).
Ook dit jaar zijn weer zo'n 200.000 basisschoolleerlingen begonnen met leren lezen. In groep 3 worden al na enkele weken onderwijs de eerste boekjes gelezen. We sluiten daarop aan met een overzicht van wat er zoal beschikbaar is voor deze kinderen, zodat u weet wat u thuis zou kunnen doen.
Let op: in 2008 is een nieuw AVI-systeem geïntroduceerd, waarmee de moeilijkheidsgraad van teksten (en de leesvaardigheid van de kinderen zelf) wordt aangeduid. We beginnen met een korte uitleg.
26 september 2008
De 'Analyse van Individualiseringsvormen', kortweg AVI, is een code die aangeeft wat de moeilijkheidsgraad van een tekst is. Tegelijkertijd kun je met zo'n code ook de leesvaardigheid van een kind aanduiden. Het gaat daarbij om technisch lezen, oftewel 'lezen wat er staat', waarbij onder andere de lengte van woorden en zinnen een rol speelt. Technische lezen staat tegenover begrijpend lezen (dus: 'begrijpen wat er bedoeld wordt), maar daar zegt de AVI-codering niets over.
De oude AVI-codering werkte met cijfers, lopend van AVI-1 tot en met AVI-9. Dat was niet handig, omdat die cijfers losstaan van de groepen (klassen) van de basisschool.
De nieuwe codering is uitgebreid van 9 naar 12 niveaus, en is gekoppeld aan het leesonderwijs op school. Daardoor kun je nu in één oogopslag zien welke boeken je kind wel en niet kan lezen.
Het nieuwe AVI-systeem begint bij AVI-Start en eindigt bij AVI-Plus. De tussenliggende codes corresponderen met de groep waarin het kind zit (groep 3, 4, 5, etc.) en het moment binnen het schooljaar (M is 'midden' en E is 'eind'). Dus:
Omdat we op dit moment nog in een overgangsfase zitten, zullen we hieronder zowel de oude als de nieuwe AVI-codes noemen.
Let op: de Vereniging van letterkundigen heeft ernstige bezwaren tegen het gebruik van de AVI-codering buiten school, omdat het 't leesplezier van kinderen ernstig kan vergallen. Ouders zouden zich vooral niets moeten aantrekken van de hogere AVI-nummers. Zie: AVI maakt lezen tot een straf.
Het bos is tof!
serie: Dit lees ik!
niveau: AVI-1 / AVI-Start
tekst: Ilia Frins
ill.: Ivan & Ilia
uitg.: Kluitman, 2008
ISBN: 978-90-2068-230-4
32 pagina's
thema's: tekstballonnetjes, familie, bos, spelen
prijs: EUR 5,50
'Het bos is tof!' is het nieuwste leesboekje in de serie 'Dit lees ik!' van uitgeverij Kluitman. Kinderen die alle letters kennen, en weten hoe ze daar woordjes van moeten maken, kunnen beginnen met dit boekje. De serie 'Dit lees ik' sluit precies aan bij het moderne leesonderwijs op school en werkt dan ook met het nieuwe AVI-systeem.
'Het bos is tof!' is een typisch AVI-Start boekje, geschikt na twee maanden leesonderwijs. Qua opzet is gekozen voor eenvoud en illustraties. Elke pagina vormt een hoofdstukje, dat meteen al een verhaaltje op zich is. De tekst bestaat uit eenregelige citaatjes of tekstballonnetjes en is ondergeschikt aan de (paginavullende) illustraties.
Centraal staat een gezin dat een dagje gaat spelen in het bos. Een herkenbaar thema, gebracht met humor. We zien onder andere: verliefde tortelduifjes in een boom, en een kabouter die boos wordt als de hond des huizes tegen zijn voordeur plast.
Vuur van Tuur
niveau: AVI-1 / AVI-Start
tekst & ill.: Mark Janssen
uitg.: Zwijsen, 2005
ISBN: 978-90-276-6225-8
29 pagina's
thema's: stripboek, draken, vuur, zoektocht
prijs: EUR 8,95
'Vuur van Tuur' is ook een boek met tekstballonnetjes, net als 'Het bos is tof!' maar dan in de vorm van een heuse strip. Uitgeverij Zwijsen speelt kundig in op het feit dat plezier in lezen voor beginnende lezertjes heel belangrijk is. Door illustraties de boventoon te laten spelen, wordt de tekst vanzelf ondersteund en krijg je snel plezier in het verhaal. Zeker als dat ook nog over vuurspuwende draken gaat.
Tuur is een kleine draak die woont bij de koning. Op een dag spuugt hij per ongeluk vuur, waardoor hij een vaas breekt. Tuur vlucht naar het bos en loopt recht in de armen van een nare man die dieren vangt om ze naar de dierentuin te brengen.
Knap gemaakte strip, waarbij de tekstballonnetjes écht alleen maar woordjes op AVI-1 leesniveau bevatten. Zo is de 'gebroken' vaas in dit verhaal 'lek' (omdat er op het allereerste leesniveau alleen maar éénlettergrepige woorden gebruikt mogen worden).
Het verhaal is niet echt spannend, maar doordat de tekeningen uitbundig zijn, en afwisselend in grootte, blijft de vaart erin en lees je makkelijk door. Verantwoord stripboek en dus een aanrader, ook voor ouders die niet direct staan te juichen bij stripboeken.
Saar en de mus
niveau: AVI-1 / AVI-Start
tekst: Riet Wille
ill.: Annemarie Berebrouckx
uitg.: De Eenhoorn, 2006
ISBN: 978-90-5838-386-5
32 pagina's
thema's: mus, poes, dierenliefde
prijs: EUR 8,25
'Saar en de mus' is het derde AVI-1 boekje over Saar (na 'Saar en de poes' en 'Saar en de koe'). In tegenstelling tot veel andere AVI-1 boekjes, waarin het beeld belangrijk is, staat hier de tekst centraal. Het is een recht-toe-recht-aan verhaal over Saar die een mus redt uit de klauwen van een kat en hem verzorgt tot hij beter is.
Auteur Riet Wille schrijft geen verhalen, ze vertelt in letters. Daarom is ze zo goed in het maken van eerste leesboekjes. De letters buitelen over de pagina: ze staan horizontaal, verticaal, schuin, of in een ballonnetje. En soms vormen ze een raadsel.
Toch is Saar en de mus geen druk boekje. De structuur is perfect in balans. De hoofdtekst staat in korte, strakke kolommen. De letterraadsels en -puzzels staan bescheiden langs de rand. Daarmee spoort de auteur de lezer aan na te denken over letters en woorden. Het verschil tussen 'mus' en 'muis' komt aan bod en de overeenkomsten tussen 'mus', 'kus' en 'lus'. De tekeningen van Annemie Berebrouckx zijn net zo helder als de tekst en het vele wit op de pagina's zorgt voor voldoende rust.
Saar en de mus is een zeer aantrekkelijk leesboekje voor kinderen die al iets meer tekst aankunnen.
Van aan tot zin in een zoen
niveau: AVI-1 / AVI-M3
tekst: Riet Wille
ill.: Annemarie Berebrouckx
uitg.: De Eenhoorn, 2007
ISBN: 978-90-5838-442-3
36 pagina's
thema's: alfabet, taalspel
prijs: EUR 13,25
'Van aan tot zin in een zoen' is een échte Riet Wille. Een leesboekje zoals alleen zij dat kan maken. Opnieuw in samenwerking met illustratrice Annemie Berebrouckx. Garantie voor succes.
Het leuke is dat Wille en Berebrouckx hier weer een heel andere weg in slaan. 'Van aan tot zin in een zoen' is niet één verhaal. Het is meer een soort taalreis voor kinderen die net leren lezen. Via de letters van het alfabet speelt de auteur met de betekenis van woorden. Bijvoorbeeld:
boom + boom + boom = bos
pan + pan + pan = dak
Riet Wille speelt in dit boek ook met klanken. Ze maant lezers de c (see) hardop uit te spreken en daagt uit tot een echte, hartelijke groet: 'daaaaaaaaaaaaaaaag!'
Van Aan tot zin in een Zoen is van vorig jaar, en nog ingeschaald op AVI-1 niveau. In het nieuwe systeem zou ik zeggen: AVI-M3. Midden groep 3 dus, oftewel het niveau dat rond kerst bereikt is.
Pup en Kit
niveau: AVI-1 / AVI-M3
tekst: Edward van de Vendel
ill.: Geert Vervaeke
uitg.: De Eenhoorn, 2002
ISBN: 978-90-5838-129-3
64 pagina's
thema's: hond, kat, huisdier, vriendschap, kattekwaad
prijs: EUR 11,95
'Pup en Kit' is mijn favoriete eerste leesboek. Enkele jaren geleden koos ik het tot Boek van de maand, maar het is nog steeds verkrijgbaar!
Auteur Edward van de Vendel heeft al vele prijzen gewonnen met zijn kinderboeken. Voornamelijk omdat hij met zijn speciale woordkeus altijd de juiste snaar raakt. En dat lukt hem dus ook op AVI-1 niveau.
Pup is een jong hondje, Kit een jong poesje. Zo logisch begint het al. In een huis-tuin-en-keuken omgeving beleven ze samen alledaagse avonturen. Heel herkenbaar. En natuurlijk zijn Pup en Kit ook nog eens ondeugend.
De kracht van het boek ligt in het taalgebruik. Hoewel Van de Vendel zinnetjes gebruikt van maximaal acht woorden, allemaal éénlettergrepig, leest het verhaal als een trein, als een écht leesboek zonder ongemakkelijke herhalingen of gekunstelde opsommingen.
Mede door de meesterlijke illustraties van Geert Vervaeke is Pup en Kit een eerste leesboek met literaire uitstraling. Wat wil je nog meer? Aanschaffen, vaak lezen, en bewaren!
serie 'Leesleeuw' - Mijn opa, mijn opa
niveau: AVI-2 / AVI-E3
uitg.: Zwijsen
32 pagina's
prijs: EUR 29,95 per pakket
Voor iedereen die de leesontwikkeling van zijn kinderen van dichtbij wil meemaken, heeft uitgeverij Zwijsen een prachtig initiatief ontwikkeld. Wie zich abonneert op de Leesleeuw-serie krijgt door het schooljaar heen acht mooie leesboekjes op het gekozen niveau thuisgestuurd. Om samen met je kind te lezen én te bespreken.
De abonnementen lopen synchroon met de groepen op de basisschool. Voor eerste lezers kan het pakket Leesleeuw groep 3 worden besteld. De uitgever is specialist op het gebied van educatieve leesboeken en vraagt altijd gerenommeerde auteurs om een Leesleeuw-boekje te schrijven. Jacques Vriens, Vivian den Hollander, Rindert Kromhout en Paul van Loon hebben al meegewerkt.
Naast het pakket kunnen ook losse Leesleeuwtjes uit andere leerjaren worden besteld. Doen! De boekjes zijn vakkundig gemaakt, mooi geïllustreerd en scherp geprijsd. En voorzien van leestips voor ouders en kinderen die het lezen nóg leuker maken.
serie 'Leren lezen met Carry Slee' - Dokter Speur
niveau: AVI-2 / AVI-E3
tekst: Carry Slee
uitg.: Pimento, 2005
ISBN 978-90-4992-031-9
28 pagina's
thema's: huisdier, hond, speuren
prijs: EUR 5,95
Veel kinderen vinden het reuze spannend om te leren lezen, maar er zijn er natuurlijk ook die minder enthousiast zijn. Misschien helpt het dan om ze te laten oefenen met de beginners-boekjes van Carry Slee.
Carry Slee is ongekend populair onder jonge lezers. Ze hééft iets met kinderen. Ze spreekt hun taal en dat is, zeker voor beginnende lezers, heel belangrijk.
'Dokter Speur' begint letterlijk met een vaartje. Tim holt door de straat. Hij holt heel hard. Noer holt ook heel hard. Samen gaan ze naar hun vriendinnetje Pien. Pien heeft een hondje. Eerst niet. Maar nu wel. Het hondje blijkt een speurhond te zijn, die op zoek gaat naar iets wat niemand had verwacht!
Naast 'Dokter Speur' bevat de Carry Slee-serie nog meer eerste leesboekjes waarin Tim, Noer en Pien de hoofdrol spelen. Allemaal op AVI-2 niveau, wat betekent dat hier ook verkleinwoorden in staan en tweelettergrepige woorden, en samengestelde woorden. In het nieuwe AVI-systeem kunnen de boekjes van Carry Slee gelezen worden aan het einde van groep 3 (AVI-E3), dus lekker oefenen maar in de volgende zomervakantie.
serie: 'Schelpjesboek' - Pim zoekt een schat
niveau: AVI-3 / AVI-M4
tekst: Robbert Jan Swiers
ill.: Anne Horjus
uitg.: Maretak, 2005
ISBN 978-90-437-0265-x
26 pagina's
thema's: fantasie, spelen, piraten
prijs: EUR 8,40
'Pim zoekt een schat' is een geslaagde poging om een natuurlijke overgang tussen prentenboek en leesboek te creëren. Het boek maakt deel uit van de serie 'Schelpjesboeken' van de educatieve uitgeverij Maretak. Hoewel 'Pim zoekt een schat' al wat moeilijker woorden bevat (AVI-3 oftewel medio groep 4), zijn er ook Schelpjesboeken op AVI-1 niveau (oftewel AVI-Start).
Dit boek laat heel goed zien hoe mooi de combinatie prent en tekst kan zijn. Anne Horjus heeft paginavullende illustraties gemaakt, waar de leestekst – in strakke kolommen – in is gezet. De prenten trekken dermate sterk de aandacht dat je wel móet beginnen met lezen. En dan wil je door, want het verhaal is nog spannend ook.
Pim is verkleed als piraat, maar zijn moeder wil niet dat hij binnen zeerovertje speelt. Dus gaat hij naar de zandbak in de tuin, waar water in staat, met een bootje erin. Bijna ongemerkt gaat zijn fantasie met Pim op de loop, waarna hij een superspannend piratenavontuur beleeft.
Laat je door moeilijke woorden als 'reuzengolf' en 'papegaai' niet afschrikken. Robbert Jan Swiers heeft een verhaal geschreven dat prima aansluit bij de fantasie van jonge kinderen. Goed boek!
Mijn eerste leesboek
Korte verhalen voor beginnende lezers
niveau: AVI 1-4
tekst: Hetty van Vught
Zuidnederlandse Uitgeverij
ISBN 978-90-4381-378-5
140 pagina's
thema's: verhalenbundel, kabouters, sprookjes
prijs: n.v.t.
Deze bundel is inmiddels uitverkocht, en alleen nog te leen (bij de bibliotheek of elders). De reden dat ik hem toch noem, is dat dit boek hartstikke geschikt is voor kinderen die het lezen te pakken hebben. Wie het plezier in het lezen heeft gevonden, wil alleen maar meer. En dat kan met dit dikke boek, waarin maar liefst 34 verhaaltjes zijn gebundeld.
Alle verhaaltjes zijn geschreven op AVI-niveau, oplopend van AVI-1 tot AVI-4. Het beeld is ondergeschikt aan de tekst. Slechts af en toe staat in de rechter bovenhoek een zwart/wit-illustratie. Lezertjes moeten zich dus echt concentreren op de tekst, die overigens heel helder is vormgegeven. Steeds vier regels in een alinea, met lekker veel wit eromheen.
Nu ik dit boek weer zie, maak ik graag van de gelegenheid gebruik om te pleiten voor meer bundels voor eerste lezers. Waarom niet een hele serie 'Leren lezen met Carry Slee' gebundeld, bijvoorbeeld? Dan kan mijn dochter (6 jaar) wat langer vooruit en hoef ik niet meer drie keer per week naar de bieb om haar eerste leesboekjes te ruilen.
Jacqueline Eckhardt
p/a
[email protected]
Jacqueline Eckhardt (39) is tekstschrijver en ballet-docente. Ze is getrouwd met sport-journalist Dennis Jansen. Samen met hun vier kinderen – Senne (6), Pieter (5), Annebel (3) en Willem (0) – leiden zij een hectisch leven in het oer-degelijke Westlandse tuindersdorp Kwintsheul. Na het verdwijnen van het plaatselijke postkantoor, de groenteman en de slager, maken zij zich nu hard voor het behoud van de bibliotheek, met een grote collectie kinderboeken. Vanaf april 2003 schrijft Jacqueline de kinderboek-recensies voor Ouders Online.