25 oktober 2000 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Wouter (9) heeft een vriendje met 'ADHD-achtige kenmerken', zoals zijn moeder dat noemt: gedrag dat lijkt op de stoornis die gepaard gaat met concentratieproblemen en hyperactiviteit. Het botert steeds minder tussen de twee jongens. Het vriendje was ook op school niet meer te handhaven en gaat binnenkort naar een andere school. Dat zet de vriendschap extra onder druk. Xanne, de moeder van Wouter, legt de situatie voor op het Forum van Ouders Online: moet zij zich ermee gaan bemoeien of niet?
Xanne is gaan praten met de ouders van het vriendje, dat ze Remco noemt. De ouders van Remco waren inderdaad bang dat hun zoon niet meer welkom was. Zij voelen de acceptatie voor het problematische gedrag van hun zoon overal om zich heen rap afnemen.
Xanne: "Na dat gesprek kwam Remco weer eens langs. Ze speelden aardig met elkaar, maar ik zag dat Wouter enorm op zijn tenen moest lopen om hem te ontzien. Hij gaf Remco steeds zijn zin en liet hem opscheppen over dat Wouter zonder hem toch niets zou klaarspelen op de computer bijvoorbeeld." Ze vindt het niet goed als haar zoon zich altijd moet schikken. Dat is immers niet wat je je kind wilt leren over vriendschap.
Nietje reageert. Ze heeft zelf twee ADHD-kinderen en ziet hoe moeilijk dat is voor hun vriendjes. Ze is ontroerd door de positieve inzet van Xanne. Maar ze houdt haar voor dat zij en haar zoon niet degenen zijn die iets kunnen veranderen aan het gedrag van het ADHD-vriendje. Het kind heeft deskundige hulp nodig.
Guido Mulder is het hiermee eens. Mulder, klinisch psycholoog en kinder- en jeugdtherapeut, behandelt zowel kinderen als (jong)volwassenen met ADHD in een particuliere praktijk in Leusden. Hij weet dus als geen ander hoeveel een goede begeleiding kan betekenen: "Zowel voor het kind zelf als zijn ouders is het goed om te weten hoe je ermee om kunt gaan. Want dat een kind met ADHD een gebruiksaanwijzing nodig heeft, dat staat buiten kijf."
Mulder: "Het kan rampzalig zijn voor een kind als hij steeds meer wordt afgewezen door anderen. Op school, door vriendjes, ouders van vriendjes, noem maar op. Dat maakt somber en eenzaam en kan het onaangepast gedrag juist versterken. Zeker bij een negenjarige: vanaf een jaar of acht ligt het erg gevoelig omdat het bewustzijn toeneemt. Enerzijds heeft het kind dan zelf dus beter door wat het gevolg van zijn gedrag is, anderzijds beseft hij beter dat hij er zelf zo weinig aan kan doen."
Maar wat kan Xanne dan wel doen voor beide jongens? Mulder: "Ik zou altijd proberen om het gesprek open te houden: contact met de ouders is heel erg belangrijk. Xanne zou haar bezorgheid met hen kunnen delen en hun hulp vragen bij een oplossing. Daarmee laat je zien dat je betrokkenheid positief is en in het belang van beide kinderen."
"Hoe opener je erover bent, hoe gemakkelijker het wordt", meent Mulder. "Je moet zo'n kind echt anders aanpakken. Hoe beter de ouders zelf weten hoe dat moet, hoe beter zij anderen daarbij kunnen helpen. Zo moet je een kind met ADHD veel structuur bieden. Xanne zou eens kunnen proberen om samen met de twee jongens spelregels op te stellen voor alle activiteiten die ze graag samen ondernemen. Die regels kunnen op speelkaarten geschreven worden, zodat ze altijd weten waar ze aantoe zijn. Met regels voor wie het eerste mag beginnen, hoelang een beurt duurt bijvoorbeeld. Zorg ook voor veel afwisseling, rust tussendoor en bouw 'succesmomenten' in. Een ADHD-er moet ook gelegenheid krijgen om het wel goed te doen. En beloon dat dan ook."
Xanne voelt het verdriet van dit kind. Mulder: "Als de jongen goed begeleid wordt, is er grote kans dat het haar lukt om de vriendschap te redden. Als het kind het zelf moet oplossen, ook al zit hij op een speciale school, dan is de kans groot dat de problemen escaleren in zijn puberteit. ADHD is echt een handicap waar je je leven lang aan vast zit. En Xanne kan het niet in haar eentje: als ze dat probeert, voorspel ik dat het haar op een gegeven moment gewoon te veel wordt."
Zal dat niet toch wel gebeuren? Hoe lang kun je een ADHD-kind van een ander om je heen verdragen? Mulder: "Soms niet lang, en daar moet je ook eerlijk over zijn. Tegenover jezelf, het kind waarover het gaat, zijn ouders, maar vooral ook: tegenover je eigen kind. Vertel dat jij er niet altijd tegen kunt en dat je dat ook niet van hem verwacht. Ik vergelijk het wel met bloemkool eten: ook al is het je lievelingsgerecht, toch wil je het niet elke dag op je bord. Zo gaat het ook met vriendjes. Een kind snapt dat best, en als jij het voor hem uitspreekt, maak je het hem een stuk gemakkelijker. Je hoeft niet alles te accepteren van een vriend, ook al heeft hij ADHD."
