27 oktober 1999 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Hoe kun je je kind beschermen tegen seksueel misbruik? Al generaties lang leert elk kind niets aan te nemen van vreemden. Geen geld, geen snoep. Geen cadeautjes, geen beloftes. Basisregel nummer een, weten ook alle ouders op het Forum van Ouders Online. Maar het is niet genoeg.
Laudi zit er al een tijdje mee: "Mijn zoontje (4,5) speelt de laatste tijd veel alleen buiten. Ik vind hem eigenlijk nog te jong, maar je kunt ze tenslotte niet altijd veilig binnen houden." Daarom is ze toch maar begonnen haar kind te leren hoe hij zich buiten moet gedragen tegen vreemde mensen. Hij mag niet met oudere kinderen spelen en met niemand meegaan (om te spelen...?) zonder het eerst aan zijn moeder te vragen. Laudi: "Doe ik het goed? Is mijn kind hier niet te jong voor? Is het wel voldoende? Ik wil hem ook niet bang maken."
Maria tipt: "Leer je kind dat het 'nee' mag zeggen, ook tegen zoenende tantes en oma's. Dan maar een nette hand geven. Leer je kind op zijn gevoel te vertrouwen. Bijvoorbeeld: als je kind vraagt of je verdriet hebt, zeg dan niet dat er 'niks' aan de hand is terwijl dat wel zo is. Leer je kind dat het zich altijd moet afvragen 'weet mijn vader of moeder waar ik ben?' Praat er met je kind over, bespreek verschillende situaties en vraag 'wat zou je doen als....'"
"Dat zijn prima tips", vindt Sanderijn van der Doef, psychologe bij de Rutgers Stichting Utrecht en gespecialiseerd in de seksuele opvoeding van kinderen. "Verzin allerlei situaties. Wat zou je doen als een mevrouw je vraagt om bij haar thuis te komen kijken naar een nest met jonge poesjes? Wat zou je doen als de vader van een vriendje na een regenbui zegt dat je je helemaal mag uitkleden en je dan gaat afdrogen? Heel leerzaam, voor jou en het kind. Reageer nooit op een antwoord van je kind met 'dat zou je nooit moeten doen, dat is heel stom', maar help je kind om naar goede oplossingen te zoeken."
Toch wijst Van der Doef ouders er graag op dat het onmogelijk is om seksueel misbruik helemaal te voorkomen. "Misbruikers zijn niet achterlijk en weten ook dat een zak snoep niet meer werkt." Volgens haar kun je kinderen van alle leeftijden waarschuwen. "Zodra een kind naar school gaat of alleen buiten mag spelen, kun je hem voorbereiden op mogelijke minder goede bedoelingen van andere mensen. Net zoals je ze leert om te gaan met auto's en ander gevaarlijk verkeer. Vertel ze maar dat niemand aan zijn lichaam mag komen als hij dat niet wil. Dat er grote mensen zijn die dat wel willen. Dat kunnen ook aardige mensen zijn die je eerst vertrouwde, maar die je op een keer vragen iets te doen wat jij niet wilt. Als ze jouw lichaam willen aanraken bijvoorbeeld, of ze willen dat jij hun lichaam aanraakt of ze willen dat je samen met hen naar films kijkt op de tv die jij helemaal niet leuk vindt."
"Inderdaad is het belangrijk om kinderen te leren vertrouwen op hun gevoel. Leer ze 'nee' te durven zeggen. Maar leer ze ook dat beloftes om iets gedaan te krijgen, niet goed zijn. Als ouder moet je dat zelf dus ook niet doen. Niet iets leuks beloven om van je kind gedaan te krijgen wat het zelf niet wil."
Sabine heeft er weinig vertrouwen in dat je kind met deze regels voldoende beschermd is: "De meeste slaan op 'vreemden', terwijl de daders van misbruik juist vaak bekenden zijn. Het zijn niet altijd eng uitziende mensen met lange regenjassen." Sabine denkt daarom dat het goed is je kind te leren dat het over elk soort ongenoegen met zijn ouders kan praten. "Je moet nooit een klimaat scheppen waarin zaken taboe zijn of waarin bepaalde autoriteiten niet ter discussie gesteld mogen worden. Dan voorkom je misschien dat je kind slachtoffer wordt van misbruik en er niet over durft te praten."
Sabine was drie toen ze het ooit zelf meemaakte: "Een klein kind zegt geen 'nee' tegen een kilozak drop of in mijn geval, een kilozak drop en een mes." Kinderen worden tegenwoordig wel serieuzer genomen worden dan vroeger, constateert ze. Gelukkig maar, want twintig jaar geleden hadden ze vooral 'een grote fantasie'. Inmiddels weten we beter.
In het kader van een project dat gesteund wordt door het Daphne Initiatief van de Europese Commissie is in een aantal landen een heldere en informatieve nieuwsbrief voor ouders beschikbaar over de opvoeding in seksuele weerbaarheid. Ouders kunnen deze gratis aanvragen via 030 - 231 34 31 (Rutgers Stiching Utrecht).
Let op: Lezers van Ouders Online hoeven niet te bellen, maar kunnen de nieuwsbrief downloaden in MS Word-formaat. U vindt hem op http://www.rutgers.nl/nbrief.html.
