6 september 2000 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Er zijn opa's en oma's die niet op de verjaardag van hun kleinkind komen. Nienke klaagt over haar schoonmoeder: die komt nooit op de verjaardag van haar kind omdat zij dan zelf jarig is. Maar de afgelopen twintig jaar heeft oma haar verjaardag niet eens gevierd. Nienke: "Ze is niet in mij geinteresserd en daardoor ook weinig in haar kleinzoon."
Maar ook haar eigen moeder komt niet. Omdat ze op cursus gaat van haar vrijwilligerswerk. En ook het weekend erna kan ze niet. Nienke: "Ik kan wel janken, ook omdat mijn man niet begrijpt waarom ik er zo ondersteboven van ben. Stel ik me nou aan?"
Onmiddellijk krijgt ze meelevende reacties. Andere moeders begrijpen haar verdriet maar al te goed. Dat je schoonmoeder niet op de verjaardag van je kind komt, is kwetsend, maar daar kom je nog wel overheen. Maar dat je eigen moeder verstek laat gaan, is onoverkomelijk. Grootouders worden onder druk gezet met verwijzing naar het belang van het kleinkind: een oma moet toch weten hoe belangrijk een verjaardag is voor een kind? Emma: "Als oma daar niet gevoelig voor is, mag je van mij boos worden, want dan vind ik dat egoistisch."
Ook Rogine vindt het beslist niet te veel gevraagd: "Zoals je mag verwachten dat het 's avonds donker wordt, zo mag je verwachten dat je moeder op de verjaardag van je kind komt."
Maar om wie gaat het hier eigenlijk? Voor wie is het nu zo belangrijk dat oma en opa opdraven op de verjaardag van een kleinkind? Voor het kleinkind of voor zijn moeder?
Onderzoekster en familietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt denkt dat het hier vooral om de moeder gaat: "Hoe oud je ook bent, je blijft altijd op zoek naar erkenning en liefde van je ouders. Voor vrouwen speelt de eigen moeder een wezenlijke rol in de erkenning van hun moederschap. Ook al zegt de hele wereld dat je een goede moeder bent, het telt pas echt als je eigen moeder dat tegen je zegt." Het verbaast haar dan ook niet dat de vrouwen op het Forum van Ouders Online vertellen dat het zoveel pijn doet dat oma niet op de verjaardag van haar kleinkind komt.
Als oma zegt dat ze niet kan komen, wordt dat blijkbaar onmiddellijk begrepen als een verklaring dat het met haar liefde gedaan is, zoals ook blijkt uit de reactie van Fanie: "Mijn schoonmoeder kwam ook niet op de tweede verjaardag van mijn zoon. We konden haar niet ophalen. Vorig jaar hebben we dat gedaan, maar dit jaar kregen we heel veel visite en kon dat niet. We wilden wel eens weten hoeveel ze nou van haar kleinkind hield. Nou ze geeft dus geen moer om mijn zoon, want ze kwam niet. We hebben nu helemaal geen contact meer met haar, want ze heeft toch geen interesse in ons."
Van den Eerenbeemt denkt dat de verwachtingen in de relatie tussen grootouders en hun kinderen soms te hoog gespannen zijn. "Ook grootouders hebben verwachtingen en behoeften. Sommige dochters denken dat hun moeder onmiddellijk staat te trappelen om drie dagen per week op het kersverse kleinkind te passen. Vertel dan maar eens dat je met de rest van je leven andere plannen had. Al die wederzijdse verwachtingen kunnen een relatie voor lange tijd verstoren."
Van den Eerenbeemt: "In een recent onderzoek onder lezers van Libelle is een van onze bevindingen dat de grootouders van vaders kant een veel minder grote rol spelen in het leven van kleinkinderen dan de grootouders van moeders kant. Dat na een echtscheiding het contact met opa en oma van vaders kant dramatisch vermindert, is ernstig genoeg. Maar dat het contact tussen kleinkinderen en de ouders van hun vader eigenlijk altijd minder goed of frequent is, had ik niet verwacht. Ik vind dat nogal verontrustend. Want een kind is gebaat bij een goede relatie met alle grootouders."
Ook Janny heeft ervaring met 'onwillige' grootouders: haar schoonvader wilde zich maar niet bekommeren om zijn kleinkind. Janny: "Ik heb vaak overwogen om het contact te verbreken. Het is niet gebeurd. En toen kwam er een dag dat mijn dochter het opa-schap opeiste bij mijn schoonvader. Want dat gebeurt als een kind ouder wordt. Hij wilde dan wel geen opa zijn, maar voor mijn dochter was hij dat wel. En hij kreeg er warempel plezier in."
Hoopgevend besluit Janny: "Laatst belde mijn dochter hem op (hij woont in het buitenland) en ik hoorde haar vragen: 'Opa, kom je op mijn verjaardag?' Ze wordt al zeven. Ik moest even slikken. Hij ook, denk ik. Een paar dagen later belde hij op: 'Zeg nog maar niets, maar ik ben mijn ticket aan het regelen. Ik probeer op haar verjaardag te komen.' Echt Nienke, zeven jaar geleden had ik niet kunnen bedenken dat het nog eens zo zou gaan."
