15 december 1999 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
De twee dochters van Kaylee zijn tien en elf. Ze willen niet meer op school onder de douche. Maar dat moet wel, want het is regel dat alle kinderen na de gymnastiekles douchen. Kaylee: "De lichamelijke ontwikkeling van mijn dochters gaat een beetje gelijk op. Ze hebben beiden al schaamhaar en borstvorming en douchen op school vinden ze nu niet meer prettig."
Op school is er geen begrip voor de schroom van de meisjes. De meisjes moeten net als alle andere kinderen gewoon douchen. Waar ga je dan staan als ouder: naast de school of naast je kind?
Andere moeders reageren. Hun dochters zijn soms pas negen als de eerste schaamhaartjes zich aandienen. Maar of dat haar en die borsten nu vroeg komen of niet, met de lichamelijke verandering treedt onmiddellijk ook de schaamte in voor het eigen lijf. Scholen die daar geen rekening mee willen houden, vinden de ouders tegenover zich. Mieke: "De school vond het valse schaamte, maar ik niet."
Die schaamte overkomt niet alleen meisjes. Angel heeft een zoon van twaalf: "Lichamelijk loopt hij niet voor of achter of zo, maar hij doucht gewoon liever thuis dan met zijn vrienden in een groot hok." Angel respecteert het gevoel van haar zoon: "Ikzelf wilde dat vroeger ook nooit op school. De school kon daar geen begrip voor opbrengen, maar mijn ouders hebben me altijd gesteund en daar heb ik een heerlijk gevoel over. Toen mijn meester op school zei: 'Nou, dan doe je maar helemaal niet meer mee', kon ik daar dan ook niet echt wakker van liggen en mijn ouders ook niet."
"Al dat douchen is volkomen flauwekul", vindt Yolan. "Vanaf groep drie twee keer per week douchen na een half uurtje gymmen. En van mij moeten ze ook nog elke dag in bad. En dan nog een keer na het voetballen en bij hockey. Als ouders mogen we ons best wat tegen die overdreven douchecultuur verzetten."
Die ouders hoefden vroeger op de lagere school niet te douchen. Waarom zou dat nu wel moeten? Op dringend advies van de GGD'en is op de meeste scholen het douchen na de gymles als regel ingevoerd. Vanuit het oogpunt van algemene hygiëne.
Tilly Kochuit, verpleegkundige bij de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD Midden-Brabant (Tilburg), staat volledig achter het advies van de GGD'en: "Zo lang er nog altijd kinderen zijn die thuis niet of nauwelijks douchen of voor de wekelijkse wasbeurt door hun ouders naar het zwembad gestuurd worden, blijven wij de scholen dringend adviseren om de kinderen te laten douchen na het gymmen. Schoon en fris is belangrijk, hoor. Kinderen kunnen heel erg stinken. Stel je maar eens voor hoe de atmosfeer is in een klaslokaal waar dertig kinderen zitten die zojuist gegymd hebben zonder te douchen. Dat stinkt niet alleen, dat is onplezierig. Kinderen of leerkrachten kunnen daar onwel van worden, kortademig zelfs."
Natuurlijk is lichaamshygiëne erg belangrijk. Maar volgens Sanderijn Van Der Doef, kinderseksuologe bij de Rutgersstichting, kun je het wel overdrijven: "Je hoeft een kind niet ten koste van alles te dwingen om te douchen. Een beginnende puber die niet meer openlijk onder de douche wil, geeft een grens aan die wij als volwassenen moeten respecteren."
Van der Doef merkt wel vaker dat scholen nog niet helemaal beseffen dat ze vanaf groep zes al met beginnende pubers te maken hebben en wat dat betekent. Van der Doef: "De puberteit begint steeds jonger. Zo'n dertig jaar geleden zag je de eerste verschijnselen gemiddeld vlak voor de twaalfde verjaardag. Maar nu is de gemiddelde leeftijd al gezakt naar tien. Ze worden zich dan extreem bewust van alle lichamelijkheid. Ze vergelijken anderen met elkaar en zichzelf en komen daar zelf meestal niet zo goed vanaf. En dan gaat het heus niet alleen over borsten of piemels, maar net zo goed over te dik, te kort, te wit of te mager."
"Als een kind zich begint te schamen, dan kunnen de ouders daar echt niets aan doen. Ook al is bloot in het gezin zelf niet taboe, het hoort bij de normale ontwikkeling van een kind dat het zich ineens preuts gaat gedragen. Dan moet je toch echt even bedenken hoe je daar het beste op kunt reageren. Want we willen onze kinderen toch leren dat ze het recht hebben om hun grenzen aan te geven als het gaat om hun eigen lijf? Dan moet je er wel gehoor aan geven als ze dat doen."
"Als het goed is, ontdekt een kind in zijn puberteit wie hij is en leert hij hoe hij met zichzelf en zijn lijf moet leven. Dat je zelf kunt bepalen wat je laat zien en wat niet. Voor het zover is, is een puber lange tijd flink onzeker, maar dat gaat dus weer over. Het is echt niet goed om ze te dwingen dat proces te versnellen."
