Het forum van Ouders.nl is een online community waar iedereen respectvol met elkaar omgaat. Het forum is er voor ouders met vragen over opvoeding, ouderschap, ontwikkeling, gezondheid, school en alle andere dingen die je als ouder tegenkomt in het leven.
9 februari 2002 door Amanda Kluveld
Amanda Kluveld maakt zich boos over de website Pesten.net. Ze signaleert: pathetische verhalen, ongepaste vergelijkingen met de Jodenvervolging, en dubieuze schuld-toerekening.
Vlak na de Eerste Wereldoorlog publiceerde Hermann Hesse de roman Demian. Het verhaal begint met de indrukwekkende beschrijving van de twee werelden waarbinnen de jeugd van de hoofdpersoon Emil Sinclair zich afspeelt. De huiselijke en warme wereld van het goede en het zuivere, bevolkt door een liefhebbende familie, priesters, een wonderschone kerstmis en de boze buitenwereld waar spoken, misdadigers en andere griezels vrij spel hebben.
Hesse beschrijft hoe zijn hoofdpersoon meer en meer het idee krijgt dat hij door de slechte onzuivere wereld wordt besmet en steeds verder van de goede zuivere wereld komt af te staan. Dit gevoel wordt versterkt op het moment dat hij slachtoffer wordt van een van de pestkoppen uit zijn dorp, Franz Kromer, die hem genadeloos pest en afperst nadat Sinclair hem een onschuldige leugen heeft verteld. Uit angst en wanhoop raakt Emil verstrikt in een web van bedrog en onzuiverheid.
Men zou kunnen stellen dat de jongen geconfronteerd wordt met wat in het Engels zo mooi original sin wordt genoemd. Alleen door de interventie van zijn mentor, de raadselachtige knappe schooljongen Max Demian, wordt Emil Sinclair verlost van zijn kwelgeest. Zo leert hij de wereld minder angstig en vanuit een steeds duidelijker individualisme tegemoet te treden.
Er schijnen in Nederland een heleboel mensen te zijn die de behoefte hebben aan een interventie van hun eigen Max Demian. Dat blijkt wel uit het enorme aantal bezoekers van pesten.net. Deze website werd vijf jaar geleden opgericht door de vader van een jongen die van school werd gepest en sindsdien is deze plek op internet bijna vijf miljoen keer bezocht door mensen op zoek naar informatie en advies.
Pesten.net is bedoeld voor kinderen waarvan er jaarlijks 385.000 in Nederland zouden worden gepest. Maar ook ouders die zich zorgen maken of zelf geheel ten einde raad zijn over hun gepeste kind kunnen er terecht.
Op de website kan de bezoeker allereerst uitvinden of hij daadwerkelijk het slachtoffer is van gepest en niet, zoals ook mogelijk schijnt te zijn, alleen maar van geplaag. "Pesten is het systematisch uitoefenen van psychische en/of fysieke mishandeling door één of meerdere individuen op een persoon, die niet in staat is zichzelf te verdedigen. Bij pesten is de macht ongelijk verdeeld. Pesten heeft negatieve gevolgen voor het slachtoffer. Deze mag niet voor zichzelf opkomen noch zich verweren. Doet hij dit wel, kan dit voor de pester(s) een reden zijn om hem nog harder aan te pakken."
Het verschil tussen Max Demian en Pesten.net als raadgevers voor slachtoffers van pesten, is dat de romanfiguur twee dingen doet. Hij helpt Sinclair ontdekken hoe mensen met elkaar omgaan en hij geeft aan hoe zijn jonge protégee zich in die wereld van het kwaad overeind kan houden door hem te laten bepalen hoe hij zich op zijn beurt tegenover het kwaad kan verhouden.
De tendens van Pesten.net is juist dat deze als adviseur de verantwoordelijkheid voor het probleem van het pesten geheel bij de overheid en het instituut van de school wil leggen. Hieraan ligt de visie ten grondslag dat het problematiek rond het pesten geheel geprofessionaliseerd en geïnstitutionaliseerd moet worden.
Illustratief is dat ouders die vinden dat de school van hun getergde kroost te weinig doet aan het pesten met een van pesten.net te downloaden beleidsplan in de hand, de school van goede ideeën voor pest-preventie kunnen voorzien.
Even typerend is de opvatting van Bob van der Meer, psycholoog, voorzitter van de stichting Europees Expertisecentrum voor Veiligheid, en prominent aanwezig op de website. Hij is niet alleen van mening dat pesten een onderschat probleem is en dat er te weinig professionele slachtofferhulp voor handen is voor de gepeste medemens, maar hij is ook verontwaardigd dat de overheid de site en het door Pesten.net te verrichten onderzoek niet wil subsidiëren. Dat de website wordt ondersteund door bedrijven als Achmea en KPN lijkt hem niet te kunnen troosten.
Scholen en overheid zijn verantwoordelijk voor het pesten, zo is de strekking van de website. Een boodschap die onderstreept wordt door het pathetische verhaal van ene op school gepeste Mark dat op de site te lezen valt.
"Hoewel de daders natuurlijk de pesterijen begingen vind ik dat de rector minstens zo verantwoordelijk is als de pesters zelf. Want i.t.t. de daders wist hij beroepshalve van de ernstige en langdurige gevolgen, zonder er iets aan te doen. Toen ik vervolgens een boze schadeclaim aan hem stuurde ben ik opgepakt door de politie en veroordeeld wegens vernieling en afpersing. Dat terwijl er geen legale mogelijkheden waren om smartengeld te krijgen en ik er gewoon op stond dat er een prijs betaald moest worden voor m'n afgepakte 'jeugd'-jaren. Maar helaas heeft justitie geen rekening gehouden met m'n verleden en me gewoon even hard gestraft als een echte afperser."
Met andere woorden, behalve de staat en de school wordt ook justitie verantwoordelijk gehouden voor het ellendige leven van het slachtoffer van pesten.
Het wordt helemaal fraai wanneer een historische verhandeling over het thema pesten op de website wordt gehouden. Pesten is van alle tijden, valt er te lezen. Denk maar aan de vervolging van joden tijdens de Tweede Wereldoorlog en de voormalige onderdrukking van zwarten in de Verenigde Staten, wordt er zonder aarzeling aan toegevoegd. Dat het in deze kwesties ging om een geformaliseerde en door de staat gelegitimeerde onderdrukking van hele groepen mensen op grond van geloof en ras, en niet om het afpikken van broodtrommeltjes op het schoolplein, wordt op pesten.net niet vermeld.
De definitie van pesten zoals gehanteerd op de website is nogal rekbaar. Per ongeluk? Nee. De vergelijking dient maar een doel, om nogmaals te onderstrepen dat je als slachtoffer van pesten op school, eigenlijk slachtoffer van de overheid bent.
Pesten mag dan een oud gebruik zijn, deze vorm van slachtofferschap is modern. Het past in de algemene tendens waarin de overheid verantwoordelijk wordt gehouden voor zo ongeveer ieder leed dat de Nederlander overkomt. Daar hoort een nieuwe vorm van pesten bij waarvan pesten.net een exponent lijkt: overheidje pesten.
(1968) is cultuurhistorica. sinds 1998 is zij als universitair docent Cultuurgeschiedenis van zingeving en humanitaire vraagstukken verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht. Vanaf april 2001 schrijft ze columns voor het NRC Handelsblad. De bovenstaande column werd eerder gepubliceerd in die krant, op 13 mei 2003.
