18 november 2002 door Henk Boeke
Volkskrant Magazine opende de jacht op de borstvoedingsmaffia en ontketende daarmee een volksopstand. Waarom? Een reconstructie.
In de allereerste zin van het artikel wordt de toon gezet: "Anne is drie en heeft dorst. Ze klimt bij moeder op schoot en sjort het T-shirt omhoog." Vervolgens blijkt dit tafereel zich tot overmaat van ramp af te spelen in het openbaar. En niet zomaar in het openbaar, maar in een goed gevulde zaal. Met als klap op de vuurpijl dat het om een bijeenkomst blijkt te gaan van de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk. Als argeloze lezer ontkom je niet aan de gedachte dat die Vereniging wel heel eng moet zijn.
In het vervolg van het artikel wordt het allemaal natuurlijk erger en erger. Er is sprake van een "dubbelloops" kolf, de moedermelk wordt niet afgekolfd maar "afgetapt", en twee van de drie foto's waar borstvoedende moeders op staan, tonen "tandem-moeders" (die twee kinderen tegelijk voeden).
Als je langer dan zes maanden borstvoeding geeft, hoor je bij een bepaald soort "borstvoedings-believers", dat vaak ook nog met het hele gezin in één bed slaapt.
Ook wordt ruim aandacht gegeven aan de kwalijke praktijken van de "borstvoedingsmaffia", die flesvoedende vrouwen demoniseert, en ongevraagd aan je tepels gaat rukken als je ontwaakt uit de narcose van een keizerssnee.
Kortom: een fundamentalistische sekte, met bizarre rituelen. Dat is het beeld dat geschetst wordt van het borstvoedende deel der natie. Goed scoren natuurlijk bij de singles-doelgroep van het Volkskrant Magazine, maar minder vleiend voor het merendeel der borstvoedende moeders dat géén borstvoeding aan schoolgaande kinderen geeft, en géén dubbelloops jachtkolf gebruikt om de melk af te tappen.
Het gevolg van het weinig verheffende beeld dat hierdoor geschetst is, is dat borstvoeding opeens in een kwalijk daglicht is komen te staan, en dat borstvoedende moeders zich moeten gaan verdedigen. Op het Forum van Ouders Online vertelt een moeder bijvoorbeeld dat haar na het verschijnen van het artikel gevraagd werd of zij soms ook "zo'n fanatiekeling" is en of ze ook met de hele familie in één bed slaapt.
We namen contact op met de auteur van het artikel, om haar te vragen wat haar bewogen had om zo'n karikatuur van het borstvoeden neer te zetten. Haar commentaar luidde dat ze het niet zo bedoeld had, en dat het allemaal de schuld was van de Volkskrant. Zijzelf had een neutrale trend-analyse gegeven, en de Volkskrant had er een suggestief verhaal van gemaakt.
Zo bevat de tekst een opsomming van de gezondheidsvoordelen van borstvoeding. Graafland had ze als feitelijke constatering geformuleerd, maar de eindredactie heeft deze formulering zodanig bewerkt, dat de lezer wel moet twijfelen aan de juistheid ervan: "borstgevoede baby's zouden minder kans hebben (in plaats van 'hebben minder kans') op..." en dan volgt een opsomming van gezondheids-problemen waarover onder wetenschappers algemene overeenstemming bestaat.
Op onze vraag waarom Graafland niet ook formeel afstand neemt van het eindresultaat, antwoordde ze dat ze in de toekomst nog wel eens een stuk voor De Volkskrant wil kunnen schrijven. Voor het overige verwees ze ons door naar de hoofdredactie van het Volkskrant Magazine zelf. Zijzelf had aan de geïnterviewde moeders voldoende tekst en uitleg gegeven over de wijziging die het stuk buiten haar om ondergaan had, en daarmee was voor haar de kous af.
Eén van de geïnterviewde moeders laat weten dat Graafland inderdaad heeft uitgelegd dat de redactie van het Volkskrant Magazine "er bijzonder op gebrand was in het artikel te brengen dat de borstvoedingspromotie in Nederland veel te ver is doorgeschoten en dat flessenmoeders een schuldgevoel wordt aangepraat." Een andere moeder vindt dat ze "misbruikt" is "voor een totaal andere boodschap dan waarvoor de schrijfster me voor een interview gevraagd had."
De Vereniging Borstvoeding Natuurlijk was overigens totaal verrast en wist van niets: zij wordt onterecht genoemd in verband met de bijeenkomst van de voedende moeders die Graafland portretteert. In werkelijkheid ging het om een groepje langvoedende moeders, met wie Graafland contact gelegd had via een mailing-list op Internet.
De volgende stap leidde dus naar de Volkskrant zelf. Wat had hen bewogen om de neutrale strekking van het origineel om te buigen naar een schets van een exces?
De hoofdredacteur van het Volkskrant Magazine was echter niet bereikbaar voor commentaar. Ze zou ons terugbellen, maar we wachten nog steeds.
