23 februari 2007 door Justine Pardoen
Veel ouders worstelen met het dilemma dat het verstand soms iets anders zegt dan het gevoel. Discipline is nuttig maar verzaken mag ook. De leerplicht is okee maar schoolziek moet kunnen. Alcohol tijdens de zwangerschap is schadelijk, maar een glas wijn ontspant.
In deze aflevering laat Justine zien hoe lastig het is als je hart roept "Kinderporno, strafbaar!", terwijl het in de praktijk nog lang niet zo simpel is.
Het maken, bezitten en verspreiden van kinderporno is strafbaar. Bij het maken ervan is immers onherstelbare schade toegebracht aan kinderen. Het Meldpunt Kinderporno wil nu dat ook het maken van kinderporno in de virtuele wereld van Second Life verboden moet worden. Netwerk had er op 20 februari een uitzending over. Maar wat zijn daarvan de consequenties?
Virtuele kinderporno, waaronder gefotoshopt beeldmateriaal, is strafbaar sinds 2002. De desbetreffende wet is gemaakt als reactie op de praktijk dat mensen bestaand foto- en filmmateriaal bewerken, waardoor 'nieuwe' beelden gemaakt worden. Vaak waren de afgebeelde kinderen er dan niet meer zelf bij betrokken, maar ze ondervinden er natuurlijk wel schade van, omdat deze beelden levensecht zijn. Het Meldpunt Kinderporno ziet geen belemmering om de beelden van seks met kinderen in Second Life aan te pakken met het verbod op virtuele kinderporno. Netwerk meldde dat het Openbaar Ministerie proefprocessen wil gaan voeren, zodat er jurisprudentie ontstaat over virtuele kinderporno in virtuele omgevingen, zoals Second Life.
En als het niet verboden kan worden onder de huidige wetgeving, dan is er inmiddels een meerderheid in de Tweede Kamer (SP, PvdA, CDA) om er een nieuwe wet voor te maken, zo meldde Netwerk.
Zou daarmee een verbod op fantasie worden uitgevaardigd? Het Meldpunt Kinderporno vindt van niet. In de uitzending van Netwerk zeiden ze dat je je niet kunt verschuilen achter het idee dat het om het uitbeelden van een fantasie gaat, waarin de rol van het kind wordt gespeeld door een volwassene.
De makers van het spel noemen het een 'onschuldig rollenspel van volwassenen'. Maar Jos Buschman, psycholoog van de Mesdag-kliniek (een forensisch psychiatrisch centrum voor tbs-patiënten) vindt het beslist niet onschuldig. Hij verwacht binnen afzienbare tijd daders in behandeling die zeggen tot hun daden gedreven te zijn door hun ervaringen in Second Life. Buschman noemt Second Life "per definitie een leerschool voor pedofielen".
Ik vind het een lastige kwestie. In Second Life zal ongetwijfeld nog veel meer gebeuren dat niet door de beugel kan, of zelfs strafbaar is in het gewone leven. Moet dat allemaal worden aangepakt?
Arda Gerkens (SP) zei in Netwerk dat we seks met kinderen in Second Life wel móeten verbieden, omdat we er anders mee instemmen dat het gebeurt. Maar dat is natuurlijk onzin. Er gebeurt heel veel in de virtuele wereld van Second Life (en trouwens ook in de echte wereld), waar grote groepen mensen niet mee instemmen, maar wat toch niet verboden kan worden om die reden.
Stel je voor! Kinderen die "pief-paf-poef, en toen was je dood" op het schoolplein spelen. Moeten we dat verbieden omdat we anders ermee instemmen dat mensen vermoord worden? Moeten we het bordspel Cluedo verbieden, omdat we anders instemmen met 'moord met voorbedachten rade'? Moeten we de toneelstukken van Shakespeare verbieden omdat we anders instemmen met alle gruwelen die daarin verbeeld worden?
In fantasie en spel kan en mag nu eenmaal meer dan in het echte leven. Daar is het fantasie en spel voor.
De consequenties van dit soort verboden zijn werkelijk duizelingwekkend. Veel mensen (mannen en vrouwen) hebben wel eens een verkrachtingsfantasie. Het is denkbaar dat zulke fantasieën een rol spelen in gezonde seksuele relaties. Verkrachting is echter strafbaar. Worden de daders in die fantasieën met de voorgenomen wetgeving dan ook strafbaar?
Het lijkt een flauw gedachten-experiment, omdat je niet in iemands hoofd kunt kijken, waardoor het risico op ontdekking nihil is. Maar is dat wel zo?
Op dit moment kun je al met MRI-scans zien welke gebieden in de hersenen actief zijn als je ergens aan denkt. Ook worden er al interessante resultaten geboekt met gehandicapten die acties kunnen laten plaatsvinden door ergens aan te denken. Het is dus zeker niet ondenkbaar dat er op termijn apparatuur beschikbaar komt waarmee gedachten gelezen kunnen worden.
Uit onderzoek is gebleken dat mensen die overgaan tot seksueel handelen met kinderen ooit begonnen zijn met het kijken naar kinderporno. Dáárom noemde de psycholoog van de Mesdag-kliniek deze vorm van seks in Second Life een leerschool voor pedofielen. Ook Arda Gerkens (SP) en Samira Bouchibti (voorheen Abbos, PvdA) merkten op dat het kijken naar kinderporno leidt tot het daadwerkelijk plegen van seksuele handelingen met kinderen.
Maar zo mag je natuurlijk nooit redeneren. Als het regent, worden de straten nat. Maar als de straten nat worden, betekent dat nog niet dat het ook geregend heeft. De straten kunnen ook natgespoten zijn door de brandweer.
Het is net als met de stap van softdrugs naar harddrugs. De meeste harddrug-gebruikers zijn ooit begonnen met softdrugs. Maar dat betekent niet automatisch dat iedereen die softdrugs gebruikt altijd harddrugs zal gaan gebruiken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er geen enkel onderzoek bestaat waarin is aangetoond dat het kijken naar kinderporno altijd tot kindermisbruik leidt.
Ik vind het moeilijk hoor. Welk paard van Troje haal je in huis als je verwerpelijk gedrag in fantasiewerelden strafbaar gaat stellen volgens regels uit de gewone wereld. Waarom wel kinderporno vervolgen en niet moord, verkrachtingen, diefstal en verkeersovertredingen?
Waarom wel kinderporno vervolgen die zich afspeelt in de fantasiewereld van Second Life en niet in de fantasiewereld in iemands hoofd? Waar ligt de grens? Als mensen elkaar over hun fantasieën gaan vertellen? Als ze het op papier zetten en het met nog meer mensen gaan delen? Of als ze hun fantasieën gaan uitspelen in Second Life?
Of moeten we concluderen dat Second Life helemaal geen virtuele wereld meer is, maar een variatie op de echte wereld? In dat geval heeft ook dat weer duizelingwekkende consequenties. Dan zal er ook inkomstenbelasting betaald moeten gaan worden over het verdienen van Linden Dollars (het virtuele geld in Second Life), en OZB over het bezit van virtuele huizen, en zullen er verkiezingen gehouden moeten worden om de eigen bestuurders te kunnen kiezen.
Kortom, voor de bestrijding van kinderporno moeten we in de echte wereld zijn. Dat is al moeilijk genoeg.
