Wel of niet verplichten mee te gaan naar begrafenis oma
Mijn moeder is overleden. Dochter van 11 en zoon van 14 willen niet mee naar de begrafenis. Als ik vraag waarom niet dan krijg ik een antwoord dat ze er geen zin in hebben. Zoon zegt bij doorvragen dat hij altijd moet lachen als mensen gaan huilen omdat hij er zenuwachtig van wordt. De kinderen hadden best een goede band met oma maar ze zijn niet verdrietig zeggen ze. Ze vinden het bij het leven horen. Ook toen onze poes doodging. Hoorde ik alleen dat ze oud was en een mooi leven heeft gehad. Bij man hetzelfde. Ik sta daar heel anders in. Ik ben nu echt intens verdrietig en huil heel veel. Dit vinden ze zelfs een beetje grappig om mij te zien huilen. Ik zeg er wel bij dat het wel zal slijten en dat ik niet altijd zo verdrietig zal blijven. Moet ik mijn kinderen verplichten om mee te gaan omdat het er nou eenmaal bij hoort? Het zijn wel kinderen die prikkelgevoelig zijn dus dat kan ook wel meespelen. Op al die prikkels reageren ze met te hard praten of impulsief reageren. Zus stoot broer, broer gaat tekeer. Iedereen kijkt en dat merken ze niet eens op. Ik zeg dan steeds dat ze stil moeten zijn. Vermoeiend want het lijkt wel niet aan te komen op zo'n moment. Wat zouden jullie doen verplicht mee of niet?
condoleance?
hoi,
ten eerste gecondoleerd met het overlijden van je moeder.
Wat betreft al dan niet meegaan: als jij en man het eens zijn dat ze niet mee hoeven dan is dat jullie beslissing en dan kan de wereld het nog zo raar vinden maar dan is dat jullie beslissing.
Ik zou het op zich wel als een leermoment willen zien omdat het bij de opvoeding hoort dat je leert hoe je je gedraagt op dit soort momenten. Alleen gezien het feit dat het jouw moeder is kan ik me voorstellen dat dit niet echt een goede begrafenis is om het te leren.
Ik zou het daarom na de begrafenis en de tijd erna als onderwerp eens oppakken met hen en uitleggen hoe het met de gevoelens en handelingen van anderen zit op zo'n gelegenheid en hen daar in gaan 'opvoeden' desnoods zonder begrafenis. Prima onderwerp om eens uit te diepen, met de kinderen apart etc.
Het is namelijk niet nodig om van gedachten te veranderen over hoe je verdriet uit (huilen of niet) maar ze moeten zich wel kunnen 'gedragen' en zich min of meer kunnen verplaatsen in de andere aanwezigen.
Vind ik 
.
gr Angela
nou vergeet ik nog het volgende:
als je een condoleance organiseert, zouden ze daar dan misschien wel bij willen zijn, dacht ik. Maar dat geeft eigenlijk hetzelfde effect denk ik.
gr Angela
niet verplichten
Al voor je schreef dat ze prikkelgevoelig zijn had ik al een vermoeden dat dat het geval is. Ik denk dat dat gelach eigenlijk niet een reactie is omdat ze het grappig vinden, maar een uiting van die overprikkeling. Het is nogal wat: oma dood, mamma verdrietig en het vooruitzicht naar iets heftigs te moeten als een begrafenis is niet niks.
Als je eventueel op ziet tegen de reacties van de andere mensen als je kinderen er niet bij zijn, kun je dat oplossen door kortweg te zeggen dat het voor hen een beetje teveel is en dat ze op hun eigen manier afscheid hebben genomen. Verder geen uitleg geven, je bent niemand verantwoording schuldig.
En het is niet gelogen. Het is best veel voor ze. En dat komt eruit met hard praten, lacherig worden, impulsief worden, elkaar dwars zitten. Dat weten je kinderen best wel. En daarom willen ze waarschijnlijk niet mee. Heel verstandig eigenlijk van ze.
Heel naar, dat je zelf niets kunt met je verdriet in je gezin omdat man en kinderen op een andere golflengte zitten wat dit betreft. Heb je broers en zussen waar je het wel mee kunt delen?
Nog even iets anders: ik ben absoluut geen psycholoog, laat dat duidelijk zijn! Maar is er sprake van iets in het autistisch spectrum? Op zich doet het er verder niet toe of er wel of geen diagnose is, maar het doet me heel erg denken aan mijn eigen kinderen (met diagnose). Juist omdat ik weet waar hun gedrag vandaan komt, kan ik er beter mee om gaan en kan ik het stukje "het hoort er nu eenmaal bij" beter loslaten. "Het hoort er nu eenmaal bij" kan namelijk heel heftig zijn als je een autistisch spectrum stoornis hebt, met het door jou beschreven gedrag tot gevolg: gelach, hard praten en elkaar dwars zitten waarbij ze niet te corrigeren zijn. "Het hoort er nu eenmaal bij" heb ik uit ons gezinsleven geschrapt. Geeft een boel lucht! Ook als er geen diagnose is en je kinderen gewoon erg prikkelgevoelig zijn.
Nou
mijn kinderen zouden (ik heb het echt goed gelezen) dus echt mee moeten, ik zou het ze niet eens vragen. En welke begrafenis is dan wel goed om te leren dat je kinderen zich daar moeten gedragen?
Ik denk dat het allemaal heus wel meevalt en je moet in ieder geval je man tussen ze in zetten en eigenlijk moet jij gewoon naast je man zitten dus jullie in het midden en je kinderen links en rechts van jullie.
Niet meegaan omdat hij van de zenuwen gaat lachen? Dat is al helemaal geen argument want dat betekent dat hij nooit meer naar een uitvaart gaat. Hij kan beter leren dat dat heus wel meevalt en hij echt niet in een schaterlachen gaat uitbreken. Ik heb dit probleem wel van meer mensen gehoord en vaak is het maar heel even en dan gaat het wel over.
Mee dus, ze zijn tweedegraads en daar krijg je vrij voor.
Overigens
Ik tikte tegelijk met Sally. In de vraag staat geen etiket/diagnose dus ik geef antwoord op basis van de vraag maar dan nog: is het normaal dat je een kind wat gewoon naar school kan niet mee neemt naar een begrafenis omdat het een etiket zou hebben? Als mijn kind gaat lachen of anders doen hoort het nog steeds bij de uitvaart van zijn oma! Wat nu als ze wel een goede band met oma hebben maar Sally wil dat ze thuisblijven vanwege een etiket? Iedereen hoort toch in de maatschappij en daar hoort ook een uitvaart bij vind ik. Dus ook de gehandicapten en de mensen met een verstandelijke handicap of de mensen met een psychisch probleem.
Ze moeten het leren, ja. Maar niet nu.
Natuurlijk moeten ze leren om te gaan met hun emoties tijdens dit soort gebeurtenissen. Aan vermijdgedrag heeft niemand wat.
En dat staat los van eventuele etiketjes en diagnoses.
Maar ik denk niet dat dit het juiste moment is. Moeder is stuk van verdriet en heeft nu even wat anders aan haar hoofd.
Laat ze maar thuis, op die extra stress zit ze nu niet te wachten. Maar bij een volgende gelegenheid, bijv. een oom of tante, zou ik ze zéker meenemen en ze goed voorbereiden en grenzen stellen. Ga dan tussen hen inzitten zodat ze elkaar niet dwars kunnen zitten. Praat met ze over wat er van hen wordt verwacht, ze hoeven niet mee te huilen maar moeten zich wel gedragen.
Dat moet absoluut geleerd worden.
Maar nu even niet. Moeder heeft nu wat anders aan haar hoofd.
Jammer dat er mensen zijn die menen dat ik schreef dat een eventuele diagnose betekent dat ze dan niets hoeven te leren.
Je kunt ook
De gang van zaken uitleggen, hoe verloopt de begrafenis, wie komt er allemaal op bezoek, wie doet wat. Geef ze een rol in het geheel. Laat ze een lied zingen of een tekst voorlezen, of een presentatie geven. Of gewoon op hun plaats blijven zitten tot het over is.
Leg uit dat emoties of uitingen normaal zijn, het is jou (schoon)moeder of oma die overleden is.
Een begrafenis is samen stilstaan en nadenken over het leven van de overledene en stilstaan bij het overlijden van iemand die bij je hoort. Dat hoor je samen te doen, met iedereen die bij haar hoort.
Het geeft vast ongemakkelijke gevoelens maar het hoort bij het leven. En het kan ook mooi zijn om mee te maken.
Voor anderen
Ik lees in je tekst twee argumenten om naar een begrafenis te gaan: omdat je het zelf wil en omdat het erbij hoort. Het eerste gaat niet op want ze willen zelf niet, en voor het tweede argument zijn ze kennelijk weinig gevoelig.
Maar ik mis een argument: je gaat ook naar een begrafenis om de mensen die verdrietig zijn te steunen. Voor een ander. Jij bent verdrietig. Jij wil graag je gezin bij je hebben voor steun. Telt dat dan niet? Is dat geen argument voor je kinderen (en voor je man), dat hun aanwezigheid voor jou telt?
Ik weet niet in hoeverre zo'n argument in jouw gezin een rol speelt. In een ander draadje hier laatst kwam dat ook al ter tafel: dat je soms dingen doet om een ander een fijn gevoel te geven, ook al voel je dat zelf niet zo. Daar blijken mensen heel verschillend over te denken. Als dat in jouw gezin geen thema is dan is het lastig om dat nu bij een begrafenis ineens te introduceren.
Meedoen
Kinderen hier hielpen mee met het vullen van de rouwenveloppen en dan de postzegel er op. Ze konden oma elke dag even zien omdat ze thuis opgebaard was. We zochten samen een boeket uit namens het gezin voor op de kist. Zoon deed mee aan de kerkdienst en declameerde een psalm. Bij mijn vader zong hij met neven na afloop met zijn gitaar bekende popliederen die over rouw gaan. Ze durfden het uiteindelijk niet tijdens de dienst maar zaten wel gezellig bij elkaar te spelen en te zingen tijdens de receptie. We inspecteerden welke kleding we aan gingen doen op de dag zelf.
Het kan een tour zijn om ze over de drempel te helpen, maar uitleg kan helpen, en het verlangen om gewoon mee te doen met iets dat de meeste mensen meemaken.
ook mee
Ik zeg - natuurlijk gaan ze mee. Het is hun oma ten slotte.
Wel even wat "praktische" zaken regelen van te voren.
Neem de dienst van te voren met ze door. Wanneer gebeurt er wat.
En hoe gedraag je je dan.
Zorg ervoor dat ze NIET naast elkaar zitten. Blijkbaar hebben ze last van elkaar en jutten ze elkaar dan op.
Kunnen ze "onder de hoede" van een oom/tante oudere neef of nicht de dienst bijwonen? Of andere opa en oma?
En anders een Valdispertje van tevoren om de zenuwen wat te kalmeren?
leren
Als het even kan zou ik ze wel mee laten gaan. En idd had je dat niet moeten vragen. Ze gaan voor jou, hun oma merkt er niets meer van. Als je het nu niet doet, wordt de drempel om een keer wel te gaan steeds hoger, denk ik. Ze hielden van hun oma, ook al is het goed zo, maar ze gaan voor jou.
Ze moeten dit ook leren, een begrafenis/overlijden is ook ongemakkelijk en niemand heeft daar zin in. Je gaat er niet naar toe omdat je er zin in hebt?
Voor jou wel moeilijk dat ze je niet kunnen steunen, maar dat kunnen ze niet uiten, het is geen uitlachen. Neem je ook een vriendin mee voor jezelf? En vraag je man of ander familielid vragen om zich met je kinderen bezig te houden.
geen keuze
Dat zou voor mij geen keuze zijn die ik aan mijn kinderen voorleg. Dat zijn van die dingen in het leven die er gewoon bij horen: Als een zo direct naaste doodgaat ga je naar de uitvaart. Dat heeft verder helemaal niets van doen met 'willen' of 'zin hebben'. Kom op zeg!
Het argument dat ze het maar bij een andere uitvaart moeten 'leren' vind ik volkomen absurd. Ten eerste is er geen goed of fout in hoe iemand reageert bij zulke dingen en ten tweede: wat is dan in vredesnaam een gepaste uitvaart om te gaan oefenen??
Inderdaad
Het is hun oma, ze zijn oud genoeg, dus ik vind het niet meer dan vanzelfsprekend dat ze mee gaan. En dan kun je best wat voorbereidingen treffen (vertellen wat ze te wachten staat) en praktische oplossingen voor te verwachten problemen verzinnen (zorgen dat ze niet naast elkaar zitten, maar jij en je man tussen ze in), maar thuisblijven is geen optie.
Iedereen hoort erbij
Toen mijn opa overleed is mijn oudste (toen 4) voor het eerst mee geweest naar een uitvaart. Het was een traditionele katholieke uitvaart dus een lange zit. Veel van mijn neven en nichten hadden jonge kinderen en iedereen was erbij. En ja er gebeurden dingen die niet helemaal zo hoorden, er huilde een baby, er riep een peuter dat ze ook een broodje wilde, ze had honger! Het was wat chaotisch maar we waren daar allemaal samen op onze (( over)groot)vader naar zijn laatste rustplaats te brengen en dat was wel een heel bijzonder gevoel om eens echt met de hele familie bij elkaar te zijn.
Jaren later was ik op de uitvaart van een oom van mij. Een van zijn kleinkinderen heeft downsyndroom en in de dienst waren dingen ingepland waarmee hij op zijn eigen manier een bijdrage had in het afscheid van zijn opa. Wederom ging het niet vlekkeloos, hij pakte zijn moment en stal de show waardoor velen moesten lachen.
Wat geeft het? Kleinkinderen met wat voor gebrek dan ook horen erbij op de uitvaart als oma of opa overlijdt.
stickertje
Nou mijn jongste kind kan niet meer mee helaas. Maar die merkt er ook niks van als er een opa of oma (of als ik zelf) weg valt. Maar hij is wel een uitzonderlijk geval, we zouden dan alleen maar met hem bezig zijn en hij zou gigantische buien krijgen, we zouden de zaal worden uitgezet
Maar elke hogere ontwikkelingsleeftijd dan die van mijn kind zou ik meenemen. TS kent haar kinderen en moet zich niet voor het gelach schamen (al snap ik dat wel hoor)
Mijntje
Dat is dan jouwn eigen weloverwogen besluit en als hij echt zoveel overlast geeft dan snap ik dat, snapt jouw familie dat en heeft iedereen er vrede mee.
Ik wilde met mijn verhaal aangeven dat kinderen, die nog nooit een uitvaart hebben meegemaakt, niet altijd volgens de regels reageren en dat er wat mij betreft ruimte mag zijn voor die kinderen. Zeker als de oma of opa overlijdt.
Prikkelgevoelig.
Prikkelgevoelig, sociaal wat onhandig, als dat de reden is om niet mee te gaan hoeft half Nederland niet meer naar officiële gelegenheden.
Een uitvaart heeft ook invloed op mij, ik sta stijf van de verkeerde prikkels. Maar om daar nu een diagnose of etiket aan te hangen, of een excuus om niet te gaan?
Nee, uit respect voor oma en medeleven voor jou en andere nabestaanden, ze horen er bij te zijn. Dat ze anders met de dood omgaan, nuchter, staat er ook los van. Je man, die heeft nu de taak om te zeggen; "Natuurlijk gaan jullie mee, dat doe je voor mama".
Maar goed, als jij en je man het eens zijn dat ze niet meegaan is dat jullie beslissing.
hier dezelfde leeftijd
En ergens de komende tijd komt het hier ook. Niet meegaan is geen optie. Niets doen wel en ik vermoed dat wij ook even gaan kijken of we condoleancerij kunnen vermijden. Maar er niet zijn is geen optie. Ik zou ze die ruimte niet geven. Dit hoort bij het leven.
Ik was
Ik was meer gebiologeerd door het stukje dat ze het niet erg vinden omdat dood bij het leven hoort. Dat ze er niet verdrietig om zijn. Ook dat ze het grappig lijken te vinden dat jij verdrietig bent. Het lijkt me zo niet bij de leeftijd passen om dat te zeggen, want hoeveel overlijdens hebben ze dan al meegemaakt?
Verder: gewoon mee. Verdriet en overprikkelt zijn mag.
Moeders kunnen dat heel vaak heel goed: verdrietig zijn en ook even een arm om je kind slaan of die tot stilte manen. Dat kan vader ook lijkt me en dan houd je ze elk aan een kant, dus vader en moeder in het midden en kind links en rechts daarvan.
Vaak valt het achteraf wel mee en zo niet dan zijn ze er toch bijgeweest. Rouwen komt achteraf meestal pas en dan ben je weer in je dagelijks bestaan.
Jong
Toen mijn oma stierf was ik 11. Het was destijds in "onze" kringen not done om kinderen onder de 18 mee te nemen naar een begrafenis, nog niet eens van je eigen oma. Ik vind dat vreselijk en ervaar dat nu als bewust buitensluiten. Toen mijn ouders stierven, zes jaar na elkaar, waren gelukkig alle kleinkinderen erbij en ze hebben allemaal iets gedaan/meegeholpen of georganiseerd. Niemand had een keuze. En nog iets: er waren veel mensen uit alle hoeken en krochten van hun leven. Voor iedereen een verrassende bijkomstigheid om al die mensen bij elkaar te zien en te spreken. Kleinkinderen hebben daar, ondanks het verdriet en het ongemakkelijke, mooie herinneringen aan. Ik oordeel niet over andermans keuze, maar ik begrijp oprecht niet goed waarom de kinderen niet meegaan naar hun eigen grootouders.
mijk
Mijk, ik heb je een berichtje gestuurd op FB; ik weet niet hoe actief je daar nog bent.
gelukt!
Lief! Dank...
wel verplicht
Mijn kinderen moeten mee. Ook als ze het eng vinden, niet leuk, saai, bang om te gaan lachen, stom etc. Een begrafenis daar ga je naar toe om er te zijn voor de nabestaanden. Niet voor jezelf.
Soms moet iets. Ook als het niet leuk is.
Als ze zich echt niet kunnen gedragen voor een uurtje dan zou ik ze in ieder geval niet naast elkaar laten zitten. Loop in ieder geval de begrafenis stap voor stap met ze door. Vertel wat je van ze verwacht en hoe lang alles ongeveer duurt.
lika
Jeetje wat een nare situatie, wat zul jij je ook alleen voelen met je verdriet!
Ik kan me voorstellen dat het moeilijk ligt, maar zou toch de kinderen stimuleren mee te gaan. Misschien kun je ze wel voor een bepaald deel van de plechtigheid óntslaan'. Bijv. dat ze in ieder geval niet in het rijtje hoeven te staan om iedereen een handje te geven. Of niet de lange kerkdienst, maar wel mee op het kerkhof.
Ik wens je veel sterkte...en gecondoleerd.
hier wel mee
Maar had voor zoon (toen 8) wel geregeld dat hij met mijn ouders mee kon (uitvaart van oma van man).
Toen we vorig jaar een uitvaart hadden van de opa van mijn man is mijn zoon gewoon mee gegaan. Heeft geholpen met de kist ed, hij was toen 11. Een neefje (met asperges zo hij het zelf zegt, 10 jaar) was niet mee, juist omdat hij ging lachen ed.
Zolang er iemand achterwacht kan zijn zou ik zeggen, mee!
Mijn kinderen zouden uiteraard gewoon mee gaan naar de begrafenis. Dat zou voor niemand een vraag zijn verder.
Ik vind jullie situatie wel ietwat vreemd klinken. Het lijkt alsof je kinderen een handicap hebben of er anderszins wat aan de hand is zoals je de kinderen beschrijft?
Het komt mij enigszins bevreemdend over dat een 11 jarige en een 14 jarige zo weinig empathie hebben dat ze zich niet in kunnen leven in je verdriet. En het is ook wat vreemd dat je nu je al zorgen maakt of kinderen van die leeftijd zich bij een begrafenis netjes zullen gedragen. Daar zou ik me bij een peuter nog druk over maken maar ik mag hopen dat een kind van 4+ prima een uurtje rustig kan zitten. Laat staan een 11 jarige en een 14 jarige.
In elk geval lijkt het alsof er bij jullie heel wat meer aan de hand is met de kinderen.
Daarom weet ik ook niet om mijn advies passend is. Bij ons zou niemand zich zelfs maar afvragen of ze wel of niet meegaan. Natuurlijk gaan ze mee. Dat vinden de kinderen zelf ook volkomen logisch. Zij horen er toch ook bij? En zij willen momenten van verdriet dus ook samen delen en anderen tot steun zijn. Ik zou heel verbaasd zijn als ze niet mee zouden willen en daarover serieus met ze in gesprek gaan. Ik denk dat mijn kinderen er uiteindelijk spijt van zouden hebben als ze niet mee zouden gaan en dus zou ik hun wel dwingen. Daarnaast zou ik het ook kwestie van respect vinden voor de overledene en voor de nabestaanden.
Ik zou dit nooit verplichten
Maar het iei wel als een vanzelfsprekendheid presenteren.
Dat stadium ben je voorbij.
Ik zou naar hen toe uitstralen dat je gewoon verwacht dat ze meegaan, en zo veel mogelijk drempels wegnemen.
Veel uitleggen waarschijnlijk, onjuiste gedachten corrigeren, zoals dat ze niet zichzelf mogen zijn dan.
Praktische rituelen lijken me heel geschikt voor hen, aangepast aan wat ze willen. Ik weet niet of je de uitvaart mee organiseert?
Maar niet verplichten, zou ik zelf niet doen. Willen ze echt niet, overleggen over hoe ze dan wél betrokken kunnen zijn of afscheid kunnen nemen. Dat afscheid nemen is belangrijk, dat belang kunnen ze zelf niet overzien.
En ja, ik zou ook uitleggen dat het voor jou een grote steun is als ze erbij zijn. Maar ik zou daarin ook niet overdrijven, niet gaan manipuleren.
mee
Van mij zouden ze op die leeftijd zeker meemoeten. Vanzelfsprekend. Leuk of niet doet niet terzake, voor zover ik weet zijn begrafenissen nooit leuk. Dat het de begrafenis van oma is vind ik nog meer een reden om te gaan.
Afgelopen jaar hadden wij een begrafenis van de opa van man (toen was oudste 9) en hoefde hij niet mee. Hij had ook niet zo'n band met deze man. Onze kinderen zien hun opa en oma vrijwel wekelijks dus dan vind ik het wel passend en respectvol.
Ik ben overigens benieuwd wiens begrafenis Sally kiest 'om het te leren'. Volgens mij kan je je op de begrafenis van je oma wel iets meer permitteren dan op die van iemand die wat verder weg staat.
precies anna
'Ik ben overigens benieuwd wiens begrafenis Sally kiest 'om het te leren'. Volgens mij kan je je op de begrafenis van je oma wel iets meer permitteren dan op die van iemand die wat verder weg staat.'
Sally dacht in haar tweede posting aan een tante of oom. Fijn want dat is dus de broer of zus van TS of haar man. Leuk als je daar dan een beetje moet gaan zitten opvoeden. Kom op zeg zoiets duurt vaak nog geen uur, natuurlijk kan een kind zich daar even gedragen en als dat niet kan: dan maar niet. Een oom/tante is verder weg dan een oma dus het kind hoort hier gewoon bij en als het gaat lachen hoort het er ook bij.
Er is nog steeds een vader in het gezin om de kinderen een beetje rustig te houden en vaak doet de sfeer al genoeg, ze zitten niet in een restaurant ofzo waar je je gang kan gaan.
tante of oom
Van de TS natuurlijk, niet van de kinderen. Of eigenlijk iemand die wat verder van je af staat dan je eigen moeder.
Zodat je niet kapot van verdriet óók nog eens je kinderen moet opvoeden richting geaccepteerd gedrag op een begrafenis.
En er is een vader in het gezin, ik zou ook zeggen "laat die de kinderen begeleiden naar en tijdens de begrafenis", maar blijkbaar ligt dat niet voor de hand? Maar dat weet ik natuurlijk niet zeker.
Overigens heb ik dit zelf nooit bij de hand gehad, hoewel ik het gedrag op zich wel herken. Maar nooit tijdens een begrafenis.
