1 januari 2000 door Ward van Alphen

Computer in zijn hoofd geeft bevelen (8 jr)

Mijn neef van 8 jaar heeft een geheim: hij vertelde mij toen ik eens vroeg hoe het kwam dat hij steeds zo wisselend reageert op van alles dat hij een computer in zijn hoofd heeft die hem beveelt dingen te doen: soms goede soms slechte.

Bij mij geeft hij regelmatig aan dat zijn computer hem een opdracht geeft, bijv. om wel of niet netjes te drinken. Hij heeft tegen mij gezegd dat ik ook een computer heb en dat die in verbinding staat met de zijne. Als ik iemand iets vertel over zijn geheim, dan weet hij dat meteen via zijn computer en dan zorgt zijn computer ervoor dat er wat met mij gebeurt.

Ik maak me hier ernstig zorgen over. Eerst dacht ik dat het een onzichtbaar vriendje was, maar dit lijkt me verder te gaan. Heeft u een advies voor mij wat ik moet doen? Mijn zus wist er niets van af. Wel is mijn neef vaak onhandelbaar en zit ze met haar handen in het haar over zijn gedrag omdat het onvoorspelbaar is.

Antwoord

Een moeilijk probleem om iets over te zeggen, ook al omdat je eigenlijk meer over uw neefje zou willen weten. Zoals: hoe gaat het op school, hoe gaat hij met vriendjes om, is hij tegen iedereen onhandelbaar of alleen bij bepaalde personen? Verder vraag ik me af in welke context uw neefje u dit geheim heeft verteld: spontaan, of als reactie op een vraag van u?

Je probeert je zo een beeld te vormen van dit kind met dit verhaal. U vertelt dat hij wisselend gedrag vertoont, en vaak onhandelbaar is. Zijn moeder weet er niet goed raad mee, en ook u maakt zich zorgen. Ik vraag me nog wel af of u zich het meeste zorgen maakt over "de computer", of over de overige problemen die er zijn.

Angst maskeren

Het verhaal doet me denken aan een vraag over een meisje van zes met een "mannetje in de buik" van begin april. U moet dat nog maar eens nalezen in ons archief. Dit meisje is jonger dan uw neefje, het is waarschijnlijk dat hoe ouder kinderen worden, hoe minder vaak dit soort verhalen voorkomen. Ook kreeg ik bij dat meisje meer de indruk dat ze angstig was, terwijl u daar niets over schrijft. Maar het is natuurlijk heel goed mogelijk dat ook bij uw neefje een vorm van angst een rol speelt (soms kunnen angstige kinderen stoer en druk gedrag gaan vertonen om hun angst te maskeren en/of de baas te worden).

Alibi

U vertelt dat de computer hem aanzet tot het doen van stoute dingen. Je kan er dan tegenaan kijken als een soort gewetensprobleem: hij durft niet op een directe manier opstandig te zijn, misschien mag hij dat van zijn geweten niet, het interne conflict wordt dan "opgelost" doordat de computer hem een soort alibi geeft. Op deze manier kan hij er niets aan doen.

Agressie en boosheid

Meestal zijn dit onbewuste processen, die te maken hebben met dat een kind niet goed met gevoelens van agressie en boosheid kan omgaan. Misschien dat uw neefje zichzelf weinig ruimte hierin kan geven, wellicht dat ook een rol speelt hoeveel ruimte hij van zijn omgeving krijgt.

Je kunt je voorstellen dat een van nature druk en ondernemend kind telkens weer tegen grenzen aanloopt, erg door de omgeving gestructureerd moet worden, zich dus erg ingeperkt voelt en daar weer boos en verdrietig om is. Het kan helpen om over dit thema eens met hem te praten, en te zoeken naar manieren waarop hij zijn energie (en emoties) op een acceptabele manier kwijt kan.

Niemand kan hem wat maken

Aan de andere kant: het schijnbare gevolg van dit verhaal is dat niemand hem meer wat kan maken. In plaats van dat je boos wordt om zijn stoute gedrag, ga je je zorgen maken vanwege dit verhaal. En kan een kind nog wel op zijn kop krijgen voor iets wat hij niet zelf heeft bedacht?

Let wel: dit betekent niet automatisch dat uw neefje dit allemaal opzettelijk verzint -- alhoewel je die mogelijkheid ook niet helemaal moet uitsluiten. Maar in elk geval kun je er niet omheen dat dit verhaal iets losmaakt bij zijn omgeving.

Praten én gewoon corrigeren

Los van dit "computer-verhaal" zou je hem toch verantwoordelijk moeten houden voor zijn eigen daden, en daar ook consequenties aan blijven verbinden. Het één hoeft het ander ook niet uit te sluiten: je kan best met hem in gesprek gaan over hoe moeilijk het leven soms voor hem is, en tegelijkertijd duidelijk blijven maken dat bepaalde dingen toch echt niet kunnen. Wederom zou ik -- net als bij het "mannetje in de buik" -- vooral ingaan op de boodschap achter het verhaal, en zo min mogelijk nadruk op "de computer" leggen.

Natuurlijk moet u dit aan zijn moeder vertellen -- waarom zou u het niet doen? Dat is toch heel duidelijk in zijn belang. Bovendien denk ik dat zijn moeder het meest begrijpt van de context van wat hier nu speelt.

Kans op psychose?

Moet je je zorgen maken voor een ontwikkeling richting een psychose? Dat is erg zeldzaam bij zulke jonge kinderen, u beschrijft bovendien veel meer "lastig en druk gedrag". Dat kan ook bij een psychotische stoornis horen, maar wijst veel vaker op anderssoortige problematiek. Als de moeder er niet uitkomt, is het natuurlijk verstandig om deskundige hulp in te roepen.