1 januari 2000 door Ward van Alphen
Mijn dochtertje van 4,5 jaar wil niet meer bij haar oma logeren. Er is niets vervelends gebeurd, maar ze lijkt zich opeens bewust van de keuze die ze dan moet maken: bij mama blijven of weggaan. En aangezien ze erg graag bij mij is gaat ze dus niet meer logeren. De laatste keer dat ze ging logeren heeft ze gehuild tot ik haar weer op kwam halen.
Ze heeft de laatste tijd steeds vaker moeite met kiezen: neem ik nou dit of dat koekje, etc. Ook alleen bij vriendinnetjes spelen wil ze niet tenzij ik meega. Een oppas accepteert zij niet meer, dat wil zeggen ze laat zich niet meer door iemand anders troosten dan door mij. Voorheen huilde ze ook altijd als ik wegging maar na enige tijd vond ze toch altijd haar draai wel weer.
Op school functioneert ze prima, ook bij het afscheid nemen.
Moet ik ervoor zorgen dat ze minder "aan mij hangt"? En zo ja, hoe kan ik dat het beste doen? Of is het gewoon een ontwikkelingsfase en moet ik het niet willen logeren e.d. laten rusten?
Uit uw verhaal begrijp ik dat uw dochtertje eerder wel een periode van een soort verlatingsangst gekend heeft, maar dat deze langzaam is overgegaan. De laatste tijd neemt de verlatingsangst weer toe. Bij het naar school gaan zijn er helemaal geen problemen -- en daar vinden we toch vaak de klassieke voorbeelden van verlatingsangst.
Hoe moeten we dit nu plaatsen? Je zou eigenlijk wat meer informatie willen hebben over wat de ideeën/fantasieën van uw dochtertje zijn bij deze gebeurtenissen. Wellicht laat ze er iets over los, maar vaak zullen kinderen van deze leeftijd nog niet goed kunnen uitleggen waarom ze bepaalde dingen doen.
Soms kun je dan op een indirecte wijze meer te weten komen; door middel van spel, of samen tekenen bijvoorbeeld. Waarschijnlijk is er toch wel iets van de achtergrond bij u bekend, althans: u legt zelf het verband met keuzes maken, en met de relatie met u als moeder.
Je kunt je afvragen of er nog iets anders meespeelt dan angst, namelijk de wil. U schrijft een paar keer dat uw dochtertje iets niet wil, en ook dat ze iets niet accepteert. Nu weet ik niet hoe het met de wil van uw dochtertje gesteld is, maar op deze leeftijd lopen sommige kinderen opnieuw aan tegen het conflict van wat ze willen en wat kan en mag.
U schrijft dat ze zich van een keuzemogelijkheid bewust is geworden, namelijk bij u blijven of weggaan. Ik vraag me af of dat helemaal reëel is, want ik neem aan dat u als ouder bepaalt wanneer u weggaat of niet. Maar in het algemeen nemen de keuzemogelijkheden in het leven toe naarmate kinderen ouder worden.
Aan de andere kant wordt er in het sociale contact met anderen toenemend verwacht dat een kind rekening houdt met anderen, begrijpt dat het niet altijd zijn/haar zin kan krijgen, dat sommige behoeften uitgesteld moeten worden. Dat moeten kinderen leren.
Het ene kind pakt dit makkelijker op dan het andere. Dit kan dus een hoop frustraties met zich meebrengen voor een kind. Een hoop boosheid ook. Een kind kan er van alles bij fantaseren, en daar ook weer angstig van worden. (Bijvoorbeeld: een kind is boos op moeder die iets doet wat zij niet wil, en fantaseert als reactie daarop over allerlei vreselijke dingen die moeder zouden kunnen overkomen, en wordt vervolgens angstig van deze fantasieën - voelt zich er schuldig over, of is bang dat ze echt uitkomen).
Het gevaar zit erin dat ik er nu wat uw dochtertje betreft naast zit. Misschien huilt ze niet alleen uit angst, maar ook omdat ze haar zin niet krijgt. Soms spelen er omstandigheden in het gezin waardoor verlatingsangsten terugkeren. Of er zijn spanningen op een heel ander vlak, bijvoorbeeld school. Je moet ook altijd voorzichtig zijn om ideeën op een kind te gaan projecteren.
Hoe zou u zich nu het beste kunnen opstellen? Het lijkt mij normaal voor een kind van deze leeftijd dat ze speelt met andere kinderen, en dat u er bij gelegenheid niet bent, en een ander zich over haar ontfermt. Je kan er achter proberen te komen of er bepaalde dingen zijn in het contact met anderen waar ze moeite mee heeft, en bekijken hoe u haar daarbij kan ondersteunen.
Maar het uit de weg gaan van angsten/"normale" moeilijke gebeurtenissen: daar wordt een kind meestal niet beter van. Het versterkt vaak juist de angst. Als een kind ziek is, of een moeilijke fase doormaakt, dan kan je best dingen die het moeilijk vindt even laten zitten. Maar niet te lang!
En ik denk dat je het "minder aan u hangen" niet kunt forceren, maar dat het er meer om gaat dat ze contacten met anderen niet uit de weg gaat (en dat u ze bevordert).
In uw vraag kan ik niet teruglezen of er ook een vader in het spel is. Als dat wel het geval is, dan kan deze een belangrijke rol spelen in het losmakingsproces van uw dochter. En zo niet, dan is er hopelijk geen man overboord, maar wordt de betekenis van mensen buiten het gezin iets groter.
Hopelijk brengt dit relaas u op enkele bruikbare ideeën.
