25 september 2009 door Joanna Sandberg
Van mijn eerste man, die overleden is, heb ik twee dochters van 9 en 6 jaar. Met mijn huidige man hebben we een drieling (meiden) van bijna 4 jaar.
Onze oudste dochter vertoont sinds een aantal maanden vreemd gedrag. Wil niet eten, is teruggetrokken, heeft nachtmerries, heeft "vage buikpijntjes', en wil nergens over praten. Daarnaast heeft ze regelmatig huilbuien en paniekaanvallen.
Ze doet het op school qua prestatie prima, maar wordt regelmatig aangesproken op verbaal agressief gedrag en zichzelf afzonderen van de rest.
Tot voor kort was er niks aan de hand. Ze was vrolijk, levendig en aanwezig. We hebben geen idee wat er gebeurd kan zijn. Ik hoop op wat advies, want wij hebben alles al geprobeerd.
Uw dochter was altijd een vrolijk, levendig en aanwezig kind. Tot een aantal maanden geleden. Toen is er een gedragsverandering opgetreden en nu vertoont ze vreemd gedrag.
Ik zet het allemaal nog even op een rijtje:
Dit ziet er ernstig uit. Ik vermoed dan ook dat er iets heel naars is gebeurd. Ze kan er niet over praten, maar toont in haar gedrag hoe rot ze zich voelt.
Ik ben uitdrukkelijk geen expert op dit gebied, maar wel een ervaren psycholoog, pedagoog en gezinstherapeut, en als ik dit zie moet ik toch denken aan seksueel misbruik. Ik hoop dat ik het mis heb, maar een aantal dingen zijn echt opvallend. Vooral dat uw dochter altijd een aanwezig kind was, maar nu niet meer, ook niet op school. Ze trekt zich terug. Oftewel: ze wil niet aanwezig zijn. Dat past bij misbruik.
Maar ook door de overige dingen die u beschreef ('vage buikpijntjes', verlies van eetlust, verbaal agressief gedrag, nergens over willen praten, huilbuien en paniekaanvallen) moest ik hieraan denken. Want kinderen die seksueel misbruikt zijn, tonen vaak deze gedragingen in deze combinatie.
Hoe komt u er nou achter wat er gebeurd is, en hoe kunt u uw dochter helpen?
Neem uw dochter in ieder geval serieus (wat u al doet natuurlijk, door uw vraag aan ons voor te leggen) en luister goed naar haar. Voor kinderen is het vaak heel moeilijk om over nare gebeurtenissen te praten, en praten over seksueel misbruik is al helemaal verschrikkelijk moeilijk. Het is schaamtevol, en ze voelen zich vaak schuldig en angstig.
Het schuldgevoel kan ook nog eens versterkt zijn door de dader, die het kind de schuld geeft van wat er gebeurd is, en het kind medeplichtig probeert te maken. Ook kunnen er dreigementen zijn geuit, zoals: "Vertel het aan niemand, en als je het wel doet gaan er heel akelige dingen gebeuren." Dat kan een kind heel angstig maken.
Ga met uw dochter praten en stel open vragen, oftewel: vragen waar verschillende antwoorden op mogelijk zijn. Dus niet: "Heeft iemand je ergens aangeraakt waar je dat niet wilde?" Dat is geen open vraag maar een ja/nee-vraag, waarbij je zelf al een beschrijving van de gebeurtenis geeft. Een open vraag zou zijn: "Vertel eens wat er toen-en-toen gebeurd is". Of: "Met wie was je ook alweer in de vakantie gaan zwemmen?"
Zeg er eerlijk bij dat u zich ongerust maakt over haar, en dat u bezorgd bent. Want ze was altijd zo vrolijk, en nu is ze ongelukkig. En dan noemt u al haar gedragingen op.
Vertel haar ook dat er twee soorten geheimen zijn:
Niet leuke geheimen moet je altijd vertellen (aan iemand die je vertrouwt, zoals je moeder) omdat je daarmee van je nare gevoel afkomt. Je hoeft ook niet bang te zijn dat er dan iets akeligs gebeurt, want je moeder zal nooit boos worden over dat soort dingen, en je altijd troosten en beschermen, etc.
Voeg daaraan toe dat zij er niks aan kan doen, wat er ook gebeurd is, en wat een ander ook gezegd heeft.
Ik kan mij voorstellen dat u zélf boos, angstig of verdrietig bent. Belangrijk is echter om uw eigen emoties niet te delen met uw kind, maar met andere volwassenen. Want als u overstuur raakt, raakt uw dochter dat ook, en waarschijnlijk nog erger dan uzelf.
U moet er zijn voor haar, en dat kan alleen als u rustig blijft. Hoe moeilijk dat ook is.
Tenslotte nog dit. De dader is vaak een goede bekende van het slachtoffer, wat het nog moeilijker maakt dan het al is.
Kinderen zijn gewend dat bekende volwassenen aardig en te vertrouwen zijn. Een bekende dader doet vaak heel erg aardig, maar is niet te vertrouwen. Dat is zó ingewikkeld om te begrijpen, en al helemaal om erover te praten. Probeer dat te begrijpen en er begrip voor te hebben.
U kunt proberen om erover te praten op de manier die ik aangaf. Lukt dat niet of niet goed genoeg, of komt er iets uit waar u zelf geen raad mee weet, dan kunt u advies vragen bij uw huisarts, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), of Bureau Jeugdzorg. Zij kunnen u verder helpen, en zonodig een onderzoek (laten) instellen.
Succes en sterkte!
