17 maart 2006 door Aleid Grijpma

Hoe help ik mijn zoon van zijn gepieker af? (6 jr)

Onze zoon van 6 piekert erg veel als hij gaat slapen. Hij wil ons nauwelijks vertellen waarover hij piekert en klaagt dat het allemaal maar in zijn hoofd gebeurt.

Soms komt er na lang aandringen een onsamenhangend verhaal. Dan lijkt het om spannende dingen te gaan, zoals een optreden op school, of natuurrampen, of dingen die hij ergens heeft opgevangen.

Hij vindt het erg moeilijk om ons erover te vertellen. Hoe kunnen we hem helpen?

Opvoeding en gedrag

Anoniem: "Mijn kind is seksueel misbruikt en dit heeft ons als gezin gebroken door wanhoop en twijfel"

Antwoord

Op zich is het niet ongewoon dat een kind in de basisschoolleeftijd gaat piekeren, oftewel angsten en zorgen gaat ontwikkelen. In deze fase staat namelijk de ontwikkeling van het geweten centraal, wat kan leiden tot allerlei zorgen, bijvoorbeeld dat je in de gevangenis kunt komen als je iets fouts hebt gedaan, of dat je niet kunt voldoen aan de verwachtingen van jezelf of anderen.

Ook zie je in deze periode de angst voor doodgaan of andere rampen ontstaan, evenals de angst dat mensen waar je van houdt er misschien niet meer zullen zijn.

Cognitieve ontwikkeling

De angsten in de basisschoolleeftijd zijn anders dan die in de kleuterperiode. Dan kunnen kinderen bijvoorbeeld nog vreselijk bang zijn voor monsters of wilde dieren, waar ze opeens 's nachts wakker van kunnen worden, heftig huilend en ontroostbaar.

Maar in de basisschoolleeftijd beginnen de angsten langzaam te verschuiven. Dat heeft vooral te maken met de cognitieve ontwikkeling, oftewel de ontwikkeling van het denken. Een kind van 6 kan bijvoorbeeld al veel beter relativeren dan een kleuter, en snappen dat er niet zomaar een wild dier in je kamer kan staan. Ze gaan zich dan meer druk maken over dingen die in het dagelijks leven gebeuren, bijvoorbeeld op school.

Lastig

Op zich is het dus niet abnormaal wat er met uw zoon gebeurt. Hij kan zich er echter niet makkelijk over uiten, wat het wel wat lastiger voor hemzelf maakt.

Ook lastig kan zijn dat al dat gepieker tot slaapproblemen kan leiden, of alsmaar uit bed komen, of druk op u uitoefenen dat u bij hem blijft. Verder was ik benieuwd of uw zoon nog last heeft van andere angsten, zoals scheidingsangst (verlatingsangst).

Maar aangezien u over al die dingen verder niets zei, laat ik dit verder rusten.

Angstige ouders

De meeste kinderen groeien er vanzelf overheen. Maar soms gaat het niet vanzelf. Die kinderen zien wij dan op onze polikliniek. Bij hen valt vaak het volgende op:

• Overerving - soms heeft een van de ouders vroeger dezelfde klachten gehad, en soms heeft zo'n ouder nog steeds last van angstklachten of zelfs een angststoornis. (We spreken van een stoornis als de klachten het dagelijks leven zodanig beïnvloeden dat het functioneren ernstig belemmerd wordt.) Als dit het geval is, kan er sprake zijn van overerving. De kinderen van dit soort ouders reageren dan vaak angstiger op 'gewone' angsten (die passen bij hun ontwikkelingsfase) dan hun leeftijdsgenoten.

• Beïnvloeding - vaak zien we dat ouders op een angstige en bezorgde manier met de angsten van hun kinderen omgaan. Dat kan leiden tot het in stand houden van een vicieuze cirkel. Het kind 'leert' dan van zijn ouders hoe angsten je angstiger kunnen maken. In dit geval hoeft het niet per se om angstige ouders te gaan, maar wel om ouders voor wie het moeilijk is om op een rustige en consequente manier met de angsten van hun kinderen om te gaan.

Praktische tips

• Het belangrijkste is dat uw zoon leert om zélf tegen zijn gepieker op te kunnen.

• Benader uw zoon rustig en consequent, maar geef hem geen bijzondere privileges (bijvoorbeeld door bij hem te gaan liggen). Dat leidt immers niet tot meer weerbaarheid, terwijl dát nu juist is wat hij op moet gaan bouwen.

• Meestal heeft het niet zoveel zin om erachter te komen waar zo'n kind nu precies over piekert. In plaats daarvan vertelt u uw zoon dat hij gaat leren hoe hij over iets anders kan gaan denken als hij gaat piekeren. Bijvoorbeeld over zijn verjaardag, en de cadeautjes die hij wil hebben. Over iets leuks dus. Maar zelfs schaapjes tellen is een goede methode!

• Daarnaast kan het goed zijn om te kijken hoe hij naar bed gaat. Laat hem bijvoorbeeld nog even lezen, of lees samen met hem, zodat hij de dag op een prettige manier kan afsluiten.

• Als hij erg aangeslagen raakt van bepaalde films, het nieuws, etc, laat hem daar dan niet vlak voor het slapen gaan naar kijken.

• Blijf goed in de gaten houden hoe u zélf reageert op het gepieker van uw zoon. Als u bijvoorbeeld laat merken dat u medelijden met hem heeft, dan gaat hij zich waarschijnlijk nog zieliger en angstiger voelen.

Succes ermee!