2 februari 2007 door Aleid Grijpma

Hoe help je een PDD-NOS'er met school? (14 jr)

Mijn zoon is bijna 14 en zit in HAVO 2. Sinds groep 5 van de lagere school weten we dat hij PDD-NOS heeft, een vorm van autisme.

Het leren komt hem niet aanwaaien; hij doet erg zijn best en hij gaat ook naar een huiswerk-begeleidingsklas. Wij als ouders helpen ook door hem regelmatig te overhoren.

Maar toch is hij niet eerlijk over zijn resultaten. Hij verbloemt de slechte cijfers die toch later op zijn cijferlijst wel weer terugkomen. Nu na de zoveelste aanvaring is de sfeer in huis slecht en we weten niet goed hoe we verder moeten.

We hebben eerlijkheid hoog in het vaandel staan, en we vinden een paar onvoldoendes helemaal niet zo'n ramp. Dat weet hij ook, en toch... Heeft u een advies?

Opvoeding en gedrag

Helpen met huiswerk: voorkom strijd met deze 10 tips

Antwoord

Dit is inderdaad lastig. Niet alleen voor u, maar zeker ook voor uw zoon. Het eerste wat in mij opkwam, was of u eigenlijk niet te veel van hem verwacht.

De vraag is dus vooral: wat kun je wel en niet verwachten van een kind met PDD-NOS? En vervolgens: hoe ga je daar dan mee om?

Thuiskomen met een slecht cijfer

U vertelde dat u een paar onvoldoendes helemaal niet zo'n ramp vindt, en dat uw zoon dat weet. Maar waarom bent u er zo zeker van dat hij dat weet? En áls hij het al weet, dan is het nog steeds de vraag hoe hij daar in de praktijk mee omgaat. Iets weten (in theorie) is immers wel iets anders dan er ook naar kunnen handelen.

Een groot probleem van PDD-NOS'ers is dat ze moeite hebben om zich in te leven in de gedachten en gevoelens van anderen. Ik kan me dus wel voorstellen dat het eerste wat bij uw zoon opkomt, als hij een slecht cijfer heeft gehaald, dat zijn ouders daar boos over kunnen worden. Zo praten anderen leerlingen waarschijnlijk ook over hun ouders... Waardoor hij gemakkelijk kan denken dat het bij hem thuis ook wel zo zal gaan. Zelfs kinderen zónder PDD-NOS kunnen dat denken.

Liegen over een slecht cijfer

Een tweede vraag die ik u wil voorleggen, is waarom u het eigenlijk 'liegen' noemt. Wat doet hij dan precies? Verzwijgt hij een slecht cijfer gewoon of vertelt hij echt onwaarheden?

Het kan bijvoorbeeld zijn dat hij niets zegt, waarbij hij zich niet realiseert dat het uiteindelijk toch wel zal uitkomen. Dat is iets anders dan zeggen dat je een 8 hebt gehaald terwijl het in werkelijkheid een 4 was.

Het zal duidelijk zijn dat het eerste geval van andere orde is dan het tweede. Maar dan nóg zijn er – ook in het tweede geval – 'verzachtende omstandigheden' aan te voeren voor kinderen met een handicap, waardoor het woord 'liegen' toch wat te zwaar gekozen kan zijn.

School is school en thuis is thuis

Ook vroeg ik me af of hij goede cijfers wél meldt, en alleen de slechte cijfers niet. Als dat zo is, dan zou je je kunnen voorstellen dat hij inderdaad bang is voor jullie reactie, zoals ik hierboven beschreef. Maar als hij geen enkel cijfer meldt, dus ook de goede cijfers niet, dan is het weer een heel ander verhaal. Dat is namelijk wat ik vaak ervaar bij PDD-NOS'ers. Die denken al snel in de trant van 'school is school en thuis is thuis'.

Hoe dan ook is het belangrijk om te weten welke verklaring hij geeft voor wat hij doet. Heeft u dat al aan hem gevraagd? Waarschijnlijk wel, maar misschien niet op de juiste manier. Het heeft namelijk weinig zin om rechtstreeks te vragen "Waarom vertel je het niet?" omdat je dan meestal geen echt antwoord krijgt. Beter is het om vragen te stellen als "Waar ben je bang voor?" Of "Wat denk je dat er gaat gebeuren als je het wel vertelt?"

Twee opties

De vragen die ik u hierboven voorlegde, waren vooral bedoeld om u gelegenheid te geven om zelf wat beter zicht te krijgen op de verschillende dingen die er aan de hand zouden kunnen zijn. Maar ik ben er niet bij als u de antwoorden geeft, waardoor ik de situatie toch niet goed kan inschatten. Daarom moet ik mij beperken tot twee opties.

De eerste mogelijkheid is dat hij gewoon bang is. U vertelde dat uw zoon er hard voor moet werken; hij krijgt huiswerkbegeleiding en jullie helpen hem zelf ook. Ik zou me dus kunnen voorstellen dat hij toch bang is voor jullie reactie, hoe goed jullie die ook bedoelen. Mogelijk kan hij dat toch niet goed inschatten.

De tweede mogelijkheid is dat cijfers hem veel minder interesseren dan u, en dat hij de consequenties ervan onderschat. Iets wat daarop lijkt, en wat je bij veel PDD-NOS'ers ziet, is dat hij zich gewoon niet zo bezig houdt met 'de lange termijn', waardoor hij niet overziet wat er gebeurt.

Praktische adviezen

Wat u zou u kunnen doen, is het volgende.

• Het kan handig zijn om de verantwoordelijkheid voor het melden van de schoolresultaten weg te halen bij uw zoon, en neer te leggen bij de mentor. Met die laatste kunt u afspreken dat u wekelijks of twee-wekelijks hoort welke cijfers uw zoon gehaald heeft. Op die manier vermijdt u de discussies thuis, en doet u recht aan het feit dat het probleem geheel of gedeeltelijk is toe te schrijven aan de handicap van uw zoon. PDD-NOS'ers kunnen de consequenties van hun daden nu eenmaal moeilijk overzien, en zijn snel geneigd dingen te 'vergeten'.

• Misschien heeft uw zoon (nog) meer hulp nodig. Dat kan het geval zijn wanneer u het idee heeft dat er druk op hem ligt, dat hij bang is voor jullie reactie, en dat hij zelf moeite heeft om alles bij te houden.

• Houd rekening met de mogelijkheid dat HAVO toch te hoog gegrepen is. Dat klinkt niet leuk, maar voor zo'n opleiding is een goed IQ namelijk niet voldoende. Je moet er bijvoorbeeld ook goed voor kunnen plannen, en zelfstandig kunnen werken, etc., wat voor kinderen met PDD-NOS toch een groot probleem kan zijn. Ik heb al vaak kinderen met hoge IQ's zien stranden... Denk daarbij ook aan het negatieve zelfbeeld dat kan ontstaan, gecombineerd met onzekerheid en depressiviteit, als gevolg van de moeite die het kind met school heeft.

• Heeft u al 'ambulante begeleiding via cluster 4 onderwijs op school' aangevraagd, oftewel een rugzakje? Daarmee kunt u extra begeleiding krijgen, wat niet alleen nuttig kan zijn voor uw zoon maar ook voor u. De hulp die via een rugzakje geboden kan worden, kan namelijk ook inhouden dat iemand anders het contact met school kan onderhouden, waarmee u zichzelf wat kunt ontlasten.

Ik hoop dat ik u zo wat op weg heb geholpen. Ik wens u en uw zoon veel succes!