12 oktober 2007 door Annelou de Vries
Ik heb een dochter van 10 jaar, met de diagnose ADHD/ODD. [ODD staat voor 'Oppositional Defiant Disorder', een agressieve gedragsstoornis - red.] Ze is zeer sociaal maar heeft heel veel moeite om met meerdere kinderen te spelen. Ze heeft dat al heel lang.
Zelf wil ze heel graag samen spelen, maar de andere kinderen hebben andere ervaringen met haar meegemaakt en geven haar nu geen kans meer. Nu voelt mijn dochter zich buitengesloten en zeer eenzaam.
Op school gaat het redelijk, omdat ze dan normaal met elkaar om moeten gaan. Maar na school is ze zeer eenzaam. Hoe los ik dit op?
Voor veel kinderen met ADHD is het aandachts- en concentratietekort eigenlijk meer bijzaak dan hoofdzaak. Zo heeft uw dochter moeite met spelen met andere kinderen, vooral als het er meer zijn.
Het is verdrietig om haar zo eenzaam en buitengesloten te zien. Ik denk echter dat ze wel geholpen kan worden, vooral omdat ze sociaal is en graag wil! Met haar sociale interesse is in ieder geval niets mis.
Hieronder zal ik eerst vertellen waarom kinderen met ADHD niet altijd goed liggen bij leeftijdsgenootjes. Daarna zal ik uitleggen hoe ik denk dat uw dochter hier beter in kan worden.
Kinderen met ADHD reageren impulsief. Vaak hebben ze zelfs al gereageerd voordat ze goed konden nadenken over de consequenties van hun acties. In het contact met andere kinderen vergeten ze daardoor vaak stil te staan bij wat de ander denkt, of voelt, of vindt.
Uit enthousiasme wordt dan geen rekening gehouden met de kinderen met wie ze eigenlijk samen willen spelen. En omdat boosheid vaak impulsief geuit wordt, ontstaan er snel ruzies.
Andere kinderen vinden dat vaak niet leuk. Zeker als ze ouder worden, en vriendschappen minder vluchtig worden, en rekening houden met elkaar belangrijker wordt, vallen kinderen die zich niet sociaal opstellen snel buiten de groep. U vertelt dat eigenlijk ook over uw dochter.
U vertelde nog twee dingen die je vaker ziet bij kinderen die minder doordacht handelen.
Ten eerste heeft uw dochter er vooral veel moeite mee als er meerdere kinderen zijn. Met één kind houdt ze waarschijnlijk nog wel het overzicht, en kan ze op de informatie die ze binnenkrijgt nog goed reageren. Maar met meerdere kinderen lukt haar dat niet meer. Het lijkt er dus op dat zij baat heeft bij rust en overzicht.
Ten tweede gaat het beter op school dan daarbuiten, omdat er op school duidelijke regels zijn. Eigenlijk geldt hier hetzelfde als bij de omgang met meerdere kinderen: door de structuur is er ook op school meer rust en overzicht, en daardoor lukt het beter.
Rust en structuur kunnen haar waarschijnlijk ook buiten schooltijd helpen om weer leuk contact met andere kinderen te hebben. Dat betekent dat u eigenlijk weer moet doen wat u al deed toen zij nog kleiner was. Namelijk: haar begeleiden bij het spelen.
Als kinderen leren om samen te spelen, in hun peuter- en kleutertijd, is het gebruikelijk dat een volwassene dat begeleidt. 'Gewone' kinderen van 10 jaar kun je wel alleen laten spelen, maar in het geval van uw dochter zou u haar weer moeten laten spelen onder uw toezicht, en met niet meer dan één kind tegelijk.
U kunt uw dochter uitleggen dat u haar wilt helpen om met andere kinderen te leren spelen. Als u erbij bent, kunt u haar daarin begeleiden. Bedenk eerst samen wie ze wil uitnodigen. Misschien kunt u met de desbetreffende ouders hierover overleggen en iets afspreken.
1. U zou aan de leerkracht van uw dochter kunnen vragen met wie zij goed samenspeelt op school. Organiseer dan iets gestructureerds en leuks om samen te gaan doen, zodanig dat het uitgenodigde kind het ook leuk vindt. Ga bijvoorbeeld iets moois of speciaals knutselen, of bak samen koekjes of een cake.
2. Een spel (al of niet op de computer) is ook leuk, maar zorg dan wel dat het niet al te competatief wordt. De wil om te winnen lokt namelijk vaak impulsief gedrag uit.
3. Na afloop van zo'n gestructureerde activiteit kunnen ze iets doen wat minder gestructureerd is. Laat dat echter niet al te lang duren, en blijf in de buurt. U kunt het – ongestructureerde – spel dan zelf in goede banen leiden, en uw dochter helpen (door middel van tekst en uitleg) wanneer u ziet dat ze onhandig reageert, of niet echt rekening houdt met de wensen en gevoelens van het andere kind.
4. Laat de middag niet te lang duren, vooral de eerste keren niet, en bouw het rustig uit als het leuk gaat.
5. Probeer verschillende kinderen uit te nodigen die een beetje bij uw dochter lijken te passen. Vertel ze dat uw dochter speciaal is, wat betekent dat ze geen allemansvriend wordt, maar dat ze het wel heel fijn vindt om een paar vriendjes of vriendinnetjes te hebben.
6. Bouw langzamerhand de tijd uit dat de kinderen vrij spelen, en probeer na een poosje – als u het idee heeft dat uw dochter beter heeft geleerd om samen te spelen – of ze ook zonder uw toezicht kunnen spelen en plezier hebben.
Op de bovenstaande manier leert u uw dochter stapje voor stapje hoe ze leuk kan samenspelen. Behalve het uitbouwen van de tijd die ze samenspeelt, kunt u ook het aantal kinderen met wie ze speelt langzaam opvoeren tot twee of drie.
Op een gegeven moment kunt u haar ook bij andere kinderen laten spelen. Opnieuw rustig aan: eerst kort en langzamerhand langer.
Probeer er echt voor te zorgen dat het leuke ervaringen worden, en geen teleurstellingen. Zowel voor uw dochter als voor de andere kinderen. Dus nogmaals: rustig aan.
Tot slot nog één ding. U vertelde dat 'de andere kinderen' (uit de straat? of uit de klas?) uw dochter geen kans meer geven, omdat ze een bepaald beeld van haar hebben opgebouwd.
Uw dochter lijkt dus last te hebben van haar verleden. Het zou best kunnen dat het lastig is om dat verleden van haar af te schudden.
Alhoewel het voor uw dochter het fijnst is als zij vriendjes en vriendinnetjes in haar eigen klas heeft, en ik dus hoop dat het lukt om daar contacten mee op te bouwen, is het misschien ook te overwegen om in een andere groep een nieuwe start te maken.
Misschien zou een club een idee voor haar kunnen zijn, bijvoorbeeld een toneel-, knutsel-, schilder- of sportclub. Ook scouting kan leuk zijn, vooral omdat samen spelen daar heel belangrijk is, en ze zich buiten lekker kunnen uitleven.
Ik hoop dat u hier iets aan heeft en wens u veel succes!
