15 december 2006 door Joanna Sandberg
Mijn ex-man zit in de gevangenis. Dit heb ik mijn zoon van 9 jaar nog niet verteld. Ik ben opzoek naar informatie die mij helpt om met deze situatie om te gaan. Hier is erg weinig informatie over te vinden.
Ik heb uw vraag tweeledig uitgelegd:
Hieronder zal ik beide vragen voor u beantwoorden.
Om te beginnen vroeg ik mij af waarom u uw zoon nog niet verteld heeft dat zijn vader in de gevangenis zit. En wat heeft u uw zoon dan wél verteld? Want ik neem aan dat hij graag wil weten waar zijn vader is, nu hij hem niet meer ziet. Of zag hij zijn vader sowieso al niet? In dat geval zou ik willen weten of zijn vader nooit contact met zijn zoon heeft gezocht, of dat u misschien het contact afhoudt...
U voelt waarschijnlijk wel waar ik heen wil met al die vragen. Op een ouder (meestal de vader) die in de gevangenis zit, heerst namelijk een enorm taboe. "Op zo'n vader kun je niet trots zijn, dus daar praat je niet over", is dan vaak het idee. Toch is dat een vreemd idee, want het is en blijft wel je vader, ook al zit hij in de gevangenis.
Ook kinderen hebben recht op de waarheid, zeker een jongen van deze leeftijd. Het is ontzettend belangrijk voor kinderen dat ze weten waar ze aan toe zijn. Ook al is de waarheid niet leuk, het is toch beter dan je kind te 'sparen', hetzij door niets te zeggen, hetzij door iets te verzinnen. Hij heeft namelijk wél een vader. Helaas heeft hij een vader die dingen gedaan heeft die niet goed zijn, maar daar wordt hij dan ook voor gestraft, in dit geval door middel van 'detentie'.
Een straf is ook op een gegeven moment over, zodat de gestrafte opnieuw kan beginnen. Met zijn leven, en met zijn kinderen. Een man die in de gevangenis zit, hoeft helemaal geen slechte vader te zijn. Of positief geformuleerd: een boef kan best een goede vader zijn.
Natuurlijk kan een vader tijdens zijn detentie niet voor zijn kinderen zorgen, maar hij kan wel heel goed contact met ze houden, door middel van brieven, telefoontjes en bezoeken. Overigens hangt de kwaliteit van dat contact heel erg af van de situatie vóór de detentie:
Behalve dat het ethisch en pedagogisch verantwoord is om de waarheid te vertellen, is er ook een heel praktische reden om er niet omheen te draaien. Er zijn namelijk legio mensen die het al weten. En stel dat hij het 'per ongeluk' van iemand hoort, dan zijn pas echt de poppen aan het dansen. Want dan krijgt ook zijn vertrouwen in ú een deuk. En dat is zeker in deze situatie onwenselijk, omdat hij maar één ouder heeft die voor hem zorgt.
Ik weet niet hoe de situatie bij u is, maar ik zou u dus aanraden om uw zoon de waarheid te gaan vertellen. Ook al heeft u andere verhalen over zijn vader verteld.
Uw zoon is al 9 en op die leeftijd kunnen ze heel wat begrijpen. U kunt hem daarom heel goed uitleggen waaróm u het zo moeilijk vond om het hem eerder te vertellen, waarom u voorheen misschien iets anders verteld, dat u hem wilde sparen, enzovoorts. Uw zoon kan dan, met uw hulp, bepalen of hij wel of geen contact wil opnemen met zijn vader.
Onderschat daarbij niet de loyaliteit die uw kind kan hebben naar beide ouders. Het kan zijn dat hij zijn vader afwijst als hij de waarheid over hem gehoord heeft (de motieven daarvoor laat ik nu even in het midden), maar het kan óók zijn dat hij wél graag contact met hem wil. Dat laatste zou heel pijnlijk voor u kunnen zijn.
Het zou pijnlijk voor u kunnen zijn omdat u misschien het gevoel heeft dat ú toch degene bent die haar best doet, die voor jullie zoon zorgt, die er tijd en energie in steekt, enzovoorts, terwijl uw ex degene is die er een potje van heeft gemaakt, en daarmee zijn rechten min of meer verspeeld heeft. Bedenk dan echter dat dat vanuit uzelf geredeneerd is, en niet vanuit uw zoon. Die heeft – zoals gezegd – recht op een vader, én op de bijbehorende loyaliteitsgevoelens (die overigens helemaal geen afbreuk doen aan de loyaliteit voor zijn moeder).
Dan het tweede aspect van uw vraag, namelijk waar u meer informatie kunt vinden. Er bestaat een zogenaamd OKD-project, wat staat voor 'Ouders, kinderen en detentie'. Dit project is erop gericht om het contact tussen ouders in detentie en hun kinderen zo goed mogelijk te laten verlopen.
Een mogelijkheid is bijvoorbeeld dat het kind zijn ouder alleen ziet, zonder andere volwassenen erbij, zodat ze een eigen contact kunnen hebben. Er zijn dan vrijwilligers die het kind thuis ophalen en weer terugbrengen. Zo'n vrijwilliger doet dan ook vaak daarnaast eens per maand iets leuks met het kind, zonder voor therapeut te spelen.
Het OKD-project valt onder de Stichting Exodus, zie: www.stichtingexodus.nl.
Daarnaast zijn er diverse privé-initiatieven, waaronder kinderen die zélf het een en ander organiseren. De Stichting Exodus kan u daar ongetwijfeld meer over vertellen.
