17 januari 2002 door Joanna Sandberg
Afgelopen augustus zijn mijn zoon Sam (6) en ik bij mijn nieuwe vriend gaan wonen. Daarvoor woonden we 2½ jaar met zijn tweeën, na een voor Sam dramatisch verlopen scheiding. Zijn vader heeft een schizofrene stoornis, die voor mij niet te hanteren was.
Sam heeft tijdens mijn huwelijk de nodige ups en downs van zijn vader meegemaakt, met de daaruit voortvloeiende ruzies tussen de vader en mij. Met name die ruzies zijn voor Sam periodiek nog onderwerp van gesprek.
Sams vader en ik hebben nog steeds een goed contact, en er is – wanneer dat mogelijk is gezien de ziekte – een goede omgangsregeling. Continuïteit is hier echter niet in te bieden.
Sam heeft een periode gehad dat hij 'acting out'-gedrag vertoonde, als gevolg van de spanningen thuis, wat zich uitte in het slaan van andere kinderen. Dit is echter al geruime tijd over.
Sinds augustus zijn Sam en ik dus bij mijn nieuwe vriend ingetrokken, wat een verhuizing naar de andere kant van het land betekende. Ik heb erg uitgekeken naar deze gebeurtenis omdat ik dacht met deze stap Sam stabiliteit te kunnen bieden en de ervaring van een goede relatie tussen volwassenen.
Nu blijkt echter dat zowel Sam als ik erg moeten wennen aan het cultuurverschil tussen de Randstad en Brabant, of het cultuurverschil tussen stad en dorp.
Voor Sam wordt dit met name zichtbaar op school. Hij krijgt geen contact met andere kinderen, terwijl dit voorheen geen enkel probleem was. Het is een sociaal kind dat graag met andere kinderen speelt, al is hij wellicht wat anders dan anderen (hij is nog niet gevoelig voor 'cool' en 'stoer' en speelt het liefst met meisjes).
Gelukkig trekt hij zich op aan de activiteiten van zijn nieuwe school, die hij leuker vindt dan zijn oude school. Maar al met al maakt hij een enigszins eenzame indruk. Of dit projectie is of niet, kan ik niet zo goed inschatten, omdat Sam zich vaak aanpast aan een situatie zonder te protesteren. Hij 'ondergaat' alles, als het ware.
Omdat ik zie dat Sam niet echt gelukkig is en het mij ook nog niet lukt te aarden, overweeg ik om terug te gaan naar onze oude woonplaats. Het is nog niet duidelijk of mijn vriend in dat geval mee zou gaan.
Ik heb het idee dat Sam zijn oude leven nog zou kunnen oppakken als ik nu terug zou gaan, in plaats van over een half jaar of een jaar.
Heel simplistisch is mijn vraag of ik -door wederom te verhuizen- Sam nog meer beschadig.
Geachte ouder,
Ik kan uw gecompliceerde vraag of u uw zoon nog meer zal beschadigen door weer te gaan verhuizen, niet met een eenvoudig ja of nee beantwoorden. Wel kan ik u proberen te helpen om zelf een goede beslissing te nemen.
Uw zoon heeft, zoals u schrijft, al veel heftige emotionele gebeurtenissen meegemaakt, met veel stress. Daarop heeft hij enige tijd met 'acting out'-gedrag (opvallend gedrag) gereageerd. Dat is absoluut geen abnormale reactie voor een jong kind in zulke moeilijke omstandigheden.
Het is voor Sams emotionele ontwikkeling goed dat u en zijn vader nog steeds een goed contact hebben, en dat er een omgangsregeling is getroffen, rekening houdende met de schizofrene stoornis. Dat er dan weinig regelmaat is in de omgang, is van ondergeschikt belang.
Belangrijk is wel dat Sam het gevoel heeft dat hij altijd bij u kan aankloppen als hij het moeilijk heeft, zoals hij inderdaad nog doet. Hij heeft nog veel uitleg nodig over de schizofrenie van zijn vader, over de scheiding, de ouderlijke ruzies, etc.
Hopelijk heeft u Sam goed voorbereid op de verhuizing en het samenwonen met uw huidige vriend. Na 2½ jaar met zijn tweeën gewoond te hebben, is het voor u, maar zeker ook voor Sam, een grote overgang om nu met zijn drieën te wonen.
Uit uw verhaal krijg ik de indruk dat niet alleen de verhuizing, maar ook het samenwonen met uw vriend, u erg tegenvalt. Dit gevoel krijg ik, omdat uw vriend helemaal niet uit de verf komt. Hoe lang kent u hem al? U schrijft niets over uw relatie met hem, over de relatie van Sam met hem, of over de vraag hoe het nu is om met zijn drieën te wonen, met Sam zijn vader op de achtergrond. Wat vindt u van uw vriend in zijn stiefvader-rol? Mag hij zich al wat met Sam bemoeien van u, of is dat nog te vroeg? etc.
Ook schrijft u dat het nog niet duidelijk is of uw vriend al dan niet zal mee-verhuizen als het zo ver mocht komen.
Daarnaast krijg ik het gevoel dat u uw eigen gevoelens en de gevoelens van Sam niet van elkaar scheidt. U heeft hier zelf ook twijfels over, anders had u niet over 'projectie' geschreven, in verband met Sams (mogelijke) eenzame indruk en uw eigen eenzaamheid.
U en Sam zijn hoogstwaarschijnlijk erg op elkaar betrokken, zowel door alle problemen als door het feit dat u al zolang met zijn tweeën bent geweest. Dat is heel begrijpelijk, maar het is wel zaak om uw gevoelens te scheiden van die van Sam. Hij moet en mag zijn eigen gevoelens hebben, die misschien wel totaal verschillend zijn van de uwe, om zich emotioneel goed te ontwikkelen.
U woont pas een krappe vijf maanden samen. Dat is toch nog heel kort. Meestal duurt het minstens een jaar om in een nieuwe omgeving te wennen. Heeft u al vriendinnen, of kennissen, of werk, of zit u alleen thuis?
Ook kost het tijd om te wennen aan het samenwonen zelf; aan elkaar in het dagelijkse samen zijn.
Ik zou u aanraden om goed bij u zelf te rade te gaan of u het inderdaad moeilijk vindt om te wennen aan de Brabantse cultuur, respectievelijk het verschil tussen stad en dorp, of dat u eigenlijk niet gelukkig bent in uw relatie met uw huidige vriend. Dit zijn wezenlijk verschillende dingen.
In het eerste geval (de omgeving) zou ik u adviseren om de tijd te nemen om te wennen, en lid te worden van een club of werk te zoeken.
In het tweede geval (de relatie) zou ik u aanraden om met uw vriend te praten over jullie relatie. Na vijf maanden samenwonen lijkt het mij wel wat aan de korte kant om te kunnen beslissen of een relatie niet goed is, of kan worden. Ook dan heeft u tijd nodig, maar ook actie, zoals actief werken aan uw relatie.
Sam staat in wezen los van de bovenstaande punten. Ik vind het namelijk opvallend zoals u Sam beschrijft, en hoe goed hij eigenlijk – ondanks alles – functioneert.
Behalve op school heeft hij eigenlijk geen problemen, getuige uw verhaal. Hij lijkt een jongen te zijn die redelijk stress-bestendig is en goede coping-mechanismen heeft. (Dat wil zeggen: manieren om met alle emotionele problemen om te gaan.) Hij past zich aan, schrijft u. Op zich is dat een verstandige manier van hem wanneer er zoveel veranderingen plaats vinden in zo'n korte tijd.
Wel is het belangrijk dat u goed in de gaten houdt hoe het echt met hem gaat. Dus dat u geregeld met hem praat, maar ook met zijn vader, en nu met zijn leerkracht. Ook omdat Sam op school nog geen aansluiting heeft met de andere kinderen. Hij zal natuurlijk ook wel wat anders zijn (cultuur, accent, interesse) dan de andere kinderen, maar ook kinderen hebben soms tijd nodig om te wennen. Zijn leerkracht kan hem daarbij helpen.
Afsluitend wil ik u veel sterkte wensen bij het maken van een keuze. Wees vooral eerlijk ten opzichte van uzelf. Wanneer u ongelukkig bent, hoeft Sam dat niet te zijn.
