25 april 2008 door Nadia Eversteijn

Is onderdompeling in wéér een nieuwe taal verantwoord? (4 jr)

Sinds twee jaar wonen mijn vrouw en ik (beiden Nederlands) met onze zoon in Egypte. Hij is nu 3 jaar en 9 maanden. Zijn Nederlands is prima en zijn Engels is ook heel redelijk, vanwege zijn Engelstalige crèche en zijn Engelstalige oppas.

Nu staan we voor het rare probleem dat we voor hem voor volgend jaar een school moeten uitzoeken. De Engelstalige scholen bevinden zich op grote afstand van de plek waar we wegens woning en werk aan gebonden zijn. Hij zou dan elke dag 40 minuten heen en 40 minuten terug moeten met een schoolbus. (Of nog langer. Met slecht verkeer kan het uren duren...).

Nu is er om de hoek een uitstekende Franse school. Het voelt niet helemaal goed, maar we overwegen om hem daar toch maar in te schrijven.

De angst is natuurlijk dat het te belastend voor hem is om opnieuw ondergedompeld te worden, terwijl hem dat eerder al overkwam met het Engels. Daarnaast spreek ik zelf geen Frans, en mijn vrouw matig. Bovendien zou het maar voor twee jaar zijn en gaan we daarna wellicht terug naar Nederland. Aan de andere kant ben ik bereid samen met hem Frans te leren en kunnen we hem voor de maanden die we nog hebben, alvast een beetje voorbereiden (zijn crèche heeft ook een Frans klasje).

Arabisch speelt tot nu toe geen rol. Hij gaat wel met bijna alleen maar Egyptische kinderen naar de crèche, maar in de kringen waar we mee te maken hebben, spreekt men Engels (of Frans), dus meer dan "Hallo" en "Dank je wel" in het Arabisch heeft hij niet meegekregen.

Misschien dat u hier iets over kunt zeggen? In elk geval alvast bedankt want ik heb uw site al vaak bezocht voor informatie.

Antwoord

Een doorlopende meertalige ontwikkeling zou mooi zijn, maar bij uw zoontje zijn er andere zaken die minstens zo zwaar wegen. Een hele schooldag is voor een 4-jarige al behoorlijk vermoeiend. Het is dus niet niks om daar nog minimaal 80 minuten reistijd per dag aan toe te voegen.

Ik kan me dan ook levendig voorstellen dat de Franstalige school om de hoek voor u een aantrekkelijk alternatief vormt. De keuze is vanzelfsprekend aan u, maar voor het geval u besluit om de Franse school te kiezen, kan ik daar wel het een en ander over zeggen en adviseren.

Onderdompeling

Hoe een kind het ervaart om in een nieuwe omgeving ondergedompeld te worden, in een taal die het kind niet verstaat, hangt onder andere af van het karakter van het kind. Een extravert kind zal sneller zijn draai vinden dan een introvert kind. Ook een doener die veel non-verbaal communiceert, zal sneller zijn draai vinden dan een prater.

Dat uw zoontje al eens een dergelijke onderdompeling (in het Engels) heeft meegemaakt, heeft ook een voordeel: u heeft al eens ervaren hoe hij erop reageert. Dat kan u helpen in het besluit of hij een nieuwe onderdompeling in sociaal-emotioneel opzicht aankan. Aangezien u de Franstalige school als een reële optie beschouwt, vermoed ik dat uw zoontje zijn eerste onderdompeling (in het Engels) zonder veel kleerscheuren heeft doorstaan.

Verder speelt de leeftijd van het kind een belangrijke rol. Jonge kinderen (peuters en kleuters) zijn nog erg fysiek ingesteld; pas bij oudere schoolkinderen worden verbale kwaliteiten steeds belangrijker. Het is dus een voordeel dat uw zoontje pas 4 wordt.

Verlies van het engels

Waar u verder rekening mee moet houden, is dat zijn Engelse taalvaardigheid zal stagneren, als u besluit om hem naar de Franse school te sturen. Wellicht blijft hij wat contact houden met het Engels door de Engelstalige oppas en door uw kennissenkring, waardoor hij zijn spreekvaardigheid in die taal enigszins kan onderhouden. Maar het zal toch minder worden.

Van jonge kinderen is bekend dat ze een taal waar ze geen contact meer mee hebben, binnen een paar maanden verliezen, vooral wat betreft de actieve vaardigheden (spreken en schrijven). Bij uw zoontje is uiteraard nog alleen nog het spreken van toepassing.

Praktische adviezen

Als u ermee kunt leven dat het Engels op de achtergrond zal raken, en als u besluit voor het Franstalige onderwijs te gaan, dan zou ik het volgende adviseren. Eerst wat u wél kunt doen, en daarna wat u beter niet kunt doen.

Wel doen:

  • Praat met uw zoontje over de komende verandering. "Op de crèche zeggen ze 'good morning', op de nieuwe school zeggen ze 'bonjour'". Uw zoontje is al tweetalig, dus hij heeft al wat metalinguïstische kennis (dat is kennis óver taal). Hij weet al dat één ding verschillende namen kan hebben. Dat is een voordeel bij het verwerven van een derde taal.
  • Zoek Franstalige vriendjes. Voor het verwerven van elke nieuwe taal geldt: hoe eerder, hoe beter. Of dat ook betekent dat hij dan nu al naar het Franstalige klasje op de crèche zou moeten, kan ik niet zonder meer zeggen. Dat hangt namelijk af van de eerder genoemde sociaal-emotionele factoren.

Moet hij afscheid nemen van zijn vertrouwde Engelstalige klasje, of mag hij daar ook nog blijven komen? Krijgt hij er met veel nieuwe gezichten te maken, of zijn er ook vertrouwde personen?

Als u denkt dat uw zoontje zich snel veilig zal voelen in het Franstalige klasje, dan is hij in staat om er de komende drie maanden nog wat Frans op te pikken. Is het echter een grote overgang voor hem, dan is het misschien niet zo'n goed idee. Want voordat hij er goed en wel gewend is, moet hij alwéér naar een nieuwe omgeving, op de basisschool.

  • Bied hem leuk materiaal in het Frans aan, zodat hij alvast aan de melodie van de taal kan wennen, en plezier aan de taal kan beleven. U kunt daarbij denken aan: kindertelevisie, cd-roms, of bijvoorbeeld de Franstalige versie van het BBC-programma Muzzy.

Wat u beter niet kunt doen:

  • Zelf Frans gaan spreken. Het is uitstekend om met hem mee te kijken naar Franstalige tv-programma's, maar blijf dan het liefst gewoon Nederlands met hem praten. Dat is niet alleen de dominante taal van uw zoontje en van uzelf, maar ook de taal die hij in de toekomst heel hard nodig gaat hebben, mocht u inderdaad terugkeren naar Nederland. Laat het Nederlands dus vooral een constante en veilige factor voor hem blijven!

Veel succes gewenst!