24 mei 2002 door Ward van Alphen
Ik ben bezig met het kiezen tussen een anonieme of juist een bekende sperma-donor, om mogelijk samen met mijn vriendin een kind te krijgen. Daarom ben ik op zoek naar (wetenschappelijk) onderzoek naar de effecten van anonimiteit van de donor op "het psychisch welbevinden" van KID kinderen op langere termijn.
Hoe schadelijk is het – "bewezen" – voor kinderen om niet achter de identiteit van de donor te kunnen komen?
Het antwoord op uw vraag kan heel kort zijn: dergelijk onderzoek bestaat niet. Ik heb het althans niet kunnen vinden. Maar dat maakt de afweging voor u natuurlijk alleen nog maar moeilijker. Daarom wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken om er enkele eigen gedachten aan te wijden, om u misschien nog wat extra aanknopingspunten voor uw afweging te geven.
Om te beginnen is de vraag of kinderen behoefte hebben aan het kennen van hun biologische vader cultureel bepaald. In Afrika heb je gebieden waar vrouwen kinderen hebben van allemaal verschillende mannen, die zich na de daad niet meer laten zien. De opvoeding van de kinderen vindt plaats in de familie, en de mannen in het leven van die kinderen zijn dan bijvoorbeeld de broers van de vrouw.
Ik weet niet hoe de kinderen reageren op dit verschijnsel, en ook niet of er vrouwen zijn – of mannen – die het (daarom?) anders aanpakken. Ik denk echter wel dat 'de norm' oftewel 'datgene wat normaal is' sterk bepalend is voor de manier waarop een kind later reageert op het feit dat hij of zij niet weet wie de vader is. Als het gewoon is dat je je vader niet kent, dan is wellicht het verlangen om te weten wie dat is minder groot.
In onze eigen maatschappij zijn kinderen die hun vader niet kennen in de minderheid. Hier is dus de norm (normaal) dat je wél weet wie je vader is. Dat maakt volgens mij veel uit. En dat zou dan ook een verklaring kunnen zijn voor de gedrevenheid waarmee kinderen in tv-programma's als Spoorloos op zoek gaan naar hun vader.
Er zit ook een ethische kant aan de zaak. Ikzelf vind bijvoorbeeld dat een kind het recht heeft om te weten wie hem of haar verwekt heeft. Of beter gezegd: ik vind dat anderen niet het recht hebben een kind informatie op dat gebied te onthouden.
Stel dat een kind zijn of haar vader wil kennen, en iets met die vader wil. Dan moet je dus weten wie de donor was. Bovendien is het handig als die donor van tevoren heeft kunnen nadenken over de vraag of hij eventueel beschikbaar is voor het kind, als het kind daar behoefte aan heeft. Dat maakt de positie van de donor natuurlijk wel complexer. Hij kan dan niet meer volstaan met het doneren van zijn sperma.
Ook is er een nog praktisch punt. Naarmate de kennis over de genetica toeneemt (datgene wat wij weten over erfelijke eigenschappen, en in welke genen die eigenschappen zijn vastgelegd), wordt het steeds belangrijker om je genen te kennen en (dus) ook je genetische afkomst.
Ik weet niet of je dat zover moet doortrekken dat je dan ook moet weten wie je verwekt heeft, maar het is wel praktisch als je dat weet.
Al met al zijn dit natuurlijk lastige thema's. Vooral ook omdat er nog één belangrijke vraag niet aan de orde is geweest, namelijk de vraag wat er gebeurt met een kind dat opgroeit zonder vader (bij een lesbisch paar) of zonder moeder (bij een mannelijk homopaar).
Het lijkt een beetje een "links taboe", iets waar je niet over zou mogen praten, omdat het over homofilie gaat. Toch vind ik dat daar wel degelijk over gepraat moet kunnen worden.
