24 augustus 2001 door Ward van Alphen
Mijn vrouw lijdt sinds drie jaar aan manische depressiviteit. Mijn vraag is: hoe kunnen wij onze kinderen (twee meisjes, van 7 en 9) dit het beste uitleggen?
Een korte, maar belangrijke vraag. Die natuurlijk ook weer vragen bij mij oproept, zoals: hoeveel merken de kinderen van de ziekte van hun moeder? Is uw vrouw wel eens opgenomen, en heeft ze daarvoor een moeilijke periode meegemaakt? Bent u – of is zij – bang dat dit weer eens zou kunnen gebeuren? Is uw vrouw daarna weer helemaal hersteld, of zijn er rest-verschijnselen van de ziekte overgebleven? Zijn er nog steeds symptomen? Functioneert ze verder goed? (U weet misschien dat dit enorm kan verschillen: sommige mensen met een bipolaire stoornis – de technische benaming voor manische depressiviteit – kunnen tussen hun nare perioden door uitstekend functioneren en maatschappelijke posities bekleden). Gebruikt uw vrouw medicijnen waar de buitenwereld iets van merkt?
Kortom: wat is er veranderd in uw gezin?
Ik denk dat je kinderen niet voor de gek kunt houden. Als er iets met hun moeder is waardoor ze niet goed functioneert – of anders dan vroeger – dan merken ze dat. Dus moet je er toch iets over vertellen. Dat kan natuurlijk in heel simpele bewoordingen. Zoals: "Mamma is ziek. Dat kan je daar- en daaraan merken. Misschien is dat soms vervelend voor jullie...", etc.
Je hoopt natuurlijk dat je kinderen zo min mogelijk tekort komen door zo'n ziekte. Soms betekent dat: steun in je omgeving zoeken als dat nodig is. Dat zou je tenslotte ook doen bij een lichamelijke ziekte.
Soms is het goed om eens te peilen of je kinderen nog met herinneringen zitten over nare dingen die gebeurd zijn rondom zo'n ziekte. Ik weet niet of dat bij u ook het geval is geweest, maar manische of depressieve perioden kunnen soms veel indruk maken op andere gezinsleden. Kleine kinderen kunnen dit natuurlijk erg moeilijk plaatsen en worden er soms angstig van.
Als je kinderen zich verder normaal ontwikkelen, hoef je je waarschijnlijk geen zorgen hierover te maken. Maar anders kan het goed zijn om bijvoorbeeld eens een verhaal te lezen over een zieke moeder, of een poppenkast-spel te doen over ziekte, en eens te kijken waar ze mee komen.
In sommige gezinnen waarin iemand een bipolaire stoornis heeft, gaat het er niet alleen maar om om uit te leggen wat er gebeurd is, maar laten de gevolgen van de ziekte zich nog elke dag zien. Kinderen moeten dan soms echt rekening houden met de mogelijkheden en onmogelijkheden van hun ouders. (Dat geldt trouwens voor alle ouders en alle kinderen, maar in dit geval betreft het soms ingrijpende zaken). En dat moet je ze dan ook uitleggen.
Bijvoorbeeld: Waarom gaat moeder altijd naar bed 's middags? Waarom moet ze medicijnen nemen? Waarom gaat ze niet mee naar de dierentuin? ... van dat soort zaken.
Soms kan het ook om ergere dingen gaan. Bijvoorbeeld: waarom slaapt mama niet? Waarom is het zo'n puinhoop in huis? etc. Hopelijk is dat bij u niet het geval (want dat kunnen natuurlijk situaties zijn waarbij je echt hulp moet vragen!).
Ik denk dat als u zélf begrijpt hoe de zaken in uw geval (bij uw vrouw) in elkaar steken, en waarom u soms bepaalde zaken wel of niet moet doen, dat u dat ook goed aan uw kinderen kunt uitleggen.
Ik weet niet of uw vrouw op dit moment psychiatrische begeleiding krijgt, maar als u er zelf niet uitkomt, kunt u dit probleem natuurlijk best aan uw hulpverlener uitleggen, en vragen of hij of zij ermee kan helpen.
Bijvoorbeeld: uw kinderen een keertje meenemen naar de hulpverlener om het er samen eens over te hebben. (Wel eerst voorbespreken!).
Bij gezinnen waarin zware psychiatrische problematiek een rol speelt, met veel invloed op het leven van de kinderen, is soms meer nodig dan een stukje uitleg.
Veel RIAGGs hebben daarom zogenaamde KOPP-groepen (Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problematiek) voor kinderen van diverse leeftijden. In die groepen kunnen kinderen onder deskundige begeleiding praten over de ziekte van hun ouder. Ze kunnen kijken wat het voor hen betekent, en ze kunnen tips krijgen voor het omgaan met de ziekte.
Ik weet niet of dat bij uw kinderen nu al nodig en nuttig is, maar dat zou u eens bij de hulpverlener van uw vrouw kunnen navragen.
Verder wil ik u nog wijzen op de Nederlandse Stichting voor Manisch Depressieven (NSMD) die ook patiëntengroepen en lotgenotengroepen organiseert. De omgang met de kinderen kan daarbij ook aan de orde komen.
Als uw Engels goed is, kunt u alvast via de site van de Stichting doorsurfen naar Amerikaanse patiënten-sites (trefwoord: 'Bipolar Disorders'). In Amerika is men al heel ver met de online informatie-voorziening over uw problematiek. Ik wens u en uw familie veel succes en sterkte.
