7 september 2007 door Aleid Grijpma
Onze oudste dochter (8 jaar) durft niet meer naar bed, omdat ze telkens rare gedachten heeft. Zoals dat ze mijn familie en schoonfamilie vermoordt. Of dat ze een gezin heeft en haar eigen man en kinderen vermoordt. Alleen mijn vrouw en ik blijven altijd in leven. Dit speelt sinds een maand of vier.
Zelf volg ik een intensieve dagbehandeling die 13 maanden duurt (afdeling persoonlijkheidsproblematiek). Mijn vrouw werkt parttime in de zorg en is daarnaast huisvrouw. Verder hebben we een dochter van 3 jaar.
Onze oudste dochter is eerder al bij jeugdzorg geweest, 15 maanden geleden. Nu zijn haar angsten zo groot dat ze zelf om de 'praatjuffrouw' vraagt.
Wat betekenen deze gedachten, en hoe kunnen we haar helpen?
Op basis van de beperkte informatie die u gaf, is het lastig om een concreet antwoord te geven. Angstklachten (want daar gaat het hier om) kunnen namelijk tal van oorzaken hebben en dan is het heel belangrijk om te weten wat er allemaal speelt. Ik weet dat niet.
Bijvoorbeeld op school. Misschien wordt ze daar gepest, wat angstklachten kan geven. Of ze kan (traumatische) dingen hebben gezien of hebben meegemaakt vanwege uw persoonlijkheidsproblematiek, waarvoor u onder behandeling bent. Allerlei emotionele zaken kunnen angstklachten geven!
Grofweg zijn er twee mogelijkheden. Er kan sprake zijn van een angststoornis of van een zogenaamd 'aanpassingsprobleem'. Hieronder zal ik uitleggen wat dat betekent. Daarna zal ik aangeven wat u zou kunnen doen.
In het algemeen spreken we van een stoornis als de klachten het dagelijks leven zodanig beïnvloeden dat het functioneren ernstig belemmerd wordt.
Bij een angststoornis kan een kind bijvoorbeeld moeite hebben om naar school te gaan, niet alleen naar boven durven, niet alleen naar de wc durven, niet bij andere kinderen durven spelen, etc. Door de angstklachten kan het kind dus niet meer zo functioneren als je van een kind verwacht.
Angststoornissen hebben vaak een familiaire component. Het kan 'in de familie zitten', zeg maar.
Zijn de angstklachten beperkt tot één probleem, bijvoorbeeld alleen maar het naar bed gaan, terwijl het kind verder goed functioneert, dan spreken we meestal van een 'aanpassingsprobleem'. Het kind reageert dan met angstig gedrag op een bepaalde situatie, zoals een overlijdensgeval of als het niet goed gaat met de vader of de moeder.
Het woord 'aanpassingsprobleem' klinkt weliswaar milder dan het woord 'angststoornis', maar dat wil niet zeggen dat het ook milder is. De problematiek kan nog steeds heel fors zijn.
Let op: kinderen hebben vaak heel goed door waar hun ouders van onder de indruk zijn. Ze kunnen hun angstklachten dus ook 'gebruiken', als ze zien dat het iets teweegbrengt bij hun ouders. Een kind kan bijvoorbeeld ontdekken dat het door de klachten te uiten veel langer kan opblijven, of dat een van de ouders de hele avond bij het kind gaat liggen, etc.
Wat u zou kunnen doen, is het volgende.
1. Ga eerst goed na hoe het thuis gaat. Zijn er bedreigende dingen voor uw dochter? Is er veel spanning, etc.? Als dat inderdaad het geval is, dan lijkt het me handig als u samen met uw vrouw gaat bekijken wat eraan te doen is. Ook zou u met uw eigen behandelaars kunnen bespreken in hoeverre uw dochter baat zou kunnen hebben bij iemand voor haar zelf.
2. Als uw dochter op meerdere fronten niet goed functioneert vanwege haar angstklachten, dan raad ik aan om haar te laten verwijzen naar een instelling die therapieën geeft tegen angstklachten. Bij zo'n therapie zult u zelf als ouders ook een belangrijke rol spelen, omdat de meeste 8-jarigen nog te jong zijn om het helemaal in hun eentje te doen.
3. Zijn de klachten alleen beperkt tot de avond, probeer dan eens met haar te kijken hoe ze toch weer zelf alleen in bed kan blijven. Beloon haar als het lukt! Recent onderzoek wijst uit dat beloningen vaak heel goed werken om kinderen angsten te laten overwinnen.
4. Als het met belonen (zie boven) niet meteen lukt, maak dan een programmaatje om het langzaam op te bouwen en het steeds wat moeilijker te maken. Bijvoorbeeld: eerst zelf 10 minuten proberen om in slaap te komen en dan pas roepen, etc.
Tips en trucs
Een laatste tip: wees zelf rustig en standvastig en ga niet mee in haar angsten. Hoe zekerder u overkomt, en hoe meer zelfvertrouwen u zelf uitstraalt, des te zekerder uw kind ook weer kan worden. Angstig reageren doet de angst ook toenemen!
Ik wens jullie veel succes,
