5 oktober 2007 door Aleid Grijpma
Mijn dochter van 13 steelt en rookt. Het stelen vind ik het ergst. Zij doet dit al langer, en ze belooft elke keer het niet meer te doen. Maar als ik haar kamer schoonmaak, dan kom ik vaak weer iets tegen. Ook vond ik nu al twee keer mix-drankjes, die zogenaamd van een vriendin zijn.
Ik praat veel met haar en dan zegt ze dat ze het niet meer zal doen. Ze heeft veel vrienden, en ook thuis is volgens mij alles goed. Ze heeft genoeg spullen en zakgeld (5 euro per week). Wat moet ik nu doen?
Ik ken veel meisjes die stelen. Dat kunnen ook meisjes zijn die uit een 'goed' gezin komen. Daarmee bedoel ik: een gezin zonder grote zorgen, dat niet straatarm is, en waarvan de ouders heel geschokt zijn dat hun kind dit soort dingen doet. Omdat het helemaal niet past binnen hun gezin. Zo te zien is dit op uw situatie van toepassing.
Overigens moet je natuurlijk wel weten waar het eigenlijk om gaat. Wat verstaat u precies onder 'stelen'? Waá steelt ze? Als het bijvoorbeeld geld is, steelt ze dat dan alleen van u, of ook van anderen? En steelt ze ook in winkels, of van haar vriendinnen? Dat soort informatie is belangrijk om te kunnen achterhalen om wat voor soort probleem het gaat. Ik kom daar straks uitgebreid op terug.
Verder gaf u aan dat het met uw dochter op zich wel goed gaat. In ieder geval heeft ze vrienden. Maar wat voor soort meisje is het eigenlijk? Onzeker misschien? Loopt ze makkelijk mee met anderen, of durft ze zelf een eigen mening te hebben? Hoe functioneert ze verder op school? Is het een brutaal meisje dat van alles tegen leerkrachten durft te zeggen, en die veel conflicten heeft, of juist niet? Hoe intelligent is ze? Zijn er leerproblemen? Met wat voor jongeren gaat zij om - heeft u daar zicht op?
De vragen die ik hierboven stelde, kunt u zichzelf ook stellen. De antwoorden kunnen enig zicht geven op de vraag waaróm uw dochter eigenlijk steelt.
Een gebrekkige ontwikkeling van het geweten kan een mogelijke oorzaak zijn voor stelen. In dat geval staat het stelen meestal niet op zichzelf, maar gaat het samen met andere dingen, zoals makkelijk vechten, brutaal zijn, geschorst worden van school, etc. Vandaar mijn vraag of ze brutaal is tegen de leerkrachten en misschien conflicten met school heeft.
Vaak zijn dit kinderen uit problematische gezinnen, waarbij zaken als verwaarlozing en criminaliteit een rol spelen. Maar dat hoeft niet. Wél zie je dan vaak een patroon waarbij deze kinderen weinig grenzen krijgen, veel hun eigen gang kunnen gaan, en de ouders niet ingrijpen. Soms zit er een psychiatrische kwetsbaarheid bij, zoals ADHD, of zwakbegaafdheid, of een contactstoornis.
Het stelen kan ook fase-gebonden zijn. Dan heeft het te maken met het zoeken naar een eigen identiteit in de puberteit, experimenteer-gedrag, of geen "nee" durven zeggen tegen groepsgenoten die van alles durven. Dit kan in elk gezin gebeuren.
Op grond van de (summiere) informatie die u gaf, vermoed ik dat uw dochter aan het experimenteren is op allerlei gebieden. En mogelijk is het voor haar ook belangrijk om bij een bepaalde groep te horen. U kunt dit verifiëren aan de hand van de vragen die ik daarover stelde.
Het lijkt dus een fase-gebonden probleem te zijn, maar stelen is natuurlijk niet de bedoeling. Wat de oorzaak ook is. Het lijkt me dus belangrijk dat u duidelijk aangeeft waar uw grenzen liggen.
U doet dat al, vertelde u, maar wat ik miste in uw verhaal, waren de sancties die u stelt. Oftewel: welke straf krijgt ze als u haar betrapt op stelen? Daar vertelde u niets over. Praten alleen is niet voldoende!
U zult dus toch duidelijker moeten zijn in de dingen die u niet goed vindt, en ook consequenties aan het ongewenste gedrag moeten verbinden. Bijvoorbeeld dat u van haar eist dat ze u terugbetaalt, als ze geld van u heeft weggenomen - hetzij van haar eigen zakgeld, hetzij door het doen van huishoudelijke klussen (als het zakgeld ontoereikend is).
En als u ontdekt dat ze iets gestolen heeft uit een winkel, dan kunt u eisen dat ze (met u) teruggaat naar de winkel om datgene wat ze gestolen heeft terug te brengen, en te bekennen wat ze gedaan heeft. Dat is pijnlijk, en lastig, maar dat is juist de bedoeling. Ze moet duidelijk merken dat het niet goed is wat ze gedaan heeft.
Dan het roken. U zei dat u dat minder erg vindt dan het stelen, maar voor mij staat het opvoedkundig op dezelfde lijn, namelijk dat je als ouders op alle fronten even helder aan moet geven waar de grenzen liggen. Uw dochter moet van u horen dat het ongezond is en dat u het niet wilt hebben.
Het klinkt misschien raar, maar de meeste pubers zijn helemaal niet zo afkerig van grenzen als je op grond van hun gedrag wel zou denken. Ze klagen wel, en proberen zich ertegen te verzetten, maar als er helemaal niets is om zich tegen af te zetten, dan vinden ze dat vaak nog veel erger. Voor hen kan het aanvoelen als een gebrek aan aandacht. Vandaar dat ze soms allerlei dingen gaan doen om hun ouders uit te dagen tóch de grenzen te stellen waar ze behoefte aan hebben.
Daarnaast vind ik dat je er als ouders van een jonge pubermeid altijd op bedacht moet zijn dat ze in verkeerde circuits terecht kan komen, vooral als het een kind is dat makkelijk beïnvloedbaar is. Denk aan loverboys, etc. Dat kan beginnen met redelijk onschuldige dingen. Goed blijven opletten dus!
Kortom: pak het serieus op, vraag zonodig raad bij Bureau Jeugdzorg of op school (bij het zorgteam) als u er zelf niet goed uitkomt, en houd het niet te lang bij u zelf als u merkt dat uw aanpak niet werkt, of als er negatieve ontwikkelingen optreden. Zo voorkomt u verdere problemen. Bespreek het allemaal met uw dochter en neem uw verantwoordelijkheid. Succes ermee!
