14 februari 2002 door Ward van Alphen
Mijn zoon is 17 jaar en liegt heel veel, al van jongs af aan. Hij komt over als een zeer innemende jongen. Hij liegt niet alleen over zijn schoolresultaten maar eigenlijk over alles.
Het vertrouwen moet steeds bij mij worden opgebouwd. Ik zou zo graag iemand vinden die hem daarbij helpt. Hij is ook erg onzeker, al zal hij dat ontkennen.
Wij hebben hem laten testen (persoonlijkheidstest, etc.) toen hij 14 jaar was. We zijn er niet verder mee gekomen.
Ik wil zo graag dat mijn zoon gelukkig wordt en met beide benen op de grond staat. Als je hem zijn gang laat gaan, is alles goed. Maar zodra je hem op zijn verantwoordelijkheid wijst, komt hij die niet na.
Ik hoop dat u mij raad kunt geven en dat u mij kunt verwijzen naar iets of iemand die hem daarbij kan helpen.
Allereerst moeten we proberen te begrijpen wat het probleem is. Dat is mij namelijk nog niet helemaal duidelijk.
Okee, hij liegt. Maar heeft hij daar zélf last van, of zijn omgeving? Jongeren zijn er soms een kei in om moeilijkheden te verdoezelen, of toe te schrijven aan allerlei toevalligheden.
Het zegt dus niet alles als hij zegt dat hij nergens last van heeft. Problemen op school? "Nee, ik heb geen probleem, want ik wil niet naar school, ik ga liever werken". Problemen op je werk? "Ja, maar mijn baas is ook zo'n eikel, dat vinden de anderen ook". Zo zou het kunnen gaan...
Zijdelings noemt u nog een ander verschijnsel: hij komt zijn verantwoordelijkheid niet na zodra je hem erop wijst. Betekent dit dat hij zich wél verantwoordelijk kan gedragen als je hem er niet op wijst?
Daar vertelt u niets over, maar een bekend proces bij jongeren met problemen is dat ouderen hen gaan 'helpen' als ze er zelf niet uitkomen. Dat wordt dan als 'bemoeien' ervaren, waardoor ze zich ertegen gaan verzetten.
Of: de 'hulp' zorgt ervoor dat de jongere – die geneigd is zijn problemen te ontwijken – geconfronteerd wordt met zijn onvermogen. Daardoor gaat hij zich rot voelen, waarna hij zich volgens de hem bekende strategie gaat terugtrekken.
Kennelijk heeft u al eerder hulp voor hem gezocht; er is althans een testonderzoek gedaan. Het is jammer dat u niet vertelt waarom u dat heeft gedaan, en waarom het onderzoek u niet verder heeft gebracht.
Vaak geeft dit soort onderzoek wel inzicht in wat de sterke en zwakke punten van iemand zijn. Dat is bruikbare informatie voor een hulpverlener. Niet dat je dan al weet wat je moet doen, maar je kunt er allicht een paar valkuilen door vermijden.
Wat te doen? U weet dat wij via deze site nooit direct naar hulpverleners verwijzen, tenzij het een heel specialistisch probleem betreft waarvan meteen duidelijk is wie daar in Nederland iets mee kan.
In het onderhavige geval kunt u zich wellicht wenden tot het Bureau Jeugdzorg in uw regio. Daar kan men dan – na een screening – uw zoon verder verwijzen.
De vraag is natuurlijk of uw zoon zelf ziet dat hij een probleem heeft, en of hij er iets aan wil doen. Ook al wil hij dat niet direct, soms is het genoeg als hij met u wil meegaan naar een kennismakingsgesprek. Dat kan een begin zijn.
Uw zoon is bijna 18. Dat betekent niet dat u dan geen ouder meer bent, of dat u zich geen zorgen meer hoeft te maken. Het betekent echter wel dat hij zelf keuzes moet gaan maken. Desnoods zal hij ook "op zijn bek moeten gaan". Want anders, als u hem telkens vóór bent met uw bezorgdheid, hoeft hij nooit verantwoordelijkheid te nemen. Die wórdt immers voor hem genomen.
"Op zijn bek gaan" betekent niet dat je maar moet accepteren dat hij rottigheid uithaalt (al kan er wel degelijk een moment komen waarop je daar als ouders geen grip meer op hebt en ook niet moet willen hebben). Het betekent wel dat hij bijvoorbeeld dan maar een baantje moet nemen en moet ervaren waar het spaak loopt.
Vervolgens kun je hulp aanbieden, of een luisterend oor. En dan mag je best laten merken dat je begrijpt dat hij misschien onzeker is, maar dat je je afvraagt of hij niet doorheeft dat de manier waarop hij ermee omgaat slecht voor hem uitpakt.
Uw reactie zal vaak "de bekende weg" voor hem zijn, maar soms moet je die maar blijven noemen en hopen dat het kwartje een keer valt.
Ik weet niet of het veel oplevert om te begrijpen waarom hij doet zoals hij doet. Het is altijd goed om te weten hoe iemand in elkaar steekt, en welke zijn zwakke en sterke punten zijn. Maar het gaat hier vaak om patronen die op de korte termijn winst opleveren (als je liegt hoef je het niet over de pijnlijke waarheid te hebben), en op de langere termijn slecht uitpakken.
Dat moet iemand onder ogen gaan zien, en uiteindelijk ervoor kiezen dan maar de moeilijke weg te gaan.
