19 september 2008 door Joanna Sandberg
Ik heb een vraag over mijn zoontje van 8 jaar, die erg angstig is. In de zomervakantie is een vriendin van ons overleden (41 jaar en moeder van twee kinderen van 8 en 11 jaar). Dit heeft ons allemaal (moeder, vader, dochter van 11 jaar) erg aangegrepen. We zijn toen terug naar Nederland gegaan om de begrafenis bij te wonen. Onze zoon is hier overigens niet bij geweest.
Twee weken geleden is hij bij een vriendje wezen spelen (waarvan de moeder 2½ jaar geleden overleden is). Daar hebben ze een enge film zitten kijken en mijn zoon wilde naar huis. Helaas heb ik niet meteen mijn mobieltje gehoord. Het duurde een kwartiertje voordat ik hem aan de lijn had. Hij was helemaal overstuur en wilde naar huis. Ik heb hem opgehaald en gevraagd wat er was gebeurd. Het enige wat hij kon vertellen, was dat hij een enge film (de Hulk) had gezien.
Sindsdien is hij erg bang. Hij wil niet slapen, komt 's nachts uit bed en blijft de hele tijd bij mij in de buurt. Als hij naar school is, moet ik beloven dat ik thuis blijf. Van hem mag ik nergens meer naartoe. Hij is bang dat er iets ergs zal gebeuren, maar hij kan niet omschrijven wat dat zou moeten zijn.
Hij gaat ook niet meer bij vriendjes spelen, terwijl dit voorheen nooit een probleem is geweest. Zijn vriendjes komen wel bij ons, maar dan let hij wel steeds op waar ik ben. Als hij me niet hoort of ziet, raakt hij min of meer in paniek.
We proberen steeds met hem te praten om erachter te komen wat er is. Nu heeft hij uiteindelijk gezegd dat hij bang is dat ik ontvoerd wordt. We hebben geprobeerd hem gerust te stellen en hem ervan te overtuigen dat dit toch echt niet mogelijk is, maar zijn angst wordt niet minder. Heeft u misschien advies hoe we hem kunnen helpen?
Het is heel aangrijpend als een goede vriendin van het gezin overlijdt. Ook is het aangrijpend voor een kind als je meemaakt dat je ouders erg geraakt zijn door het overlijden. Jullie zijn er zelfs eerder voor teruggekomen van vakantie, zo belangrijk was die vriendin voor jullie.
Even een vraagje. Waarom hebben jullie je zoon eigenlijk niet meegenomen naar de begrafenis? Was dat misschien omdat jullie dat te naar voor hem vonden? Nu heeft u er niets meer aan natuurlijk, maar ook voor kinderen werkt het troostend om mee te delen in het verdriet en mee te doen met afscheidsrituelen. Zie ook: Kinderen meenemen naar de begrafenis.
Maar nu. Het kan heel goed zijn dat uw zoon bang is geworden zijn eigen moeder te verliezen omdat jullie vriendin kinderen had in dezelfde leeftijd. Dat zou hem ook kunnen gebeuren, bijvoorbeeld doordat ze dood gaat, of doordat ze ontvoerd wordt. Misschien zegt uw zoon dat hij bang is dat u ontvoerd wordt omdat hij niet dúrft te zeggen dat hij bang is dat u dood gaat. Maar hij kan ook wel enge gedachten over ontvoeringen en andere enge dingen.
Ook de moeder van zijn vriendje is dood. Moeders kunnen dus zomaar dood gaan. Hij is daar nu heel erg mee bezig. Op zich is dat normaal voor een kind van zijn leeftijd, maar zijn angst wordt te intens en te heftig voor hem om mee om te gaan. Op deze leeftijd kunnen kinderen zich ook echt gaan realiseren wat het betekent als iemand dood is, namelijk dat je diegene dan écht nooit meer ziet. Jongere kinderen realiseren zich dat nog niet.
Dan was er die enge film. Die lijkt de angst, die al sluimerend aanwezig was, getriggerd ('geactiveerd') te hebben. Waarschijnlijk is hij zo van deze film in paniek geraakt, dat hij zichzelf niet meer gerust kon stellen. Er was ook geen volwassene in de buurt om hem gerust te stellen. Of misschien was die er wel, maar kon hij alleen door u gerust gesteld worden.
U was er echter niet, en bovendien kon hij u in eerste instantie ook niet te pakken krijgen. Daardoor werd hij steeds paniekeriger, en werd de angst dat er wat met u gebeurd zou kunnen zijn (waardoor u zelfs dood zou kunnen zijn) nog verder versterkt.
Vandaar dat hij nu zo bang is geworden om van u gescheiden te raken. Want denk je eens in wat er allemaal zou kunnen gebeuren als hij niet bij u is! In feite is dit een variant op de bekende scheidingsangst (in de volksmond ook wel 'verlatingsangst' genoemd) die je ook ziet bij baby's vanaf 8 à 9 maanden. Bij kinderen in de basisschoolleeftijd komt het normaal gesproken niet meer voor, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden. Zie bijvoorbeeld: Hoe leer ik mijn dochter dat ze niet alsmaar bij mij kan zijn? (7 jr).
Hoe langer de angst bestaat, hoe sterker hij wordt. U moet het probleem dus snel gaan aanpakken. Daarom adviseer ik een EMDR-behandeling, omdat die snel werkt.
EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Het lijkt een beetje hocus-pocus maar het werkt vaak verrassend goed, met name voor mensen (volwassenen maar ook kinderen) die een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt.
Voor meer informatie over de aard van de behandeling en het vinden van EMDR-therapeuten, verwijs ik u graag naar mijn artikel Angstklachten na heftig overgeven, wat doe je daaraan? (8 jr).
Succes en sterkte gewenst!
