30 juni 2006 door Joanna Sandberg

Mijn zoon is impulsief en emotioneel, en zorgt voor veel onrust in het gezin. Wat moeten we doen? (7 jr)

Mijn zoon van 7 is er één van een tweeling. Verder heeft hij nog een zus van 13. Zijn tweelingzusje en zijn oudere zus zijn beide rustige meisjes, maar hebben regelmatig heel wat te verduren van hun broer.

Vanaf kleins af aan laat hij zeer temperamentvol gedrag zien. Hij reageert op iedere prikkel. Zijn frustratie-tolerantie is erg laag. Hij reageert op alles met heftige emoties: boosheid, hartverscheurend verdriet, keihard lachen. Vanaf 's morgens vroeg tot 's avonds laat zorgt hij voor onrust binnen het gezin.

Gezamenlijk activiteiten eindigen altijd met ruzie, omdat hij ongeduldig is, of dingen afpakt, of omdat hij vindt dat de meiden te weinig zijn zin doen. Iedere behoefte die hij heeft, moet meteen bevredigd worden. Als dat niet gebeurt, kan hij niet stoppen met het erover hebben en emotioneel hierover te zijn. Met teleurstellingen kan hij bijna niet omgaan.

Ik probeer hem zo veel mogelijk structuur te bieden, en hem positief te benaderen. Ik ben dol op hem en dat voelt hij wel. Toch moet ik hem vaak corrigeren, of zeggen: "niet schreeuwen", "stop er nu over", "ga maar even naar je kamer". Ik merk dat hij zichzelf echt geweld aandoet om te moeten stoppen met alles wat bij hem van binnen zo intensief voelt. Op dit moment ontwikkelt hij ook allemaal tics.

Tegelijkertijd is het een gevoelig jongetje, dat het vreselijk vindt dat door zijn toedoen zijn zusjes moeten huilen of boos zijn, of dat ik boos op hem wordt. Tegenwoordig reageert hij al met: "Ik vind mezelf niet lief, ik kan niet veranderen, zo wil ik niet leven." Het is voor mij vreselijk om dit te moeten horen.

Op school doet hij het goed. Hij is intelligent en presteert goed. Wel kan hij ook daar niet rustig zitten, maar kan zich wel op zijn werk concentreren. Hij is altijd heel snel klaar. En sociaal gaat het goed.

Hoe kunnen we dit het beste aanpakken?

Antwoord

Meisjes zijn over het algemeen rustiger dan jongens. Het drukke gedrag van uw zoon valt dus sowieso meer op, naast de twee dochters, maar naar wat u vertelde lijkt mij dat uw zoon toch veel drukker gedrag vertoont dan de meeste jongens.

Op grond van datgene wat u schreef, denk ik dat zijn drukke gedrag geen reactie is op zijn omgeving, maar mogelijk in aanleg aanwezig is. En natuurlijk kan dat vervolgens door de omgeving beïnvloed worden.

ADHD?

In zo'n geval denk je dan toch al gauw aan ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, oftewel 'aandachts- en concentratiestoornis met hyperactiviteit). Dat er in dit geval geen sprake lijkt te zijn van concentratieproblemen, daar kom ik straks nog op terug.

Let wel: vanaf deze afstand, zonder uw kind gezien te hebben, kan ik absoluut geen diagnose, maar het gedrag van uw zoon doet mij toch denken aan ADHD. Ik zou u dan ook aanraden om uw zoon te laten onderzoeken door een team van deskundigen, waarin in ieder geval een kinderpsychiater en een (neuro)psycholoog zitten. Zo'n team is beschikbaar via Bureau Jeugdzorg.

Ik zou u ook aanraden om niet te lang te wachten, want behalve het feit dat de omgeving al langere tijd last van zijn gedrag heeft, krijgt hij er nu ook zélf last van. De reacties uit zijn omgeving, variërend van verdrietig tot boos en alsmaar corrigerend, maken dat hij zich steeds ongelukkiger gaat voelen.

Impulsief en hyperactief

Ik moest aan ADHD denken omdat uw zoon van kleins af aan impulsief is (dingen doen zonder er eerst over na te denken) en hyperactief (nooit stil zitten, friemelen, aldoor bewegen, etc.). Hieruit vloeit voort dat hij een gebrekkige zelfbeheersing heeft, met alle gevolgen van dien. Zelf voelt u zijn onmacht om zich te beheersen ook aan; er is dus geen sprake van kwade opzet.

Veel kinderen met ADHD ontwikkelen gedragsproblemen. Door hun drukke en impulsieve gedrag zijn deze kinderen moeilijk te hanteren en op te voeden. Deze kinderen gaan erg vaak over de grenzen van anderen, en dat geeft – naarmate ze ouder worden – steeds grotere problemen.

11% van de kinderen met ADHD ontwikkeld ook tics. Mogelijk ontwikkelt uw zoon onder spanning nu tics, maar dat ook dat moet goed uitgezocht worden.

Geen concentratieproblemen

Gelukkig doet uw zoon het wel goed op school, en kan hij zich goed op zijn werk concentreren. Hij zou dan mogelijk een speciale vorm van ADHD kunnen hebben, namelijk ADHD-H (met hyperactiviteit en impulsiviteit) waarbij de concentratie- of aandachtsproblemen niet op de voorgrond staan.

ADHD-H komt weliswaar veel minder vaak voor dan het gecombineerde type ADHD-C (met hyperactiviteit, impulsiviteit, en aandachts- of concentratieproblemen), maar het kan wel.

Daarnaast zou het kunnen zijn dat het op school misschien beter gaat dan thuis, omdat een school veel structuur, voorspelbaarheid en duidelijkheid geeft. Dat schept al gunstige voorwaarden om je te kunnen concentreren.

Veel liefde

Uit de manier waarop u uw zoon beschreef, spreekt veel liefde. Gelukkig voelt uw zoon dat. Voor alle kinderen is het natuurlijk belangrijk om liefde te krijgen (en te voelen) van hun ouders, maar stel dat uw zoon inderdaad ADHD zou hebben, dan is het helemaal belangrijk dat hij dat bij u blijft krijgen en voelen. Hij zal immers veel vaker dan 'gewone kinderen' negatieve opmerkingen krijgen over zijn gedrag, zeker in vergelijking met zijn rustige zusjes.

Als u uw zoon laat onderzoeken, en als daar inderdaad ADHD uitkomt, dan krijgt u ook pedagogische adviezen. Die zullen er ongeveer op neerkomen dat u extra moet letten op:

  • heldere structuur (met name wat de dagindeling betreft);
  • voldoende duidelijkheid (ja = altijd ja, en nee = altijd nee);
  • regelmaat en dus voorspelbaarheid (een beetje saai, maar werkt goed);
  • ruimte geven om te ontladen (bijvoorbeeld door middel van sport, buiten spelen, dansen, etc.).



    Er bestaan medicijnen (zoals o.a. Ritalin, Concerta en Strattera) waar kinderen met ADHD veel aan kunnen hebben. Deze medicatie beïnvloedt op een positieve wijze de hyperactiviteit en ook wel de impulsiviteit, waardoor een gedragsmatige aanpak beter kan werken. Vaak stelt de kinderpsychiater een proefbehandeling voor, waarbij de effecten dus goed gecontroleerd worden.

Meer informatie vindt u onder andere op de volgende websites:

Ik wens jullie veel succes!