15 oktober 2004 door Annelou de Vries
Mijn oudste zoontje van 6 zegt regelmatig – al zeker een jaar of langer – dat hij wil dat ik dood ga. "Dan ben ik lekker alleen met papa". Hij vindt zijn vader de liefste van de wereld en zegt dat ik veel minder lief ben. Hij wil me nooit een kus geven, terwijl hij zijn vader overstelpt met kussen!
Ik reageer zo neutraal mogelijk. Ik zeg bijvoorbeeld dat hij me niet lief hoeft te vinden, of dat ik het wel jammer vind dat ik geen kus krijg. Ook zijn vader reageert zo neutraal mogelijk; hij vindt het vooral rot voor mij. We hebben met zijn drieën de afspraak gemaakt dat we geen onaardige dingen tegen elkaar zeggen. Mijn oudste zoon houdt zich daar niet altijd aan; hij moet gewoon steeds zeggen hoe stom hij me vindt.
Ondertussen vraag ik me af of zijn gedrag niet het gevolg kan zijn van gebeurtenissen in zijn eerste twee levensjaren. Na zijn geboorte ben ik lang zeer depressief geweest. Daarna is mijn moeder – zijn oma, waar hij veel over praat, hij was toen bijna 3 – overleden en raakte ik in de rouw.
Aan een kant wil ik niet overbezorgd zijn: iedereen vindt zijn ouders wel eens een tijdje niet lief. Moet kunnen. Aan de andere kant vrees ik dat hij een ernstig probleem aan het ontwikkelen is, en dat ik later spijt krijg als ik dit nu niet serieus neem.
Mijn zoon zit in groep 3, is blij, gelukkig en leergierig, en maakt erg leuke grapjes. Hij heeft enkele vriendjes, maar speelt ook graag alleen, en dan zeer geconcentreerd. Hij is ook dol op zijn broertje van bijna 2 jaar. Er lijkt dus helemaal niets aan de hand.
Ben ik nu aan het overdrijven - of niet?
Allereerst wil ik u geruststellen. U vertelt dat uw zoon blij, gelukkig en leergierig is, vriendjes heeft, en goed kan spelen. Wat betreft zijn ontwikkeling gaat het dus goed met hem. Maar over zijn gedrag naar u toe is wel iets te zeggen.
Ik zou u adviseren om uw zoon – samen met zijn vader – een paar keer uit te leggen dat u denkt dat hij iets anders bedoelt dan wat hij zegt. Vervolgens moet hij leren op te houden zich zo negatief naar u uit te laten. Ik zal u uitleggen waarom.
Het lijkt me verschrikkelijk naar voor u om steeds van hem te moeten horen dat hij zijn vader veel liever vindt, dat hij u stom vindt, dat hij zou willen dat u dood was, en dat hij u geen kus wil geven. Dat snijdt door hart en ziel!
Als moeder moet je je daar toch heel rot onder voelen. U heeft gelijk; de meeste kinderen hebben wel fases waarin ze een van hun ouders leuker lijken te vinden, en als je daar geen aandacht aan geeft (door neutraal te reageren), gaat het inderdaad meestal vanzelf over. Maar bij uw zoon lijkt er toch wat anders aan de hand te zijn.
Ik weet natuurlijk niet hoe de situatie bij u thuis precies is, maar het lijkt alsof er iets uitdagends in zijn gedrag zit naar u toe. Hij probeert u echt uit.
U vertelt dat u thuis heeft afgesproken geen onaardige dingen tegen elkaar te zeggen... terwijl dat precies is wat uw zoon doet. Ik denk dat hij daarin begrensd moet worden. Hij is 6 jaar en hij voelt wel een beetje dat hij u met zijn opmerkingen pijn doet. Maar helemaal begrijpen doet hij dat nog niet.
Hij moet nu tegen zichzelf beschermd worden. Daarmee beschermt u ook uzelf voor het nare gevoel dat zijn gedrag u geeft. Hij moet leren dat je dit soort dingen niet tegen je ouders zegt. Ik weet namelijk zeker dat hij niet meent wat hij tegen u zegt (en hoe hij tegen u doet).
Kinderen zijn eigenlijk altijd heel erg gesteld op hun ouders, hoe rot die ook doen. Ze kunnen veel op hun ouders mopperen, maar die ouders zijn en blijven toch het dierbaarste wat ze hebben. En ze zijn er volledig afhankelijk van.
Uw zoon bedoelt dus iets heel anders, als hij zich zo naar gedraagt. Het moeilijke is dat als uw zoon niet gestopt wordt in dat gedrag, hij eigenlijk 'gelijk' krijgt. U zegt bijvoorbeeld dat hij u niet lief hoeft te vinden, terwijl hij eigenlijk probeert te zeggen: "Mama, ik vind jou heel erg lief, maar hoe lief vind je mij?"
U vertelt dat u na de geboorte van uw zoon eerst depressief en later in de rouw was. Dat kan een verklaring vormen voor het gedrag van uw zoon. Uit onderzoek weten we in ieder geval dat kinderen van depressieve moeders een iets verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van problemen, al hangt dat van veel verschillende factoren af.
De eerste jaren van een kind zijn heel belangrijk voor zijn verdere ontwikkeling. Als je als moeder in die tijd somber, vlak, leeg en verdrietig bent, is het moeilijk om adequaat op een kind te reageren. Een baby of een peuter is juist levendig en snel, en vraagt continue aandacht.
Gelukkig bent u nu niet meer depressief, en lijkt uw zoon zich veerkrachtig en goed te hebben ontwikkeld. Maar het kan zijn dat u zich nog wel schuldig voelt over uw 'afwezigheid' in de eerste jaren van uw zoon.
Ook is het mogelijk dat uw zoon nog steeds niet zo goed weet wat hij aan u heeft. "Is mijn moeder nu wel of niet aanwezig?"
Eigenlijk denk ik dat hij u met zijn negatieve gedrag vraagt om er helemaal voor hem te zijn, als een stevige moeder die vertrouwen in haar kind en zichzelf heeft.
Daar hoort zelfrespect bij. Maar ook dat uw zoon niet zulke onaardige dingen tegen u zegt, zoals u samen heeft afgesproken.
U helpt uw zoon om zich veilig en geborgen bij u te laten voelen als u hem leert zich niet meer zo negatief naar u te uiten.
Succes ermee!
