1 januari 2000 door Joanna Sandberg
Zoontje (2 jr en 10 mnd) duwt zonder aanleiding andere kinderen hard in de rug. Hij doet dit zonder dat er ruzie is of zo. Zo kan hij een voorganger ook van de glijbaan duwen als die er te lang over doet om naar beneden te glijden.
Het lijkt erop alsof hij er een spelletje van maakt. De nietsvermoedende 'slachtoffertjes' kunnen hierdoor erg schrikken en vervelend vallen. Ik spreek hem er altijd op aan en zeg dat hij het kindje een kusje moet geven en sorry zeggen. Hij doet dit braaf, maar twee minuten later duwt hij rustig weer.
Zijn broer van 5 is zo eens hard over een drempel geduwd en hard op zijn neus gevallen. Ik maak mijn zoontje duidelijk dat andere kinderen dan pijn hebben en moeten huilen, maar dat maakt geloof ik geen indruk.
Is hij nog te jong om te snappen dat het gevaarlijk is wat hij doet? Of is eindeloos op dezelfde manier blijven reageren de enige manier om voor elkaar te krijgen dat hij niet meer duwt?
Het probleem dat u schetst, is dat uw zoontje zich niets van uw terechtwijzing aantrekt en gewoon doorgaat met het duwen van andere kinderen. Hij is dus niet onder de indruk van de wijze waarop u hem aanspreekt. Hij is bijna drie, en volgens mij spreekt u hem te oud aan. Ook begrijpt een kind van die leeftijd nog niet de boodschap achter het 'sorry zeggen en een kusje geven'.
Uit onderzoek (Alison Gopnik, 2001) blijkt wel dat kinderen veel jonger dan we tot nu toe dachten, ideeën ontwikkelen over andermans gedachten; eerst over emoties, dan over verlangens en dan over meningen van anderen.
Kinderen van rond de drie jaar zijn al bezig met emoties, maar om je in een ander te kunnen verplaatsen (het bijvoorbeeld echt snappen van wat pijn voor een ander kind betekent) is nog een stapje te ver.
Hoe kunt u uw zoontje nu stoppen met zijn duwgedrag?
U probeert hem steeds uit te leggen wat het effect van zijn gedrag is, maar voordat u dat doet moet u eerst ingrijpen. En daarna pas zeggen dat hij een ander kind geen pijn mag doen.
Dus met stemverheffing en krachtig zeggen: "dit wil ik niet hebben, je mag geen pijn doen". U moet hem dus leren om zijn impulsen (het duwen als het te lang duurt op de glijbaan, zomaar duwen, etcetera) onder controle te krijgen. Dit leert u hem door hem direct te stoppen.
Een voorbeeld. Wanneer uw zoon een ander kind op de glijbaan duwt (is zeker ook gevaarlijk) moet u hem meteen vastpakken en van de glijbaan halen en hem boos toespreken. U zet hem dan naast u op een bankje, en zegt tegen hem dat hij weer mee mag doen wanneer hij niet meer duwt.
U maakt een afspraak met hem, zo van, je mag weer glijden, maar zodra je een ander kind duwt, gaan we weg. Wanneer hij fijn gaat glijden en een ander niet duwt, zegt u tegen hem 'wat fijn dat je zo leuk speelt' (compliment).
Wanneer hij toch duwt, pakt u hem beet, spreekt hem boos toe, en neemt u hem mee naar huis. Hij moet echt een vervelende consequentie van zijn daden ondervinden. Verder praat u er niet meer over. Een volgende keer bij de glijbaan spreekt u met hem af dat als hij weer gaat duwen u meteen met hem naar huis gaat. Dit moet u ook echt consequent doen.
Wanneer hij in een andere situatie duwt (bijvoorbeeld zijn broer thuis), pakt u hem weer beet, spreekt u hem boos toe, en zet u hem even een paar minuten apart (time-out) op een stoeltje in de kamer.
U haalt hem er weer af, en zegt, ga maar fijn spelen, maar als je weer gaat duwen, zet ik je weer op de stoel. Of naast u op de bank als hij van de stoel opstaat. U houdt hem dan een paar minuten vast, terwijl u geen aandacht aan hem besteedt, bijvoorbeeld gaat u een boek lezen.
Wanneer uw zoontje zonder duwen speelt, zegt u regelmatig tegen hem dat u het zo fijn vindt dat hij zo leuk speelt.
Ik raad u af om uw zoon 'sorry te laten zeggen en een kusje te laten geven'. Hij is nog te jong om de betekenis van 'sorry zeggen' te begrijpen. Hem in zekere zin dwingen om een kusje te geven, is niet verstandig. Een kind moet de ruimte krijgen om zelf te bepalen wanneer hij wel of niet zin heeft om een kusje te geven.
Een kusje geven is een uiting van genegenheid en liefde. Ook wanneer bijvoorbeeld tante X op bezoek komt, moet een kind zich vrij voelen om wel of geen zoen te geven. Niet omdat het hoort, of zo zielig is voor tante X als ze geen kusje krijgt.
